Rastgele ile Rast gele Arasındaki Fark Nedir?
ayrı şekilde yazılan rast gele, tahmin edeceğimiz üzere özellikle balıkçılara söylenen ama her yerde kullanılabilen bir tabir olup anlamı da "işiniz rast gitsin" demektir ve ünlem ifadesidir.
rast;
eski bir sıfat olarak doğru düzgün,
eski bir sıfat olarak atılan hedefi vurma (denk getirme),
eski bir sıfat olarak tesadüf,
ayrıca isim olarak klasik türk müziğinde bir makam. (şu an bununla işimiz yok.)
işte bu örneklerden 3. olan tesadüf, kafa karışıklığına ve insanların yanlış kullanmasına sebep olabiliyor. çünkü rast gele "hadi kolay gelsin" gibi ya da asıl anlamıyla "attığını vurasın yiğidim" gibi kullanırken bitişik olan rastgele ise yalnızca tesadüf üzerine rastlantısal anlamında yani gelişigüzel manasında kullanılmaktadır. yani rastgele; gelişigüzel demektir.
haliyle rastgele ile rast gele arasında da uçurum vardır. ayrı yazan rastgeleyi yanlış yazmış ya da bitişik yazan da ayrı olanı yanlışlıkla bitişik yazmış olmakla kalmayıp cümleye bağlı bambaşka bir şey de demiş bulunmaktadır.
ayrıca rasgele diye bir şey ise zaten olmayıp ağız yuvarlaması sonucu ortaya çıkan ayrı bir korkunç hata olup onu yazanları gördüğünüzde ise o fazla yuvarladıkları ağızlarına kürekle vurmak gerekir. fakat günlük hayatta bu kelimeyi ya da kelimeleri daha çok sözlü olarak kullandığımız için de karşımızdakinin kurduğu cümleye bağlı rastgele/rast gele dediğini anlama şansımız olur. nitekim yine siz balık tutarken biri size rastgele demiş olsa ne demek istediğini anlarsınız ama onu diyen kişinin aslında doğrusunu bilmeyip de size rast gele demesi gerekirken rastgele deyip demediğinden asla emin olamazsınız.
sonuç olarak, rastgele diye tek bir şey olup da ayrı yazan illa yanlış kullanıyor biliyor anlamına gelmez. yine aynı şekilde bitişik yazanın da doğru ya da yanlış kullandığını/bildiğini hemen söyleyemeyiz. bunu ancak cümle gösterir.
kelimeyi, cümlede "gelişigüzel" anlamında kullanıp bitişik yazdı ise doğru ama o cümlede ayrı yazdı ise yanlıştır. kelimeyi, "işin doğru düzgün gitsin" manasında kullanıp bitişik yazdı ise bu kez de o yanlış ama ayrı yazdı ise doğrudur.
ve bir de rastlantı kelimesinin anlamı da aynı köke dayanıp kendi başına ise zaten tesadüf manasına gelmesi yanında rast kelime kökünün bir anlamı da zaten tesadüf olmasından dolayıdır ki "rast gele" de deseniz aslında balıkçıya "inşallah denk getirirsin, tesadüf eseri bile olsa yeter ki amacına ulaş" manasına da gelebileceğinden dolayı ise ayrıca kendi içinde de bir anlam benzerliği ile daha da kafa karıştırabilmektedir. yani bana göre dolaylı da olsa gayet aynı yere de çıkmaktadır (bu kısım kişisel fikrim olup belki dil bilimciler bu kısmı kabul etmeyecek olsa da bence yukarıda belirttiğim gibi garip bir anlam karmaşası da var bu iki kelimede. sorumluluk bana aittir. )
ancak temelde aynı şey değillerdir ve rast gele ayrı yazımı da rastgele olarak bitişik yazımı da eğer doğru yerde ve doğru şekilde kullanıldıysa ikisi de birbirinden farklı anlamlarda olan aslında iki ayrı kavramdır ve ikisi de doğrudur. çünkü yine temelde anlamları bambaşkadır, aynı değildir.
hem farklı hem de derinlere inince aynı yere dayanabilme özelliğine de sahip olan belki de istisnai kelimelerden olduğu için de böyle bir kelimeyi allah bildiği gibi yapsın. bu nedir arkadaş?
eğrisiyle doğrusuyla benden bu kadar daha fazlasını dil bilimcilere bırakıyorum.
Bütün ile Tüm Arasındaki Fark Nedir?
