Soğuk Savaş Öncesinde ABD ve Sovyetler'in Uzun Yıllar Paralellik Gösteren Tarihi
soğuk savaşın kendisinden değil de biraz da öncesinden bahsetmek lazım
sonradan çift kutuplu dünyanın süper gücü haline gelen bu iki tarafa baktığımızda (amerika birleşik devletleri vs. sovyet rusya) ikisinin de köklü geçmişi olmadığını, ikisinin de son 200 yılda kurulup güçlendiğini ve tarih sahnesinde birdenbire söz sahibi olduğunu görüyoruz. daha da ilginci iki ülkenin kuruluş, yayılma ve güçlenme sürecinin çok benzer olması.
bugünkü abd'nin kuruluşunun ilk temelleri 1607 yılında bugünkü virginia'da kurulan jamestown kolonisidir. ingilizlere ait bu koloni zaman içinde dallanıp budaklanarak amerika birleşik devletleri adlı voltranı oluşturur. rusya'nın kökü de 1400'lere kadar bir şehir devleti olarak kalan moskova devletine kadar gidiyor (europa universalis oynayanlar bilirler).
zaman içinde amerika kendi topraklarında batıya doğru yayılarak pasifik okyanusuna ulaşmaya çalışırken rusya da kendi topraklarında doğuya doğru yayılarak pasifik okyanusuna ulaşmaya çalışıyor. iki ülke pasifik okyanusuna ulaştığında da ortaya 2 tane taptaze süper güç çıkmış oluyor.
iki tarafın tek benzerliği bu değil
iki devletin yayılırken topraklarına el koyduğu insanlar da aslında akraba. amerika kitada yaşayan yerlilerin ve kızılderililerin topraklarına sulanırken rusya da orta asya, sibirya ve kuzeydoğu asya'daki göçebe yerli kabilelerin topraklarına çörekleniyor. iki taraf da topraklarını genişletirken göçebe yerlileri teknolojiyle alt ediyor, onları hristiyanlaştırmaya çalışıyor ve yaptıkları anlaşmaları çeşitli bahanelerle bozarak bu insanlara hakimiyet kuruyor.
üstelik sibirya ve civarındaki göçebe topluluklarla kızılderililer'in genetik olarak akraba olduğunu da notlarımıza ekleyelim. bizde normalde geyik ve espri malzemesi yapılan "kızılderililer türkmüş" goygoyunun aslı, kızılderililerin büyük ölçüde sibirya ve civarından göçen göçebe toplumlardan oluşması şeklinde. bundan 10-15 bin yıl önce buzul çağı yaşanırken bugünkü rusya'nın doğusuyla amerika'nın alaska'sı arasında kalan deniz dönmüştü ve sibirya'dan birçok topluluk amerika tarafına geçmişti. o zamanlar millet tanımı oluşmadığı için bu kişilerin hangi milletten olduğunu bilemiyoruz ama içlerinde orta asyalı milletlerin ve moğolların olduğunu söyleyebiliriz.
ilginçtir ki sibirya'da yaşayan yerli kabilelerle amerika'da yaşayan kızılderililer sadece genetik akrabalığa değil aynı zamanda benzer kültüre sahipti. bu iki milletin çadırları ve kıyafetleri bile birbirine benziyordu.
aynı zamanda dini inanış olarak da çok net benzerlikler vardı. bu yüzden amerikalılar kızılderililer'i baskıyla hristiyanlaştırırken aynı günlerde pasifik'in diğer yakasında da aynısını rusya yapıyordu.
bir tarafta rusya'nın zaman içinde yayılma haritası
bir tarafta abd'nin zaman içinde yayılma haritası
aslında iki ülkenin neredeyse sıfırdan başlayıp birden bire palazlanması, göçebe yerlileri ezip topraklarına el koyması, pasifik okyanusunun iki tarafında kendilerine yer edinmesi ve kısa süre içinde dünyada süper güç haline gelmesi iyi bir film senaryosu olabilirdi çünkü hikaye sanki bu iki ülkenin elinden birileri tutmuş da birbirlerine rakip olsunlar diye yetiştirmiş gibi gözüküyor. hani rocky balboa'nın ivan drago'yla dövüştüğü bir film gibi sanki iki taraf da başından beri bu karşılaşma için hazırlanıyordu ve önceden kader birliği etmişçesine soğuk savaşta buluştular gibi bir hava var. belki de evren gerçekten bir simülasyondur ve bu da simülasyonun bir parçasıdır.
bir başka ilginç ayrıntı da abd ile rusya'nın savaşlarda hiç karşı karşıya gelmemiş olması. teknik olarak iki dünya savaşında iki ülke müttefik sayılabilir. bunun dışında abd'nin alaska'yı rusya'dan satın aldığı zaten herkesçe bilinen bir bilgi. kısaca iki ülkenin doğuşunu, gelişmesini, yayılmasını ve 1900'lere gelişini inceleyince ortada o kadar çok ortak nokta var ki insan şaşırmadan edemiyor.
bak yine canım eu4 çekti. gideyim de biraz oynayayım. oregon devletini kurup kanada'ya dalacağım.