Saat İcat Edildiğinde İlk Zaman Göstergesi Nasıl Ayarlandı?
"saati icat eden kişi saatin kaç olduğunu nereden biliyordu?" sorusu, insanların günlük yaşamlarında kullandıkları zaman ölçümü zaten sosyal konstrükt olduğundan hatalı bir sorudur. bir günün 24 saat olduğu hesaplanmamıştır, bir gün 24 saate bölünmüştür. insanlar kendi yarattıkları bir kavrama yıllar geçtikçe öyle yabancılaştılar ki, einstein'ın görelilik kuramı herkeste şok yarattı. zaman ancak uzayda hareket üzerinden tanımlanabilir. homo sapiens de antik medeniyetlerden bugünlere dek zamanı hep gök cisimlerinin hareketleri üzerinden tanımlamıştır. tanımlarken de sık sık süper kompozit sayıları kullanmıştır.
süper kompozit sayı nedir? süper kompozit sayı, pozitif tam bölenlerinin sayısı, kendisinden küçük sayıların pozitif tam bölen sayısından fazla olan sayıdır.
örnek:
1, 2, 4, 6, 12, 24, 36, 48, 60, 120, 180, 240, 360 ...
tarih boyunca zaman ölçümünde kullanılmış olan 12, 24 ve 60 sayılarının ortak özellikleri bu sayıların süper kompozit sayılar olmalarıdır.
genellikle mekanik saatlerin ilk olarak 14. yüzyıl civarında ortaya çıktığı düşünülür. bu doğru değildir. 1000'li yılların başlarında çin medeniyetinde de, kepçelere akan suyun döndürdükleri tekerleklerin yaptığı bir tam turun 24 saate karşılık geldiği bazı mekanizmalar mevcuttur. leonardo da vinci'yi hepimiz biliriz, ama çin'in de su song adında bir polymathi vardır. çin'de bulunan, su ile çalışan astronomik saat kulesi tasarımları kendisine aittir.
şekil a
çok daha gerilere gidersek, antikythera mekanizmasının (#75329930) milattan önce 80-150 yılları arasında yapıldığı düşünülmektedir. antikythera antik yunan medeniyetine ait mekanik bir sistemdir ve zaman ölçümü için kullanılmıştır.
şekil b
şekil c
obelisklerin gölge saati olarak kullanılmalarının dışında, milattan önce 1500'lerde antik mısır medeniyetine ait olan 12 bölgeye ayrılmış olan güneş saatleri vardır.
şekil d
60 sayısının zaman ölçümünde kullanımı da yeni bir durum değildir, sümerlere dayanır.
zamandan kastedilen planck zamanı veya algısal zaman değil ise; klasik anlamda zaman ölçümü astronomik olayların gözlenmesi ve bu gözlemlerin süper kompozit sayılar ile bütünleştirilmesinden ibarettir. kendi icat ettiğiniz bir saati de yanlış olarak ayarlayamazsınız.
ne demiş spinoza: veritas norma sui et falsi est.
tercüme: veritas = doğru, gerçek. "in vino veritas"tan hatırlarsınız. norm = bildiğimiz norm, standart. falsus = false'un kökeni. kısacası doğru, kendisinin ve yanlışının standardı diyor. burada kafa karışıklığını yaratan sözcük "sui" sanırım.
Kaza Anlarında Neden Ağır Çekimdeymiş Gibi Hissederiz?
