Propaganda Konusunda Tarihin En Başarılı Devletlerinden Biri: Sovyetler Birliği
sovyetler birliği, propaganda konusunda tarihin en başarılı devletlerinden biriydi. devletin ideolojisini halkın her hücresine kadar işlemek için kullandığı yöntemler o kadar etkiliydi ki; insanlar sadece sosyalist düzenin bir parçası olmaktan değil, ona inanıp onu savunmaktan da gurur duyuyordu.
bolşevikler iktidarı ele geçirdiğinde, ülkedeki devrim ruhunu canlı tutmak için propaganda bir zorunluluk haline gelmişti. lenin, kitleleri sosyalist devrime inandırmak için her türlü aracı kullanıyordu. afişler ve sanat yoluyla yapılan propagandalar, hayatın normal bir parçası haline gelmişti. o dönemde halkın bir kısmı okuma yazma bilmediğinden, görsel propaganda hayati bir öneme sahipti. sovyetler birliği'nin gücünü öven ve çeşitli sloganlarla süslenen devasa afişler şehrin her yerindeydi.
işçilerin ellerinde çekiçle, köylülerin ise orakla temsil edildiği bu afişler, halkın bilinçaltına kazınıyordu. lenin'in pravda gibi gazeteleri de propaganda aracına çevirmesi, basının halk üzerindeki etkisini artırdı. gazeteler yalnızca devrimi övmekle kalmıyor, aynı zamanda kapitalizmin kötülüklerini anlatan hikâyeler ve makalelerle halkı etkiliyordu. lenin, halkı eğitmek için sanatçıları ve yazarları da kullanıyordu. 1919'da kurulan agitprop yani ajitasyon ve propaganda departmanı sayesinde; tiyatro oyunları, sinema filmleri ve edebiyat eserleri de devrim ruhunu destekleyen bir araç haline getirildi.
bu dönemde propaganda daha çok umut ve gelecek üzerine kuruluydu. hedef, sosyalist bir toplum inşa etmekti ve sovyetler birliği'nin propagandası, halka "bu düzen eski sistemden daha iyi olacak, her şey artık bambaşka ve güzel olacak!" mesajını vermeye çalışıyordu. lenin'in ölümünden sonra stalin'in iktidara gelmesiyle propaganda daha sert ve tehditkâr bir hâl aldı. lenin döneminde propagandanın amacı insanları sosyalist düzene ikna etmekken, stalin döneminde amaç tam anlamıyla beyin yıkama ve itaat sağlamaktı. büyük temizlik sırasında propaganda, stalin'i yüceltmek ve düşmanları halkın gözünde şeytanlaştırmak için kullanıldı. her gazetede, her duvarda büyük liderimiz stalin afişleri asılıydı. insanlara, "stalin sizin babanızdır, dostunuzdur, her şeyinizdir" mesajı veriliyordu. ufacık çocuklar bile "yoldaş stalin sayesinde aç değiliz!" diye şarkılar söylermiş, o derece. stalin'i eleştirmek veya ona karşı çıkmak, otomatik olarak halk düşmanı ve hain olmak anlamına geliyordu.
ikinci dünya savaşı'nda sovyetler birliği propaganda gücünü zirveye çıkardı. hitler ve naziler şeytanlaştırıldı ve sovyet askerleri ise kutsallaştırıldı, her konuda yüceltildi. propaganda afişlerinde almanlar birer canavar gibi resmedilirken, kızıl ordu'nun askerleri cesur ve merhametli kahramanlar olarak gösteriliyordu. "anavatan için! stalin için!" sloganlarıyla askerler cepheye sürülüyor, siviller ise savaşın kutsallığına ve gerekliliğine bu propaganda afişleriyle ikna ediliyordu. stalin'in en büyük propaganda hamlelerinden biri, stalingrad muharebesi sonrası geldi. bu savaş sovyet propagandası için adeta bir altın madeni gibi olmuştu. savaş sonrası yayınlanan filmler, afişler ve belgeseller, halkın gözünde sovyet halkının yenilmez olduğunu vurguluyordu. ayrıca, partinin başarısızlıkları veya yanlış kararları asla halka anlatılmıyordu. açlık, sefalet ve kayıplar yerine, hep zafer ve sovyet kahramanlığı ön plandaydı.
* sovyet propagandası, nazi almanyası'na karşı kullanılan en büyük silahlardan biriydi. alman orduları sovyet topraklarına girdiğinde, stalin'in propagandacıları "vatanımız için ölmeye hazır ol!", "her alman askeri bir canavardır!" gibi sloganlarla halkın nefretini artırmayı amaçladılar.
* nazi işgali altındaki bölgelere gizlice propaganda broşürleri bırakılıyor, alman askerlerine bile "savaşın bir anlamı yok, hitler sizi ölüme gönderiyor, teslim olun!" mesajları veriliyordu. radyo yayınlarıyla alman halkına bile ulaşılmaya çalışıldı.
* savaş sırasında çekilen filmler, sovyet askerlerini neredeyse mitolojik kahramanlar, nazi askerleriniyse canavar ve merhametsiz olarak gösteriyordu.
* düşmanı şeytanlaştırma, lideri yüceltme ve halkı tek bir yumruk hâline getirme konusunda inanılmaz derecede etkiliydi.
sovyetler birliği'nde propaganda, bir yaşam biçimi gibiydi, bu işin kitabını yazmışlardı. insanların neye inanacağını, kimi seveceğini ve kimden nefret edeceğini ustaca şekillendiren bir sistem kurdular. kitleleri yönlendirmek için propaganda bir sanattı ve sovyetler bu sanatı en iyi icra edenlerden biri oldu.
