Pekin'de 20 Bin Kişinin Ölmesine Neden Olan Korkunç Olay: Wanggongchang Felaketi
olay, başkentte bulunan birkaç silah deposundan biri olan wanggongchang cephaneliğinde meydana gelmiş. güvenlik için büyük önem taşıyan bu cephanelikler stratejik olarak başkentin kalbine yerleştirilmiş ve sağlam duvarlarla korunmuş.
nüfusun çoğunluğunun ikamet ettiği bölgede yaşanan felaketin ayrıntıları şu şekilde anlatılmış:
"pekin sakinleri 30 mayıs 1626 sabahı wanggongchang cephaneliği'nden bir duman bulutunun yükseldiğini ve ardından yüksek bir gürültüyle evlerin sallandığını fark ettiler. ardından bir ışık parlaması görüldü, birkaç dakika sonra büyük bir patlama sesi duyuldu ve şehrin üzerinde yükselen muazzam büyüklükte bir mantar bulutu oluştu.
patlama, bölgeyi çevreleyen iki kilometrekarelik bir alan içindeki her şeyi yok etti. o sırada civarda bulunan binlerce insan hayatını kaybetti ve evler patlamanın etkisiyle yıkıldı.
patlamanın sesi, 20 kilometre uzaklıktaki tongzhou'da, 40 kilometre uzaklıktaki changping'de ve yaklaşık 100 kilometre uzaklıktaki miyun'da duyuldu. sarsıntı 150 kilometre uzaklıktan hissedildi. pekin'e 100 kilometreden fazla uzaklıkta bulunan jizhou'da, patlama sırasında yüzlerce evin aniden çöktüğü bildirdi.
patlamanın gücü insanların bedenlerini parçalara parçalara böldü.
olaydan dokuz yıl sonra yayınlanan "a sketch of sites and objects in the ımperial capital" adlı kitapta pekinli akademisyenler liu tong ve yu yizheng, mantar bulutunun olağanüstü görüntüsünü ve dehşet verici sonrasının bir özetini vermektedir:
"manzara, birbirine dolanmış ipek iplikleri, bir gelgit dalgasının tepesi, yanardöner tonlar, siyah bir lingzhi mantarı, hepsi gökyüzüne doğru yükseliyordu. bu, barut atölyesi'nde meydana gelen felaketti. doğudaki fucheng kapısı'ndan kuzeydeki adalet bakanlığı caddesi'ne kadar tüm evler yıkıldı ve zemin çöktü.
ağaçlar, taşlar, insanlar ve kuşlar yağmur gibi gökten yere yağdı. binlerce ev yerle bir oldu; yüzlerce insan öldü. yanık kokusu her yerdeydi; küller gözleri kör ediyordu; feryatlar şehrin dört bir yanından duyuluyordu. ölenlerin hepsi çıplaktı. ellerini, ayaklarını, kafalarını ya da gözlerini kaybeden insanlar vardı ve parçaları şehrin dışında bulundu. eşyalar asıl yerlerinden taşınmış ve başka yerlere bırakılmıştı."
patlama sırasında birçok hükümet yetkilisi öldü, yaralandı ya da kayboldu ve bazılarının kendi evlerinde diri diri gömüldüğü bildirildi.
büyük tianqi patlaması olarak da adlandırılan wanggongchang patlaması, beyrut (2020), tianjin (2015), port chicago (1944) ve halifax (1917) patlamaları gibi olaylarla birlikte tarihteki en büyük patlamalar arasında sınıflandırılmıştır. açığa çıkan enerjinin kesin bir ölçüsünü vermek zor olsa da, göstergeler wanggongchang patlamasının bu diğer olaylardan bazılarına kıyasla biraz daha az güçte olduğunu göstermektedir. patlamanın büyüklüğü, hiroşima'ya atılan atom bombasının etkisiyle eşit olduğu iddiaları şüphesiz abartılıdır. bununla birlikte, patlamanın o zamanlar dünyanın en yoğun nüfuslu şehirlerinden birinin kalbinde meydana gelmesi nedeniyle kayıp sayısı oldukça yüksekti.
patlamanın ardındaki temel nedeni belirlemek zordu. patlama, felaket bölgesine ait tüm kalıntıları silmiş ve soruşturma için çok az kanıt bırakmıştı. bununla birlikte, başlangıçta olayın devlet casusları tarafından gerçekleştirilen bir sabotaj eylemi olduğu öne sürüldü. ancak daha sonra, resmi soruşturma patlamanın imparator tianqi'nin hükümdarlığı sırasında yaygın olan düzensizliği ve kötü yönetimi simgeleyen "ilahi bir olay" olduğu sonucuna vardı.
bu felaket, ming hanedanlığı için yaygın yolsuzluk, iç çekişmeler ve köylüler arasında ayaklanmaları kışkırtan doğal felaketlerin birbirini izlediği bir kargaşa döneminin ortasında ortaya çıktı. yine de wanggongchang patlamasının büyüklüğü tüm bu zorlukları gölgede bıraktı. aralarında sarayı şiddetle eleştiren donglin hareketine bağlı olanların da bulunduğu çok sayıda memur grubu, bu büyüklükteki bir olayın cennet'in iktidardaki hanedandan memnuniyetsizliğine işaret ettiğini iddia ediyordu. bu, imparatorun beceriksizliğinin altını çizen, yukarıdan gelen ilahi bir uyarı olarak görülüyordu.
wanggong patlaması, ming hanedanlığının çöküşünü hızlandırmada önemli bir rol oynamıştır. ateşli silahlar ve mühimmat için depo ve üretim merkezi olan wanggong cephaneliği'nin yok olması, ming ordusuna önemli bir darbe indirdi. kapsamlı yardım ve kurtarma operasyonu, zaten zor durumda olan ming hanedanlığının bütçesine büyük bir yük getirmiştir. bu mali yük, mançurya'da nurhaci önderliğindeki jurchen isyanına karşı artan askeri harcamalar ve güney bölgelerindeki varlıklı üst orta sınıf arasında yaygın vergi direnişiyle daha da ağırlaştı.
olayın imparator tianqi'nin kişisel kusurları için ilahi bir intikam olduğu algısı, halkın ming monarşisinin otoritesine olan saygı ve güvenini daha da aşındırdı. dahası, wanggongchang patlaması trajik bir şekilde imparator tianqi'nin hayatta kalan tek oğlunun hayatına mal oldu ve onu varissiz bıraktı. bu felaketten 18 yıl sonra ming hanedanlığı çöktü ve yerini mançu liderliğindeki qing hanedanlığı'na bıraktı."
1930'larda Amerika'da Meydana Gelen İklimsel Felaket: Dust Bowl
