Savaş ve İhanetlerle Boğuşmalarına Rağmen Müzikten Vazgeçmeyen Hükümdarlar
bir zevkten öte bağımlılık gibi bir şeydir müzik. öyle ki tarihte bazı hükümdarlar savaşlarla, sorunlarla, ihanetlerle boğuştukları ya da halka zulmettikleri dönemlerde bile müzikle ilgilenmeye devam etmişler. bu yazıda bu hükümdarlar konu alınmıştır.
alfonso x (1221-1284)
1252 ile 1284 yılları arasında hüküm sürmüş kastilya kralı. son derece entelektüel bir kişilik olarak bilinen alfonso yahudi, müslüman ve hristiyan bilim adamlarına sık sık sarayını açardı. aynı zamanda arapça ve latince eserlerin kastilya diline çevirerek ülkede bilimsel ilerlemenin de önünü açmıştı. hatta yıllar sonra bilime olan katkıları nedeniyle aydaki bir kratere alphonsus adı verilerek onore edilmiştir.
fakat aynı zamanda müzikle de son derece ilgili bir kraldı. birkaç farklı müzik aleti kullanabilen kral, çok sayıda da eser bestelemiştir. meryem ana’ya atfederek bestelediği cantiges de santa maria adında 420 eserden oluşan bir monofonik müzik koleksiyonu vardır.
cantigas de santa maria: no.100 “santa maria strela do dia
joao iv of portugal (1604-1656)
çay kültürünü ingiltere’ye yerleştirmekle ünlenen braganzalı catherine’in babası olan joao, iktidarı döneminde genel olarak ispanya ile olan sorunlarla boğuştu. 1640 yılına kadar ispanyol hakimiyeti altında olan portekiz’de ispanyollara karşı isyan hareketine önderlik etti ve halkın da desteğiyle portekiz kralı oldu. ispanyolların yeniden üstünlük elde etme çabaları nedeniyle yapılan ünlü portekiz restorasyon savaşları da kendisinin iktidarı döneminde yaşanmıştır. bu sebeple lakabı yenileyici ya da restorasyoncu anlamına gelen “o restaurador”dur.
kral portekiz’i ispanyol hakimiyetinden kurtarmaya çalışması dışında başka bir yönüyle daha öne çıkar. birkaç farklı müzik aleti kullanabilen kral aynı zamanda çok sayıda müzik eseri de bestelemiştir.
crux fidelis
büyük frederik (1712-1786)
hem askeri anlamda hem de ülke yönetimi anlamında oldukça başarılı olduğu için frederick the great olarak anılan prusya kralı. hükümdarlığı daha çok yedi yıl savaşı ve savaş sonunda elde ettiği başarılı anlaşmalar ile anılsa da sanata ve sanatçılara olan düşkünlüğü ile de bilinmektedir. berlin’i sanat ve bilim alanında dönemin önde merkezleri olan paris ve londra seviyesine getirmek amacıyla babası tarafından kapatılan prusya bilimler akademisi’ni yeniden açtı. fransa’ya olan hayranlığından dolayı akademinin resmi dilini fransızca yaptı. çok sayıda ünlü felsefesiciyi akademiye kazandıran kral aynı zamanda berlin devlet opera binası’nı da inşa ettirdi. kralın bunlara ek olarak resim ve heykel koleksiyonu da vardı.
frederik’i buraya konu eden ise bestelediği eserlerdir. üretken bir müzisyen olan frederick’in eserleri hâlen popülerliğini korumaktadır.
flute concerto no. 3 in c major
üçüncü selim (1761-1808)
osmanlı’daki çürümeyi gören ve buna karşı yaptığı batılı tarzda reformlarla ünlü padişah. sonu pek hayırlı bitmese de kendisinin tedrisatından geçen ikinci mahmut ile türk modernleşmesinin temelini attığı söylenebilir. yeğeni dördüncü mustafa’nın ihaneti sonucu öldürülmüştür.
üçüncü selim ünlü bir bestekardı ve klasik türk müziğindeki hâlen geçerli birkaç makam bizzat kendisinin ürünüdür. bilinen 64 bestesi vardır.
zavil yürük semai
kraliçe lili’uokalani (1838-1917)
hawaii’nin tek kraliçesi ve son hükümdarı olarak bilinen lili’nin diğer monarklar kadar görkemli bir iktidarı olmamıştır. 1891 yılında tahta çıkan kraliçe kısa süreli iktidarı boyunca ülkesinin abd tarafından ilhak edilme korkusu yaşamıştır. abd yanlılarının önünü kesmek amacıyla monarşik yapının gücünü azaltmaya yönelik girişimlerde bulunmasına karşın 1893’teki darbeye engel olamamış ve tahttan fiilen indirilmiştir. tahttan feragat etmesi ise 1895’i bulur.
genellikle talihsiz iktidarı ile anılan kraliçe aslında son derece üretici bir müzisyendir. batı tarzı müziği hawaii gelenekleri ile birleştirmiş ve özgün tarzı bugünlere kadar gelmiştir.
aloha’oe
beşinci murat (1840-1904)
sadece üç ay tahtta kalabilmesiyle osmanlı hanedanının en kısa hüküm sürmüş üyesi olarak bilinir. talihsiz bir hayat hikayesi vardır. 28 yıl kafes hayatında yaşadıktan sonra sultan abdülaziz’in tahttan indirilmesi üzerine tahta çıkar. zaten psikolojisi harap olan murat, abdülaziz’in şüpheli ölümüyle birlikte iyice dağılır ve akli dengesini kaybeder. bu sebeple tahta çıktıktan sadece 93 gün sonra tahttan indirilmiş ve yerine ikinci abdülhamit tahta geçmiştir.
murat, kafes hayatı boyunca kendisini müziğe vermiş başarılı bir piyanist ve besteciydi. klasik türk müziği yerine batı avrupa formunda eserler veren ve eserleri hüzünlü hayatından izler taşıyan murat’ın çok sayıda bestesi hâlâ popülerliğini korumaktadır.
valse in e flat
eklemeler
ingiltere kralı henry viii de ünlü bir bestecidir. pastyme with good companye aynı zamanda henry’nin daha sonra tahta geçen kızları elizabeth i ve bloody mary’nin de müzikle içli dışlı olduğu bilinir. kısacası tudor hanedanı boyunca kraliyet sarayında müzik eksik olmazmış.
pastyme with good companye
bunların dışında kutsal roma imparatorları ferdinand iii ve leopold i’in de müzik aletleri çalabildiği bilinmektedir. aynı zamanda müzisyenleri de himayesine alan bu hükümdarlar döneminde batı müziği çok üretken bir dönem geçirmiştir. klasik müzik denince akla gelen ilk ülkelerden biri olan rusya’da da müzikle ilgilenen çarlar olmuştur. hatta rus çarı korkunç ivan’ın da birkaç eseri olduğu söylenir. çarların bazen müzisyenlerle anlaşamasalar bile genel olarak onları korudukları söylenebilir.
kaynak: https://www.jstor.org/stable/4149147
http://versaillescentury.com/…arch-frederick-great/
https://www.historyextra.com/…i-and-james-vi-and-i/
https://www.millisaraylar.gov.tr/…isinas-padisahlar
https://en.m.wikipedia.org/wiki/main_page
8. Henry'nin Cinsel İlişkiye Bile Orkestra Eşliğinde Girmeye Varan Müzik Tutkusu
