Reza Zarrab Davasından Sonra Ucu Türkiye'ye Dokunabilecek Michael Flynn Soruşturmasının Genel Özeti

Son ABD seçimlerinden Türkiye'nin lobicilik faaliyetlerine kadar uzanan geniş bir çerçevesi olan bu soruşturma ilerleyen günlerde gündemimizi daha çok meşgul edebilir.

abd'de yürütülen michael flynn soruşturması, abd'de görülmekte olan reza zarrab davası'ndan sonra artık gündemimizi bolca işgal edecek bir başka soruşturma. bu soruşturma başlı başına iktidarın başını ağrıtacak bir mesele iken artık neredeyse reza zarrab davasıyla da ilişkilendirilmek üzere. bu soruşturma nedir ne değildir diye bildiklerimizi kısaca özetleyecek olursak;

kimdir

emekli korgeneral michael flynn (mike flynn) amerikan savunma bakanlığı istihbarat teşkilatı dia’nın eski direktörü ve abd başkanı donald trump'ın eski ulusal güvenlik danışmanı. barack obama döneminde dia direktörlüğü görevini üstlenmiş fakat ışid ile mücadele yöntemlerini eleştirince 2014'te görevine son verilmişti. aynı zamanda abd kongresinde kayıtlı "flynn intel group" adında lobi şirketinin sahibi. halen kendisi hakkında kongre, savunma bakanlığı, fbi ve adalet bakanlığı ile bazı mahkemelerde eş zamanlı olarak yürütülen soruşturmalar bulunmaktadır.

soruşturmaların konusu

soruşturmaya konu olan ve mike flynn'ın görevdeki bir ayını bile doldurmadan istifasıyla sonuçlanan iddia; mike flynn'in göreve başlamadan önce rusya'nın abd büyükelçisi sergey kislyak ile rusya'ya yönelik yaptırımlar üzerine görüştüğü ve flynn'in bu görüşmenin detayları hakkında beyaz saray'ı yanlış bilgilendirdiği. beyaz saray tarafından bu iddialar yalanlansa da mike flynn'in rus büyükelçisi ile yaptığı konuşmanın fbi tarafından dinlendiği ve flynn'in, daha önce iddia ettiğinin aksine, trump'ın yaptırımları hafifletilebileceğine ilişkin bilgiyi rus büyükelçisine aktardığı ortaya çıktı. abd kanunlarına göre; yetkisi olmayan bireylerin abd adına diplomatik girişimlerde bulunması yasa dışı. mike flynn istifasında hakkındaki iddiaları kabul etti fakat bunu bilerek yapmadığını, "rus büyükelçi ile yaptığım telefon görüşmelerine ilişkin bilgileri kasıtsız olarak başkan yardımcısına ve diğerlerine eksik aktardım" diyerek dile getirdi. kremlinegate olarak adlandırılan bu skandalda, mike flynn'ın kırdığı cevizler bununla da sınırlı değil. mike flynn, 2015 yılında moskova'ya yaptığı seyahat sırasında rus hükümetinden para alıp almadığı konusunda da kara kuvvetleri tarafından soruşturuluyor.

abd savunma bakanlığı yetkilileri, emekli korgeneral michael flynn'in bu seyahat için gerekli belgeleri sunduğuna dair kayıt bulunmadığını açıkladı. amerikan anayasasında yer alan hükme göre, eski ordu mensuplarının kongre'nin onayı olmadan yabancı bir hükümetten para alması yasak. diğer taraftan yabancı ajanslar kayıt yasasına göre "kişiler yabancı bir devletin çıkarlarını temsil etmeye başladığı zaman adalet bakanlığı'na bildirimde bulunarak, kendisini "yabancı ülke lobicisi" olarak kaydettirmesi gerekiyor. fakat mike flynn'ın sahibi olduğu flynn intel group ile inovo bv (aşağıda değineceğim) arasındaki sözleşme ilgili birime kayıt ettirilmesine karşı türkiye adına lobicilik yaptığı adalet bakanlığına kayıt ettirilmiyor. burası türkiye'yi ilgilendirmesi açısından önemli.

abd için bu soruşturmanın önemi

donald trump'ın görevden aldığı eski fbi başkanı james comey, trump'ın kendisinden michael flynn ile ilgili soruşturmayı kapatmasını istediğini söylemişti. flynn'in hem kampanya döneminde hem de seçim sonrası kısa da olsa donald trump'ın ekibinde yer almasından dolayı yabancı ülkelerle olan ilişkilerinde tespit edilecek sıkıntılı bağlantılar ve hakkında yapılacak olası bir cezai işlem abd başkanın azledilmesine gidebilecek bir süreci başlatma potansiyeli taşıyor. burada şunun altını çizmek lazım; bu işlemler henüz soruşturma aşamasında, resmi olarak açılmış bir dava yok. soruşturmalar sonrası veya elde edilen delillere göre dava açılıp açılmayacağına karar verilecek. gelinen noktada michael flynn'ın dava açılma olasılığına karşı, adalet bakanlığı adına soruşturmayı yürüten özel savcı robert mueller'e işbirliği yapmak istediğini belirttiği söyleniyor.

türkiye'yi ilgilendiren kısım

"kongre'nin onayı olmadan yabancı hükümetlerden para almak" , "yetkisi olmayan bireylerin abd adına diplomatik girişimlerde bulunması" ve "yabancı ülke lobicisi olarak adalat bakanlığına bildirimde bulunulmaması" meselesi ve tüm bunların rusya ile irtibatlı olabileceği, türkiye'yi bu soruşturmaya dahil ediyor... buraya geri döneceğim fakat öncesinde michael flynn-türkiye ilişkilerine soruşturma kapsamında kısaca bir göz atalım.

soruşturmadan önce de mike flynn türk siyasetinin yakından tanıdığı bir isimdi. kendisi, türkiye'de darbe olurken abd'de bir konferans esnasında 15 temmuz darbe girişimini "alkışlamaya değer" sözleriyle nitelendirip darbeye destek verirken, aynı zamanda mevcut hükümetin rte yönetiminde ülkeyi "islamcılığa" sürüklediğini söyleyen kişiydi.

Mevzubahis konferans kaydı

fakat ne olduysa birkaç ay sonra, 8 kasım günü, yani abd başkanlık seçimlerinin olduğu gün, the hill isimli internet dergisinde türk hükümeti ile ilgili daha önce söylediklerinin tam tersi görüşteki bir makalesi yayınlandı. genel olarak fethullah gülen üzerine kurulu makalede; rte'ye övgüler düzerken, türkiye'nin abd için neden yaşamsal önem taşıdığını, fethullah gülen için abd'nin türkiye'nin usame bin ladin'ine kucak açmış olduğunu, abd'nin gülen'e güvenli bir sığınak sağlamaması gerektiğini, seyit kutup, hasan el bana ve humeyni gibi isimlerle fethullah gülen'i özleştirip radikal islamist bir lider olduğundan ve gülen'in cilintonların himayesinde bulunduğundan söz edip, bu krizde gerçek dostlarının yani türk hükümetinin yanında olunması gerektiğini belirtti. [şahsi görüşüm, yazı o kadar sıradan doneler ve uslup ile yazılmış ki, mike flynn gibi cv'ye sahip birinin istese de böyle bir yazı yazamayacağı kanaatindeyim. sanki türkiye'den kahvehane muhabbeti sırasında biri yazmış ve flynn adına yayınlanmış gibi.]

şimdi soruşturmaya geri dönecek olursak, mike flynn'ın rus yetkililer ile temasları ve bunun içeriğine yönelik yetkililere yanıltıcı bilgi vermesi son yıllarda yaptığı tüm işlemlerin mercek altına alınmasına neden oluyor. bu bağlamda türkiye-abd iş konseyi başkanı ekim alptekin isimli iş adamının sahibi olduğu hollanda orjinli inovo bv danışmanlık şirketi ile yapılan lobicilik anlaşması da inceleniyor. yapılan incelemede michael flynn'in inovo bv danışmanlık şirketi ile kontrat imzaladıktan sonra türkiye adına lobi faaliyetlerinde bulunduğunu adalet bakanlığı'na bildirmemiş olduğu görülüyor. dolayısıyla ağustos 2016'da inovo bv ile flynn intel group arasında imzalanan kontrat da soruşturmaya dahil ediliyor. bu kontrat flynn intel group tarafından eylül 2016'da kayıt ettiriliyor fakat türkiye cumhuriyeti adına lobicilik yapıldığı mart 2017'de mike flynn hakkında soruşturma başladıktan sonra avukatları tarafından geçmişe dönük olarak adalet bakanlığına bildiriliyor.

türkiye açısından en kilit nokta

haklı olarak diyeceksiniz ki; anlaşma iki şirket arasında imzalanıyorken türkiye ve türk hükümeti adına lobicilik faaliyeti yapıldığı nerden çıkıyor?
michael flynn, hakkındaki soruşturma başlatıldığında federal yetkililere the hill'de yayınlanan türkiye güzellemesi, "müttefikimiz türkiye krizde ve desteğimize ihtiyacı var" başlıklı makalesi karşılığında inovo bv ile 530.000 $'a anlaştığını kendisi yazılı olarak bildiriyor. yani michael flynn türkiye adına lobicilik yaptığını itiraf ediyor. hatta şu linkte görebileceğiniz gibi, soruşturmadan sonra yazının sonuna editör tarafından; "mike flynn'ın bu yazıyı, `türkiye cumhurbaşkanı ile bağlantılı işadamı ekim alptekin`'den aldığı 530 000 $ karşılığında yazdığını, yazı yayınlanmadan önce inovo bv ile paylaşıldığı ve üzerinde oynamalar yapıldığı, yazı yayınlanmadan önce mike flynn ve temsilcileri tarafından bunun belirtilmediği" notu düşülüyor.

inovo bv ve flynn intel group arasında imzalanan kontratın içeriği

kontrat temel olarak "türkiye'nin abd'li yatırımcılar gözündeki imajını düzeltmek için çalışmalar ve fethullah gülen'in faaliyetlerine yönelik araştırmalar yapmak" başlıklarında imzalanıyor. bugüne kadar bilinen, kontrat kapsamında resmi olarak abd adalet bakanlığı'na 2017 mart ayında sunulan belgelere göre yapılan faaliyetler genel olarak şunlar;

- michael flynn'in eylül 2016'da dışişleri bakanı mevlüt çavuşoğlu ve enerji bakanı berat albayrak ile new york'ta görüştüğü,

- ekim 2016'da flynn'in bu kez ibrahim kurtuluş ve rte'nin kuzeni olduğunu söylenen hilal mutlu ile görüştüğü,

- inovo bv'den üç defada toplam 530 bin dolarlık bir ödeme aldığı,

- fethullah gülen hakkındaki araştırmanın sonuçlarının geniş kitlelerle paylaşılabilmesi için bir halka ilişkiler firması ve bir film ekibi oluşturularak bir belgesel çektireceği, [bu belgesel için abd'de ak partiye en yakın kuruluş olarak bilinen turkish heritage organization davetiyle abd'ye giden nedim şener, ismail hakkı pekin ve ahmet zeki üçok ile mülakat yapıldı.]

- "gulenopoly" oyununu yapan ve belgesel ile araştırma sonuçlarının geniş kitlelere duyurulması için tutulan s.g.r. llc lobicilik ve halkla ilişkiler şirketine de toplam 40 bin dolar para ödenmesi,

- belgesel projesi ekibinde yer alan gazeteci david enders'a üç defada toplam 3 bin 400 dolar "videografi" parası, projedeki diğer gazeteci rudi bahtiyar'a da mülakatları yaptığı için 1200 dolar ödenmesi,

- hillary clinton'ın e-postalarıyla ilgili açılan soruşturmada kilit rol oynayan ve emekli olduktan sonra flynn'in şirketinde çalışmaya başlayan eski fbi ajanı brian mccauley'ye "danışmanlık ücreti" adı altında dört defada ve toplamda 28 bin dolar verilmesi, diye uzayıp gidiyor...

ABD'de yayınlanan oyunun kapağından bir görüntü.

hükümet, ekim alptekin ve reza zarrab

ilgililer hakkında soruşturmaya konu başlıklar şöyle

birincisi

ekim alptekin'in türk hükümeti adına iş yürüttüğü ve michael flynn'a ödenen paranın türk hükümeti tarafından finanse edildiği.

ikincisi

ekim alptekin'in rusya bağlantıları. eski bir rus enerji şirketi yönetici olan rus asıllı dmitri zaikin ile olan iş ortaklıkları, dmitri zaikin'ın rus olmasına rağmen neden abd'de türkiye için turkish heritage organization adına çalıştığı ve lobi faaliyetlerinde bulunduğu, ikilinin 2015'ten bu yana bir çok şirketle türkiye adına yürüttüğü lobicilik faaliyetleri ve bu faaliyetlerin maddi kaynakları inceleme altında. dimitri zaikin geçmişi nedeniyle putin'in adamı olarak lanse ediliyor. ekim alptekin'in hissedarı olduğu eclipse aviation şirketinin rusya'da yaptığı büyük ölçekli yatırımlar, bu şirketin batmakta iken bizzat putin tarafından onaylanan kredi ile bir rus bankası tarafından satın alınmak istenmesi, ardından ruslar yerine ekim alptekin tarafından 40 milyon dolara alınması, alınır alınmaz şirketin isminin eclipse aerospace değerinin ise 1,1 milyar dolar olarak belirlenmesi, putin'in bu şirkete olan özel ilgisi gibi nedenler ekim alptekin-rusya ilişkisinin incelenmesi için yeterli sebepler olarak görülüyor.

üçüncüsü

hükümet yetkilileri ile michael flynn arasındaki görüşmeler. kontrat kapsamında yapılan faaliyetlerin başında belirttiğim gibi ekim alptekin'in aracılığıyla michael flynn eylül 2016'da mevlüt çavuşoğlu ve berat albayrak ile new york'ta görüşüyor.

dördüncüsü

james woolsey ve tanık ifadeleri doğrultusunda fethullah gülen ve reza zarrab'ın kaçırılması. mevlüt çavuşoğlu ve berat albayrak ile yapılan toplantıya eski cia başkanı james woolsey de katılıyor. james woolsey, toplantıda "flynn ve türk hükümet yetkililerinin gülen'in abd'den kaçırılarak türkiye'ye götürülmesi olasılığını masaya yatırdıklarını" ifade ediyor. soruşturmayı yürüten özel savcı robert mueller'in james woolsey'in ifadesini aldığı belirtiliyor. aynı zamanda, üç farklı tanığın ifadesine göre " türk yetkililer ve michael flynn arasında reza zarrab'ın kaçırılması/susturulması konusunun görüşüldüğü ve eğer başarılı olması durumunda milyonlarca dolar ödenmesi taahhüt edildiği" yönündeki ifadelerin de robert muller tarafından incelemeye başlandığı belirtilmekte . tanıkların ifadesine göre new york'ta, trump tower dan birkaç blok ötede 21 club adlı restoranda gerçekleştirilen görüşmede eğer "kaçırma işlerinde" başarılı olunması durumunda mike flynn'a 15 milyon $ teklif edildiği belirtiliyor. mike flynn'ın bu teklifleri nasıl yerine getireceği muamma olsa da eğer ifadeler doğru ise bunun bile bir çok federal suçun işlendiği anlamına geleceği söyneniyor.

sonuç

rusya'nın abd seçimlerine müdahalede bulunmuş olabileceği tezi ile yola çıkan, fakat şu ana kadar bu yönde bir bulguya ulaşılamayan soruşturmada, gelinen noktada michael flynn'ın abd yasalarına göre suç teşkil eden rusya ile ilişkilerinin bir kolu da türkiye'ye uzanmış bulunmakta. türk hükümetinin ve lobicilik faaliyetleri için michael flynn'ın tutulmasında aracı olan ekim alptekin'nin rusya bağlantıları göz önüne alındığında, rusya'nın türkiye'yi ekim alptekin aracılığıyla michael flynn'ı lobici olarak tutması için yölendirdiği ve türk hükümet yetkililerinin içerik olarak abd yasalarına aykırı biçimde michael flynn ile toplantılar yaptığı soruşturma altında olan konular. michael flynn'ın yetkililerle işbirliğine gittiği göz önüne alınırsa itiraf edeceği olaylar ve isimlerle birlikte bu soruşturmanın da önümüzdeki günlerde gündemimizde yer edeceği kesin gibi.

son olarak, robert mueller'in michael flynn hakkında dava açmaya yetecek kadar delil topladığı belirtilmekte.