Tartışmaları Çıkmazsa Sürükleyen Bir Safsata Türü: Whataboutism

bir konuda uzmanlaşmış insanlar, sıradan insanlardan farklı olarak olaylar arasında ilişki kurmak zorunda hissetmezler. olayları birbirinden bağımsız olarak inceleyerek değerlendirebilirler. ama sıradan insan, olaylar arasında ilişki kurmak, karşılaştırmalar yapmak ya da benzerlikler bulmak ister. insan beyni, özellikle de mühendisliğe meyilli insanların beyni, yeni bir gözlemi ya da bilgiyi tasnif etmek için uğraşır.

whataboutism, normatif prensiplere varmak için berbat bir yöntemdir. kendinizi birden istemeden köleliği savunurken falan bulabilirsiniz. ama normatif prensiplerinin pratikte dünyaya ne kadar uyduğunu ve bu prensipleri geliştirenlerin/savunanların çelişkilerini göstermenin en sağlam yolu whataboutism'dir. bu yüzden ve kendilerini mühendisler gibi takıntılı şekilde tasnif yapmak zorunda hissetmediklerinden ötürü, sosyal bilimciler whataboutism kullanılmasından özel olarak rahatsız olurlar.

whataboutism, tartışılan kişiyi merkeze koyarak kullanılmamalıdır. kişiden ziyade prensipler ya da çıkarımlar merkezde olmalıdır.

yanlış kullanım: rusya'nın savaş suçlarını uzun uzun anlatırken neden israil'in savaş suçlarından bahsetmiyorsun?

doğru kullanım: israil'in savaş suçları sence neden rusya'nınkiler kadar gündem olmuyor?

ilk kullanımın cevabı belli ve kolaydır: "herkesin her şeyi anlatacak vakti yok. ne güzel işte sen de israil'in savaş suçlarından bahsediyorsun". ikincisi ise whataboutism'le başlasa da genelgeçer bir gözlem içerir ve karşıdakinin savunduğu normatif prensipleri tartışmaya açar.

son olarak da şunu ekleyeyim: bir argüman özünde bir enüstünlük içeriyorsa o argümanı çürütmenin tek yolu whataboutism'dir. "uluslararası hukuku en az takan devlet rusya'dır" gibi bir argümana karşı sadece israil'in ya da abd'nin uluslararası hukuku takmadığı durumları listeleyebilirsiniz. karşınızdaki perdeyi yüksekten açıp enüstünlük içeren ifadeler kullanıyorsa whataboutism'i istediğiniz şekilde ve dilediğiniz kadar kullanabilirsiniz.