P.T. Barnum'un Amerika'da Sansasyon Yaratan Ünlü Sahtekarlığı: Fiji Deniz Kızı

p. t. barnum adını duymuşsunuzdur; amerika'nın sirk ve eğlence kralı, enteresan adam. bu adamın new york'ta bir de müzesi vardı ve bu müzede birbirinden tuhaf/ürkütücü olağanüstü "şeyler" sergileniyordu.

bir gün müzeye bir adam geldi (barnum’un ortaklarından biri olduğu söylenir) ve elinde mumyalanmış bir "deniz kızı" cesedi olduğunu söyledi, haftalık 12,5 dolara müzeye kiralamak istiyordu. müzeye koyulan mumya bir anda tüm amerika'nın yıldızı oldu ve her yerde ondan bahsedilmeye başlandı.

barnum efendi binlerce broşür bastırdı, broşürlerdeki çizimde deniz kızı üstü çıplak bir hatundu ancak müzeye gelenlerin gördüğü şey alt yarısı balık, üst kısmı son derece çirkin ve buruş buruş olmuş bir yaratıktı! o kadar gündem oldu ki bu mumya, amerikan doğa tarihi müzesi'nde bile bir gün için sergilendi. barnum bilim insanları getirip mumyayı inceletiyor ve halka bu mumyanın gerçek olduğunu göstermeye çalışıyordu ama böyle bir belge ya da kanıt elde edemedi. buna rağmen binlerce insan akın akın bu efsanevi yaratığı görmeye geldi.

oysa işin aslı şuydu ki bu ucube mumya 1810 civarında japonya'da yapılmıştı. o dönem japonlar misemono adlı gösterilerde sergilemek için birçok yaratığın mumya - heykel ya da kuklalarını yaparlardı. bizim deniz kızının çıkış noktası japon mitolojisindeki ningyo isimli yaratıktır. ningyo cinsiyetsiz, insana benzeyen bir maymun-balık melezidir ve binlerce yıl boyunca balıkçılar bu yaratığı avladıklarıyla ilgili hikayeler anlatırlardı.

1822'de önce hollandalı bir denizci, ondan da amerikalı bir kaptan mumyayı satın aldı ve amerika'ya getirdi. bu "mavi yüzlü maymun" ve büyük bir somon balığının birleşiminden oluşan ürpertici mumyayı (mumyanın alt yarısı somon balığından kesilmişti ve vücudunun alt kısmı kesilen bir maymuna dikilmişti) cidden de deniz kızı sanarak, o dönem için büyük bir meblağ ödeyerek almıştı amerikalı kaptan. mumyamız avrupa'da birkaç şehir dolaştıktan sonra new york'a getirilmişti.

mumya'nın 1865'te müzede çıkan yangında yok olduğu söylendi. bir daha da onu gören olmadı. fiji deniz kızları, özellikle japonya'nın 1853'te dünyanın geri kalanına ticarete başlamasının ardından "egzotik" bir ithal ürünü haline geldi. popülariteleri artınca ve nasıl yapıldıkları çözülünce artık japonya'dan ithal edilmesine gerek kalmadı. insanlar bunları amerika birleşik devletleri'nde üretmeye başladı. amerika'nın neredeyse her yerinde, her galeri - müzesinde bir örneği bulunuyor artık.

o dönemden -olaydan sonra halkı- kamuoyunu aldatmaya yönelik bu tür sahtekarlıklar, aldatmaca ürünler - olaylar için "fiji deniz kızı" denildi ve bu isim bir deyim haline geldi.