1991 Seçimleri'nde Uygulanıp Bir Daha Yüzüne Bakılmayan Sistem: Tercihli Oy

türkiye'de demokrasi istiyorsak, halkın iradesinin gerçek anlamda mecliste temsil edilmesini arzuluyorsak 64 milyon seçmen olarak tercihli oy-tercihli seçim sistemini siyasi parti liderlerine kabul ettirmemiz, bir sonraki seçimleri tercihli oy sistemiyle yapmamız gerekmektedir.

tercihli seçim sistemi; siyasi partilere oy verecek vatandaşların, seçimlerde oy pusulasında oy vermek istedikleri milletvekili adayını tercih etmesidir. bu sisteme göre; oy vereceğiniz ilde, oy vereceğiniz parti sizin istemediğiniz bir adayı listenin 1. sırasına koydu diyelim, sizin mecliste görmek istediğiniz aday da 5. sırada, siz 5. sıradaki adayı tercih edip, 1. sıradaki adayın yerine seçebiliyorsunuz.

tercihli seçim sistemi ülkemizde en son 1991 genel seçimlerinde uygulanmış ve refah partisinden 1. sıra adayı olan tayyip erdoğan, tercihli oy sistemi dolayısıyla, halk tarafından tercih edilmeyerek milletvekili seçilememişti...

özellikle milletvekili seçimlerinde uygulanırdı tercihli oy sistemi. her parti, milletvekili adaylarını (merkez yoklaması veya ön seçim ile) tespit eder ve bir liste halinde ilan ederdi. bu adaylar, oy pusulalarına parti adı altında ve partinin bildirdiği sırada yazılırdı. adaylardan birini tercih eden seçmen, adayın ismi karşısındaki kutucuğu işaretler ve o partiden o adayı seçtiğini belirtirdi.en fazla tercih işareti alan aday,(diğer şartlar da gerçekleşmiş ise) milletvekili seçilirdi.tercih yapılmaz ise parti listesine itibar ile 1.sıradaki aday tercih edilmiş sayılırdı.

istanbul, ankara , izmir gibi büyük illerde şimdikinden farklı olarak az değil, birçok seçim bölgesi mevcuttu. tercihli oy sisteminde, seçim bölgesinde partinin almış olduğu oy oranının en az %15 i kadar tercih oyu aldığınızda listede son sırada olsanız da birinci sıraya geçip, eğer partimiz milletvekili çıkarıyorsa milletvekili oluyordunuz. mesela partinin aldığı oyun %14 ü oy aldığınızda liste sıralaması değişmiyordu.

1991 seçimlerinde, partilerde ön seçimde olduğundan, ön seçimde liste sıralamasında arkada kalsanız da seçmene ulaşıp tercihini alıp seçilebiliyordunuz. hem partilerde ön seçim olması, hemde tercihli sistemin olması yönüyle seçim tarihinin belki de en demokratik seçimi olmuştur.