Uzay Araştırmaları Sonucunda Gelişen Günümüz Teknolojileri

hani zaman zaman sozlukte ve cesitli mekanlarda "uzay arastirmalarina neden bu kadar cok para harcaniyor anlamiyorum. gezegenleri ve yildizlari incelesen ne olur incelemesen ne olur, o kadar paraya daha faydali isler yapilabilir" deniyor ya, biraz arastirma yaptim ve ortaya uzay arastirmalarinin sonucu ortaya cikan veya ciddi anlamda gelisen teknolojilerle alakali epeyce buyuk bir liste cikti. iste "gereksiz" denen uzay arastirmalari sonucu ortaya cikan veya ciddi manada gelisen teknolojilerin bazilari:

not: listede eksik veya yanlis yazilan bir sey varsa duzelttirmek icin mesaj atmaktan cekinmeyin. listeyi yapacagimiz eklemelerle uzatabildigimiz kadar uzatalim. ayrica burada listelenen bir cok sey nasa ile alakali olsa da ruslar'in ve diger milletlerin uzay arastirmalarinin da bu teknolojilerde rol oynamadigini soylemek haksizlik olur.

1.) ic organlarini gormemizi saglayan ve tipta siklikla kullanilan mri teknolojisi uzay arastirmalari sirasinda ortaya cikan bir teknolojidir. bu teknoloji nasa tarafindan bulunmadiysa da nasa'yla ortak is yapan ozel bir girisim tarafindan ortaya cikartilmisti.

2.) yeni dogmus bebeklerin vucut isisini almak icin kullanilan kulak termometreleri uzay arastirmalari sirasinda ortaya cikmisti ve ilk olarak nasa tarafindan kullanilmisti.

3.) itfaiyecilerin kullandigi dumanda nefes alabilmeyi saglayan oksijen maskeleri nasa tarafindan yapilan arastirmalar sonucu gelistirilmisti. uzay arastirmalari oncesinde itfaiyecilere verilen maske setleri oldukca agir (yaklasik 13-14 kg) ve hantaldi ve hem tasinmasi hem de giyilmesi zor oldugu icin cogu itfaiyeci bunlari kullanmiyordu. nasa'nin dizayn ettigi maske setleri ise 5 kg'in altindaydi ve hem konforluydu hem de dizayn olarak cok daha guvenliydi. bu gelistirme sayesinde itfaiyeci olumleri buyuk olcude azalacakti.

4.) bugun kullandigimiz cep telefonu teknolojisi buyuk olcude uzay arastirmalari ve dunya'nin yorungesine yollanan onlarca uydu sayesinde ortaya cikti. aynisini televizyon icin de soyleyebiliriz.

5.) gps teknolojisi uzay arastirmalari sonucu gelisen bir baska "yan sanayii urunu" olma serefine sahip. gunumuzde gps teknolojisi sayesinde sadece insanlar gidecekleri yere daha kolay ulasmiyor ayni zamanda polis, itfaiye ve ambulans gibi acil durumlarda mudahele etmesi beklenen kurumlarin mudahele suresi de azalmis durumda. bu sayede kurtulan canlari hesap etmeye kalksak epeyce yuksek bir rakam cikacaktir.

6.) nasa uzaya astronot yollarken uzay aracinda yiyeceklerin mumkun oldugunca az yer kaplamasi cok onemliydi. bu yuzden yiyecekler formul haline getirilip toz halinde saklaniyordu. bu da gunumuzde kullanilan toz seklindeki bebek mamalarina onculuk eden bir teknolojiydi. gunumuzdeki toz seklindeki bebek mamalarinin onemli bir kismi nasa tarafindan dizayn edilen formulu kullanmaktadir. bu tozlu yiyeceklerin en buyuk ozelligi yag, protein ve karbonhidrat konusunda oldukca dengeli bir beslenme sekli sunmasi ve oda sicakliginda dahi uzunca bir sure boyunca bozulmadan muhafaza edilebilmesiydi.

7.) beynin 3d imajini cikartabilen ve beyin ameliyatlarini 10 kat daha kolay hale getiren endoskopi cihazi nasa'nin yardimiyla gelistirildi. bu alet sayesinde beynin ic taraflarinda bulunan ve normal yollarla gorulemeyen tumorler gorulebiliyor ve beyin ameliyatlari beyne hemen hemen hic zarar vermeden yapilabiliyor. testlerde oldukca etkileyici sonuclar alan bu teknolojinin onumuzdeki yillarda fda tarafindan onaylanmasindan sonra tum dunya'ya yayilmasi bekleniyor.

8.) gunumuzde yavas yavas yayginlasan mobil ultrason cihazlari nasa'nin arastirmalarina dayaniyor. artik egzersiz yaparken veya bir spor musabakasinda dusup yaralanan veya hastahaneden uzaktayken ic organlarinda hasar olusan birinin ultrason goruntuleri olay yerinde alinip internet uzerinden en yakin hastahaneye yollanabiliyor ve sahis hastahaneye ulastirildiginda doktor coktan tahlili yapmis oluyor.

9.) 1990'larda ortaya cikan ve kalp nakli bekleyen insanlara takilan kalp pompalari da nasa'nin arastirmalari sonucu ortaya cikan bir baska teknoloji. eskiden kalp nakli bekleyen hastalar cok kisa sure icinde bekledikleri kalbi bulamazsa hayata veda ediyordu ama simdi kalp pompalari sayesinde kalp nakli icin beklerken normal hayatlarinda epeyce bir sure daha devam edebiliyorlar. nasa'nin aciklamasina gore 2010 itibariyle bu sekilde kurtarilan hayat sayisi 450'yi gecmis durumda.

10.) bugun yolcu ucaklarinda cokca kullanilan ust kanat teknolojisi nasa tarafindan dizayn edilen teknolojiler arasinda yer aliyor. bu teknoloji sayesinde ucaklar daha az yakitla daha cok mesafe katedebiliyorlar. bu da ucaklarin cevreye verdigi zarari ve bunun ekonomik etkilerini buyuk olcude azaltiyor.

11.) bugun araba, otobus, kamyon, tren gibi tasitlarda kullanilan ergonomik koltuk dizaynlari ilk olarak nasa tarafindan uzak mekiklerinde kullanilmak icin dizayn edilmisti. oturan bir insan vucudunun yer cekimiyle olan iliskisini inceleyen nasa oturan bir insanin en cok rahat edecegi, kemiklere en az yuk yukleyen oturma seklini bulan koltuklari buna gore dizayn etmisti ve bunu kisa sure sonra tasit ureten firmalar izledi.

12.) bugun ucaklarda herhangi bir ucagin rotasinda herhangi bir tehlike varsa (ornegin hava sartlari) kullanilan rota uyari sistemi nasa tarafindan dizayn edilip boeing basta olmak uzere ucak ureticilerine verildi. bu teknoloji sayesinde ucaklar cok daha guvenli bir sekilde seyahat edebilmektedir.

13.) bugun ucaklarda kullanilan ve ucaklarin yuzeyleriyle camlarinin donmasini engelleyen, ayni zamanda bir cok ulkede trenlerde ve tren yollarinda da kullanilan donma karsiti teknoloji ilk olarak nasa tarafindan uzaya gonderilen mekikler buzlanmadan zarar gormesin diye dizayn edilmisti.

14.) nasa'nin uydu teknolojisi sayesinde afrika basta olmak uzere yillardir kuraklik ceken bir cok bolgede yeralti sulari kesfedildi ve milyonlarca insanin susuz kalmasinin onune gecilmis oldu. ozellikle 2013 yilinda kenya'da yeryuzunun epeyce altinda bulunan su kutlesi sayesinde ulkedeki susuzluk sorunu buyuk olcude cozulmus oldu ve bitme noktasina gelen tarim yeniden hayata dondu.

15.) nasa uzaya gonderdigi roketler icin dizayn ettigi platformlar roketler yukselirken olusan titremeden dolayi yikilmasin diye sarsilmayi dengeleyip platformdaki etkisini sifirlayan bir teknoloji gelistirmisti. bu teknoloji yillar sonra japonya'da yuksek bina yapimlarinda kullanilmaya baslandi ve depremde yikilan bina oranini buyuk olcude azaltti.

16.) bugun meteoroloji tarafindan hava durumu tahminleri icin kullanilan teknolojiler buyuk olcude uzay arastirmalarinin sonucu. ozellikle firtinalari ve dogal afetleri takip edip insanlarin yasadigi yerleri vurmadan once haber verebilen bazi teknolojiler sayesinde cok sayida insanin hayati kurtulmus bulunuyor.

17.) bugun bir cok ulkede asker ve polislerin giydigi kursun gecirmez celik yelekler ilk olarak uzay arastirmalari sonucu ortaya cikti. bugun patenti dupont'ta olan "kevlar" maddesi hala kullanimdadir.

18.) yine itfaiyeciler tarafindan siklikla kullanilan alev almayan koruyucu kiyafetler de ilk olarak uzay arastirmalari sonucu ortaya cikmisti.

19.) gunumuzde modern yataklari oldukca rahat ve kullanisli yapan "memory foam" teknolojisi de uzay arastirmalari sonucu ortaya cikan yan urunlerden biri.

20.) google haritalari ve uydu goruntulerinde nasa'nin oynadigi rolu soylemeye herhalde gerek yok. zaten uzay arastirmalari olmasaydi uydu teknolojisi de olmayacakti.

21.) nasa'nin ozel sirketlerle ortaklasa gelistirdigi robotik teknolojileri sayesinde gunumuzde yapay el ve yapay ayak gibi gercek organlari birebir taklit edebilen yapay organlar gelistirildi.

22.) gunumuzde asansor ve yuruyen merdivenlerde uzay arastirmalari sonucu gelistirilen agirliga gore otomatik olarak gucunu azaltip yukselten motor teknolojisi kullaniliyor. bu yuzden ornegin bir asansore veya yuruyen merdivene binen kisilerin kilosundan bagimsiz olarak sabit bir hiz yakalanabiliyor.

23.) gerek okyanuslarda, gerek ucsuz bucaksiz collerde veya ormanlarda nesli tukenme tehlikesi yasayan hayvanlari takip edip koruma altina alabilmek icin yerlestirilen gps'li cipler nasa'nin calismalarinin bir yan urunuydu.

24.) her ne kadar gunes enerjisini nasa bulmamis olsa da bu teknolojinin gelisip modernize edilmesi ve orjinal halinden cok daha efektif olmasinda uzay arastirmalari sonucu ortaya cikan teknik ve teknolojilerin payi cok buyuktu. aynisi ruzgar enerjisi icin de gecerli.

25.) gunumuzde kullanilan bulut ve internet teknolojilerinde gerek nasa gerek diger ulkelerin uzay arastirmalari cok buyuk bir rol oynadi. uzay arastirmalari sirasinda ortaya cikan data transfer ve uydular ile dunya arasindaki haberlesme teknolojileri daha sonra evrimleserek internet ve bulut teknolojisine donustu. yine de sayin binali yildirim'in dedigi gibi bunlara fazla seyapmamak lazim, insan bunlara kafayi takarsa kafayi siyirir. amin.

26.) nasa dunya'dan uluslararasi uzay istasyonuna e-mail ile veri gonderilip bunu 3d seklinde "print edebilecek" teknolojiyi 2013 itibariyle gelistirmis bulunuyor. her ne kadar 3d printer'lar bundan once icat edilmis olsa da nasa'nin bu teknolojide oynadigi rol hic de kucuk degil, zira bu printer'lar uzun yillar devam eden arastirmalarin ve bunlarin sonucu ortaya cikan bilgi birikiminin bir eseridir.

27.) seffaf dis tellerinin ana maddesi ilk olarak nasa tarafinda icat edilmis. yani bugun milyonlarca genc dis teli takip takmiyormus gibi dolasiyorsa bunda da nasa'nin payi hic de kucumsenmeyecek derecede.

28.) bugun ilk yardimda siklikla kullanilan ve radyasyonu engelleyen "uzay battaniyeleri" isminden de anlasilabilecegi gibi ilk olarak uzay arastirmalari sirasinda icat edilmisti.

29.) karayollarinin soguk havalarda donup kayganlasmasini engelleyen, veya en azindan bu kayganlasmayi minimuma indiren bir teknoloji de zamaninda uzay mekikleri pistte kaymasin diye uzay arastirmalari sonucu ortaya cikmisti.

30.) kablosuz (sarjli) elektrikli supurge ilk kez uzay mekiklerine kullanilan ve daha sonra insanligin kullanimina sunulan teknolojilerden biri. (edit: sadece elektrikli supurge degil her turlu kablosuz elektronik esya icin aynisi soylenebilirmis).

31.) son zamanlarda oldukca populer olan "cizilmeyen gunes gozlukleri" zamaninda nasa'nin astronotlar icin urettigi bir teknolojinin urunuymus.

32.) gunumuzde hem yalitimda hem de eski tarihi eserlerin korunmasinda kullanilan poliimid maddesi de uzay arastirmalari sonrasinda ortaya cikan bir madde oluyor.

33.) ozellikle soguk yerlerde yasayanlarin veya kis sporlariyla ilgilenenlerin giydigi ayak isitan termal botlar nasa tarafindan astronotlar icin dizayn edilmis ve yillar sonra piyasaya surulerek herkesin ulasmasi saglanmis.

34.) hastahanelerde yatili kalan hastalarin kalp atislarini inceleyip "dit dit dit" diye oten ve hasta vefat edince "diiiiiiiiiiiit" sesi cikartip duz bir cizci cizen alet ilk olarak uzaya yollanan astronotlarin saglik durumunu takip edebilmek icin dizayn edilmis. daha dogrusu bu teknoloji daha onceden de varmis ama cok ilkelmis. teknolojinin bugunku haline gelmesinde nasa buyuk rol oynamis.

35.) bugun abd'nin uzaya yolladigi bir uydu 24 saat boyunca ulkedeki ormanlarin sicakligini tariyor ve herhangi bir ormanda ani bir sicaklik artisi tespit ettiginde yanginin sondurulmesi icin en yakin itfaiyeye haber veriyor. bu teknoloji sayesinde bir cok yangin buyumeden kontrol altina alinmis.

36.) insan sesini taniyip komutlara cevap veren yari-robot tekerlekli sandalyeler de nasa'nin icadiymis. bu durumda gunumuzde insan sesini taniyip komutlara cevap veren siri ve benzeri teknolojilerde de nasa'nin parmagi olmali.

37.) gps teknolojisiyle donatilmis ve otomatik olarak calisan tarim makinelerinin cogunda nasa'nin parmagi var.

38.) sadece bilgisayar oyunlarinda degil ayni zamanda gunumuzde is makinalarinda, askeri araclarda ve ucaklarda kullanilan joystick teknolojisi de uzay arastirmalarinin bir sonucudur.

39.) "kuran okuyunca daha hizli buyuyen bitki" olmasa da seralarda gunes isigini simule eden isiklara maruz birakilan bitkilerin daha iyi bir sekilde buyumesini saglayan arastirmalar da uzay arastirmalariyla alakaliymis.

40.) ucaklarin uzun mesafeleri daha hizli ve guvenli yolculuk etmesini saglayan jet motorlari da uzay arastirmalarinin meyvesiymis. (duzeltme: jet motorlari savas doneminde almanlar tarafindan icat edilmis ama icat edildikten sonra bilimsel ve teknolojik olarak en buyuk gelismelerini uzay calismalari sirasinda yasamis).

demek ki neymis, uzay arastirmalari o kadar da gereksiz degilmis.

ek bilgi: sirf gectigimiz yilda uzay arastirmalari sonucu gelistirilen teknolojiler su sekilde: http://goo.gl/lqk43x

editullah: ozel mesaj yoluyla gelen bazi eklemeleri de buraya katayim dedim.

@bugun saat 6 gibi sarki soyluyodum: gezegen yüzeylerini incelemek için kullandıkları cihazları, arkeolojik olarak değeri olan silinmiş eski yazıları okumak için de kullanıyorlar. utah üniversitesi, khipu'lar için bu şekilde bir işbirliği içerisinde girmiş, national geographic'de izlemiştim. bilgi yeterli gelmezse o belgeseli de arar, bulurum.

@whiplash: da vinci ameliyat robotu da uzay araştırmaları ürünü diye biliyorum

@alebahad: en meşhurlarından birisi reverse osmosis dedikleri su arıtma teknolojisi.

@ruzgar adam: önceden bağ yırtılması olan futbolcular çok uzun süre dönemezlerdi sahalara. hatta butbolu bırakanlar bile olmuştu.
artık bağ yırtılması/kopması yaşayan bir futbolcu nasanın bulduğu cihazlarla fizik tedavi sürecini bir kaç ayda tamamlayabiliyor.
yanılmıyorsam yer çekimiyle alakalı bir aletti.

@yorumcu toplum: merhaba. entryinize haccp kurallarını da ekler misiniz?
https://tr.wikipedia.org/wiki/haccp

@hep versace versace biraz da alsace: teflon tavadaki teflon ve ayakkabılarda, montlarda kullanılan cırt cırtlı bantlar.. (astronot cebine bişey koyunca kolayca cırt diye açsın diye...

@fenasi kerim: poliimid değil polyamid

@idmanineselendirenfutbolcu: hocam ameliyatlarda kullanilan da vinci makinasi.nasa bunu uzaydaki astronotlari uzaktan ameliyat etmek icin icat etmisti.gunumuzde aktif olarak hastanelerde kullaniliyor.baska ulkedeki bir cerrah seni uzaktan ameliyat edebiliyor.

@trajiklambasi: cep telefonu ve dolaylı olarak televizyon yayınlarından sonra en çok kullanılanı unutmuşsun.

teflon. yanmaz yapışmaz:))

@134340: 'uzay araştırmaları ve gözlemleri sonucu ay'ın hareketleri ve buna bağlı olarak dünya üzerinde oluşan gelgitler (med cezir) incelenmektedir. bu bilgiler ışığında, deniz seviyesindeki yükselme ve alçalmalar takip edilip olası afetlere karşı bir rota çizilmektedir. bu etki; özellikle sahil kasabaları için hayati öneme sahip olup, göz ardı edilmesi halinde büyük yıkımlara sebep olmaktadır.