Türkiye Cumhuriyeti Tarihinde Yapılan İlk Askeri Darbe: 27 Mayıs 1960 İhtilali
27 mayıs 1960, türk siyasi tarihinde bir milat olarak kabul edilir. bu tarihte, türk silahlı kuvvetleri (tsk), ülke yönetimine el koyarak türkiye'nin ilk askeri darbesini gerçekleştirdi. darbe, demokrat parti (dp) hükümetinin düşürülmesine, adnan menderes'in idamına ve türkiye'nin siyasi tarihinde yeni bir dönemin başlamasına neden oldu. 27 mayıs darbesi, sadece siyasi bir olay değil, aynı zamanda toplumsal, ekonomik ve kültürel açıdan da türkiye'yi derinden etkileyen bir kırılma noktası oldu.
1950 yılında yapılan genel seçimlerde demokrat parti (dp) iktidara gelerek, türkiye'de 10 yıl sürecek bir dönemin başlangıcını yaptı. dp, dönemin cumhuriyet halk partisi (chp) hükümetinin otoriter politikalarına tepki olarak ortaya çıkmış ve daha liberal bir yönetim vaat etmişti. dp iktidarı döneminde, türkiye'de ekonomik ve sosyal alanda önemli gelişmeler yaşandı. özellikle tarım sektöründe yapılan yatırımlar ve marshall planı yardımlarıyla türkiye ekonomisi hızlı bir büyüme kaydetti. ancak, dp hükümeti, muhalefeti bastırmak için giderek otoriterleşen bir politika izlemeye başladı.
dp hükümetinin muhalefete yönelik baskıları, üniversitelerde ve basın yayın organlarında büyük tepkilere yol açtı. özellikle üniversite öğrencileri, dp hükümetinin politikalarını protesto etmek için sık sık gösteriler düzenledi. bu gösteriler, zaman zaman şiddet olaylarına dönüştü ve toplumsal kutuplaşmayı daha da derinleştirdi.
27 mayıs darbesinin birçok sebebi bulunmaktadır. bunlar arasında dp hükümetinin otoriterleşmesi, muhalefete yönelik baskılar, ekonomik sorunlar, toplumsal gerginlikler ve ordu içindeki hoşnutsuzluk sayılabilir.
darbenin hazırlık süreci, 1959 yılında başladı. bir grup subay, dp hükümetinin politikalarından rahatsız oldukları için gizli bir örgüt kurdu. bu örgüt, darbe planlarını hazırladı ve 27 mayıs 1960 tarihinde harekete geçti.
27 mayıs sabahı, tsk birlikleri ankara ve istanbul'daki stratejik noktaları ele geçirdi. başbakan adnan menderes ve diğer dp yöneticileri tutuklandı. darbe, radyo ve televizyon aracılığıyla halka duyuruldu.
darbenin ardından, ülke yönetimi millî birlik komitesi (mbk) tarafından devralındı. mbk, ilk iş olarak türkiye büyük millet meclisi'ni (tbmm) ve hükümeti feshetti. aynı zamanda, tüm siyasi partilerin faaliyetleri yasaklandı ve sıkıyönetim ilan edildi.
mbk, 1961 yılında yeni bir anayasa hazırladı ve bu anayasa referandumla kabul edildi. yeni anayasa, demokratik hak ve özgürlükleri güvence altına almayı amaçlıyordu. ancak, mbk, 1961 seçimlerinden sonra iktidarı sivillere devretmedi ve ülkeyi bir süre daha yönetmeye devam etti.
27 mayıs darbesi, türkiye'nin siyasi tarihinde derin izler bıraktı. darbe, türkiye'nin demokratik gelişimini kesintiye uğrattı ve orduyu siyasetin merkezine taşıdı. aynı zamanda, darbe, toplumsal kutuplaşmayı daha da derinleştirdi ve ülkede uzun yıllar sürecek bir siyasi istikrarsızlık döneminin başlamasına neden oldu.
27 mayıs darbesinin ardından, dp yöneticileri yassıada'da yargılandı. yargılama sonucunda, adnan menderes, fatin rüştü zorlu ve hasan polatkan idam cezasına çarptırıldı. bu karar, türkiye'de büyük tepkilere yol açtı ve menderes'in idamı, türk siyasi tarihinde bir travma olarak hafızalara kazındı.
27 mayıs darbesi, türkiye'nin siyasi tarihinde bir dönüm noktası oldu. darbe, türkiye'nin demokratik gelişimini kesintiye uğrattı ve orduyu siyasetin merkezine taşıdı. aynı zamanda, darbe, toplumsal kutuplaşmayı daha da derinleştirdi ve ülkede uzun yıllar sürecek bir siyasi istikrarsızlık döneminin başlamasına neden oldu.
27 mayıs darbesinin etkileri, günümüzde hala hissedilmektedir. darbe, türk siyasi tarihinde bir travma olarak hafızalarda yer etmiş ve türk demokrasisinin gelişimi üzerinde derin bir etki bırakmıştır.
Türkiye Tarihinin Başarısız Darbe Girişimlerinden Biri: 21 Mayıs 1963
