Ses Kalitesiyle Yıllarca Rakipsiz Olan Efsane Cep Telefonu: Nokia N91
nokia’nın tam 15 yıl önce çıkardığı ve müzik performansında yıllarca zirvede rakipsiz kalan telefonudur n91.
günümüzdeki(!) birkaç telefon hariç tüm telefonlarda müzik deneyimini iyileştirmek adına özel müzik yazılımları bulunur. fakat n91'de bu özellik yazılımsal olarak değil, doğrudan donanımsal olarak bulunuyordu. yani içinde fiziksel ses yongaları mevcuttu. hiçbir müzik yazılımı, sesi fiziksel bir yonga ile aynı kalitede işleyemez. işte n91’i diğer telefonlardan ayıran ve yıllarca rakipsiz kılan özelliği buydu. çünkü içinde toshiba dsp-33 dac mevcuttu. bu sayede mükemmel bir ses kalitesi sunuyordu.
sadece bu da değil. nokia mühendisleri madem böyle bir dac koyduk, ses çıkışını da yüksek tutalım demişler ve içersine dünyanın en iyi ses sistemleri üreticilerinden biri olan harman kardon imzalı amplifikatör koymuşlar. adamlar 'hadi sıkıyorsa daha iyisini yapın amk' demişler. öyle bir amplifikatör kullanılmış ki telefon muazzam bir ses çıkış gücüne sahipti. içersindeki dac + amp sayesinde yüksek ses seviyelerinde dahi distorsiyonu minimuma indirerek mükemmel bir telefon özellikli müzik çalar ortaya çıkmış. zamanında sony ericsson’un çıkardığı ve fanlarının öve öve bitiremediği telefonları w800, w810 ve 995'i eze eze yenmiştir. telefonlarını geçtim, sony walkman ve apple ipod touch gibi müzik çalarları bile donunda sallamıştır.
bitti mi? hayır. yetmemiş, bir de mühendisler hafıza birimi olarak telefonun içine mikro hard disk koymuşlar. öyle diğer telefonlardaki gibi flaş hafıza değil baya bildiğin bilgisayarlarda kullandığımız hard diskin mikro versiyonunu koymuşlar ve 3600 rpm dönüş hızına sahip bir hard disk.
tabii bunlarla da yetinmemişler ve kablosuz internet erişimi için wlan ve daha üst seviye kulaklık kullanmak isteyenler için 3.5 mm kulaklık girişini de koyarak 5x ultra komboyla masaya çıkarıp vurmuşlar. 3.5 mm ve wlan günümüz için komik durabilir ama 2005 model bir cihazdan bahsediyoruz. ne iphone var, ne android. daha o zaman wlan'mış, 3.5 mm'miş falan telefonlarda bulunmayan özelliklerdi. o zaman için 3.5 mm ve wlan gibi özellikler büyük bir devrimdi.
gelgelelim, nokia yine bu telefonda da çakallığını yapmıştır. öyle ya, bir yerden veriyorsa illa bir yerden kısıyor. nokia bu telefonu tanıttığı lansmanda aynı zamanda 2 telefon daha tanıttı. nokia n70 ve nokia n90. zaten nseries bu üç telefonla başlamıştı. n91 kendini müziğe adamış bir telefon; haliyle mobil halde müzik alıp göndermek için bluetooth gerekiyor. bluetooth var ama sen kalk daha alt model olan n70’e daha hızlı bluetooth v2.0 koy ama n91’e daha yavaş versiyon olan bluetooth v1.2 koy. adamların kıstığı yere bakın, senin ta amk dedirtiyor. 3 dakikalık 320 kbps mp3 dosyasının boyutu yaklaşık 7 mb. öyle 1 mb’lik fotoğraf göndermeye benzemez. hatta video bile olsa. çünkü o zaman video çekimi için cep telefonu kameraları hala istenen seviyede değildi ve kalitesiz düşük bitrate çekimler olduğu için boyutları da düşüktü.
tek kıstığı yer burası da değil. sen böyle bir müzik telefonu yapıyorsun ama kameraya otofokus koymuyorsun. neden? çünkü o özellik n90’a verilmişti. anladık tamam n90 kamera n91 müzik ile ön plana çıkıyordu ama zaten n90’a bir de carl zeiss lens koymuşsun. n91’e carl zeiss koyma ama en azından otofokus koy di mi? nerdeeee... bu arada n90’ın adı geçmişken ufak bir dipnot verelim. n90, otofokusa sahip ilk nokia modelidir. aynı zamanda efsanevi kamera telefonlarının çıkmaya başlamasında payı olan carl zeiss kensli ilk nokia’dır.
nokia’nın n91’de yaptığı bir diğer hata ise 220 mhz’lik arm9 işlemci kullanmasıydı. halbuki bu işlemciyi daha düşük sistem kaynakları isteyen symbian v8.0a ve symbian v8.1a işletim sistemli cihazlarda kullanmıştı. n91 ise daha gelişmiş olan symbian v9.1 işletim sistemiyle çıkmıştı ve bu işlemci bu sistem için yavaş kalıyordu. aynı hatayı tekrar yaparak çeşitli (220/235/268mhz) hızlardaki arm9 varyasyonlarını neredeyse symbian v9.1 işletim sistemli tüm cihazlarda kullanmıştır. fakat daha sonra yüksek kaliteli video çekimi için tasarladığı nokia n93 ve nokia n93i’de bu işlemciyi kullanamayacağı için arm11 332 mhz işlemci kullanmıştır. çünkü o kadar yüksek kaliteli çekimin o işlemciyle yapılması mümkün değildi. zaten n93 serisi yukarıda adını zikrettiğim cihazlardan gerek daha gelişmiş işlemci mimarisi, gerekse de daha yüksek saat hızı ile çok bariz şekilde hızlıydı. işletim sisteminin istediği donanımın bu olduğu açıkça belli oluyordu. ayrıca donanımsal hızlandırmaya sahip 200 mhz hızında 3d grafik çipi gpu da barındırıyordu.
daha bitmedi. nokia symbian v9.1/9.2/9.3 sistemlerinde nokia e60, nokia e70, nokia n80 ve n91 hariç tüm cihazlarında qvga çözünürlük kullandı. sonra ne mi oldu? çoğu uygulama uyumsuz ekran çözünürlüğü yüzünden bu cihazlarda kullanılamaz oldu. bari n91’e e60, e70 ve n80 ile aynı çözünürlüğü koyaydın. n90’a bile e60, e70 ve n80 ile aynı ekran çözünürlüğünü koymuştu ki n90 için buna ihtiyaç yoktu. tabi kamera telefonu olduğu için çekilen görüntünün ekranda daha güzel görünmesi adına yüksek çözünürlük koyup n91’e bu çözünürlüğün çeyreğini reva görmesi bir başka ayıbıydı nokia’nın.
neyse efenim, konu çok uzadı. konumuzun kahramanına gelelim tekrar. her ne kadar bazı eksi yanları olsa da bunlar asla n91’in bir efsane olduğu gerçeğini değiştirmez. 2005 yılında çıkmış ve yıllarca müzik telefonları için referans telefon olarak kabul edilmiş, hatta sony walkman ve apple ipod touch gibi müzik çalarların dahi erişemediği ses çıkış gücüne ve ses dinamiğine sahip oluşuyla ve içersinde barındırdığı bunca teknolojiyle ve özellikleriyle gelecekten gelmiş fütüristik bir telefondu n91. günümüzde sadece lg v20, lg g6 ve bunların halefleri olan modeller n91’i ses konusunda geçebilmişlerdir.
1997'de Üretilen Türkiye'nin İlk Yerli ve Milli Cep Telefonu: Aselsan 1919
