Sadık Biri Gibi Görünürken Hitler Rejiminin Altını Oyan Adam: Wilhelm Canaris

wilhelm canaris 1887’de almanya’da doğdu. askeri kariyerine erken yaşta deniz kuvvetlerinde başladı. denizcilik bilgisi, zekâsı ve diplomatik becerileriyle hızla yükselmeye başladı. onu diğer subaylardan ayıran şey, tam bir satranç ustası gibi hamlelerini önceden düşünmesiydi. birinci dünya savaşı sırasında, bir alman denizaltısında görev yaptı ve savaş boyunca gösterdiği cesaret sayesinde iyice tanınmaya başladı. savaş sonrası dönemde, almanya’nın karmaşık siyasi ortamında giderek daha fazla sorumluluk aldı ve nihayetinde abwehr’in, yani alman askerî istihbaratının başına geçti.
nazi rejimi yükselirken, canaris de rejimin içinde yer aldı ve abwehr’i yeniden yapılandırmaya başladı, ancak aslında canaris’in nazilerle ilgili şüpheleri vardı. özellikle hitler’in saldırgan dış politikası ve yahudi karşıtı politikaları, canaris’i rejimden soğuttu. yine de zekası ve manipülasyon kabiliyeti sayesinde, nazi rejimine olan hoşnutsuzluğunu uzun süre gizleyebildi. abwehr’in başındayken, sadece nazi almanyası’nın çıkarlarına hizmet etmekle kalmadı, aynı zamanda kendi vicdanını rahatlatmak için rejimin çöküşüne yol açabilecek faaliyetlere de girişti. 1939’da almanya’nın polonya’yı işgaline zemin hazırlayan sahte polonya saldırıları planına dair şüphelerini dile getirdi, ancak bunu açıkça yapmak yerine daha ince yollarla rejimin altını oydu. canaris’in en büyük yeteneği, ikili oynama becerisiydi. bir yandan hitler’in güvenini kazanmış gibi görünürken, diğer yandan müttefiklerle gizli temaslar kurdu ve onların hitler'i indirme çabalarını destekledi.
canaris, hitler’in işgal planlarını yavaşlatmak için zaman zaman bürokratik sabotaj yöntemine başvurdu. polonya işgaline hazırlık sürecinde, abwehr’i devre dışı bırakarak işgalin planlanmasını geciktirmeye çalıştı. diğer işgal operasyonlarında da yanlış bilgiler sızdırarak alman ordusunun başarılarını baltaladı. tabii bunların hiçbirini açıkça yapmadı; zira bu, kendi hayatına mal olurdu, olacaktı da. canaris bir stratejist olarak sabırla beklemeyi bildi ve hamlelerini doğru zamanlarda yaptı. canaris, yahudi soykırımı sırasında da rejim karşıtı faaliyetlerini sürdürdü ve yahudilere destek verdi. zaten rejimin yahudi karşıtı politikalarına başından beri sıcak bakmıyordu. hatta abwehr’i kullanarak birçok yahudi’nin kaçmasına yardımcı oldu. sahte belgeler düzenletip, insanların almanya’dan kaçmasını sağladı. tamamen bir insan hakları savunucusu olduğu söylenemese de, elinden geldiğince sivilleri kurtarmaya çalıştı.
canaris savaş boyunca almanya’nın müttefiklerine karşı yürüttüğü istihbarat faaliyetlerini koordine etti ve bir süre sonra nazi rejimine karşı direniş, esas görevi oldu. 1944 yılında hitler’e düzenlenen başarısız suikast girişimi valkyrie operasyonu sırasında hitler rejimi karşıtı subaylarla iş birliği yaptı. canaris'in hitler’e olan nefreti artık açıkça gün yüzüne çıkmıştı ve canaris artık daha dikkatli olmalıydı. hitler'e suikast planı olan valkyrie operasyonu başarısız olduktan sonra, hitler rejimi içinde bir temizlik başladı. canaris’in bu suikast girişimindeki rolü tam anlamıyla kanıtlanamadı, fakat abwehr’deki faaliyetleri şüphe çekmeye başladı. özellikle müttefiklerle yaptığı gizli görüşmeler ve rejim karşıtı subaylara verdiği destek, hitler’in gözünden kaçmadı. canaris, 1944’te görevden alındı ve kısa bir süre sonra gestapo tarafından tutuklandı.
soğukkanlı yapısıyla tanınan ve hapishanedeyken bile soğukkanlılığını koruduğu bilinen canaris, nazi mahkemelerinde yargılandı ve 9 nisan 1945’te flossenbürg toplama kampında trajik bir şekilde tam da hitler rejimi çökmek üzereyken idam edildi.