7 Mayıs'taki Yeni Papa Seçiminde Öne Çıkan Adaylar

italyanların, papa seçimlerine atfedilen meşhur bir atasözü var; "un papa grasso, ne seguiva uno magro", yani diyor ki "her şişman papanın ardından zayıf bir papa gelir". bu söylem konklavlar'ın önceki papayı, daha farklı ideolojide bir papayla dengeleme eğiliminde olmalarına dair bir metafor. kardinallerin, bir halef seçerken, önceki papanın kusurlarına odaklandığı ve yenisinde bunu görmek istemediklerinden, bu kusurları örtecek bir papa seçme eğiliminde olduklarını gösteriyor. zira, "kilise" katolikler için beyaz cübbeli, yetkili bir abi tarafından yönetilen siyasi veya ticari bir kurum değil, "kutsal ruh" tarafından yönlendirilen ve kusurlara sahip erkek ve kadınlardan oluşan ilahi bir kurum.

işte bu kurum, prosedürlere göre 6 ila 10 mayıs arası yapılması beklenen konklav'ın resmi tarihini 7 mayıs olarak açıkladı ve yaklaşık bir buçuk milyar "vaftiz edilmiş" katoliği ilgilendiren geri sayım da başlamış oldu.

vatikanolojist'lerin (evet böyle bir terim var) "konklav'a papa olarak girip, kardinal olarak çıkmak" diye bir sözü mevcut, bunun en canlı örneği de bir önceki seçimde (bazı bahis şirketlerinin 1'e 3 oran verdiği - şu anki pietro parolin'in oranı) neredeyse banko gösterilen angelo scola. hatta milan başpsikopos'u scola'nın hemen ardından da, dönemin -papalık'tan sonraki en kıdemli mevki olan - "başbakan"ı tarcısio bertone de favoriler arasındaydı.

o dönemde "kağıt üzerinde", dünyanın "mürekkep yalamış" en dindar 115 katoliğinin üçte ikisinin oyuna talip olanlar arasında buenos aires başpsikopos'u jorge mario bergoglio vardı. kardinaller meclisindeki iki arjantinliden biri olan bergoglio, 85 oyla seçildiğinde, katolik dünyası; ılımlı, yoksulların ve göçmenlerin sorunlarını önemseyerek gündeme taşıyacak -hatta mültecilerin ayaklarını dahi yıkayacak olan - kapitalizmi ve emek sömürüsünü eleştirecek - kilise için nispeten marjinal bir konu olan - iklim değişikliğini zaman zaman vatikan'ın odak noktası yapacak, lgbtq'lere toleranslı davranılmasını isteyecek ve bunların sonucunda, kilise içinde "muhafazakar" ve "liberal" çevrelerce bolca eleştiri alacak bir lidere sahip olduğunu bilmiyordu.

öne çıkan adaylar

temayüller gereği, oy kullanmak için 80 yaş altında olma şartını sağlayan 134 kardinalden 131 veya 132'sinin katılımı ile gerçeklesek olan bu seçimde dört aday öne çıkıyor:

vatikan başbakanı pietro parolin

favori gözükse de, francis'in başdanışmanı görevini yürütmesi ve onun gibi -nispeten- küreselci bir bakış açısına sahip olması ile katolik doğmasına zıt hareket edebileceği düşüncesi hakim. ancak, irlanda'da 2015 yılında yapılan eşcinsel evliliklerin yasalaşması referandumunda %62 ile evet oyu çıkmasını "insanlık adına bir yenilgi" olarak nitelendirmesi francis ile ayrıştığı ancak "muhafazakar"ların hoşuna gidecek bir söylem. tarihteki 266 papanın 213'unun italyan olması ve neredeyse 40 yıldır da bir italyan papa çıkmaması, sırada bir italyan olmasından ziyade seçici mecliste artık çoğunluğun afrikalı ve asyalı kardinallere geçtiğini gösteriyor. tarihte ilk kez, -oy vermeye muktedir - avrupalı kardinal oranı %50'nin altına düşmüş durumda.

uzaklardan bir aday: luis antonio gokim tagle

nam-ı diğer asyalı francis. yaklaşık doksan milyon ile brezilya ve meksika'dan sonra en büyük üçüncü katolik nüfuse ev sahipliği yapan filipinler'in medhar-ı iftiharı. kardinaller meclisinde üç, oy verme hakkı olmayan iki ile beraber, toplamda beş filipinli kardinal ile birlikte güçlü bir lobi oluşturabilecek durumda gözüken tagle'nin de ajandaşında göçmen sorunları, sosyal adalet ve gelir eşitsizliği yer alırken, kilisenin "yaşam, doğumla değil, döllenmeyle başlar" düsturuna uygun olarak kürtaj'a sert bir biçimde karşı çıkıyor. ancak, kendisi 2015 yılında manila başpsikopos'u iken, vatikan'ın eşcinsellere, bekar annelere ve boşanmış kadınlara dair "damgalanamış" tutumunu yeniden gözden geçirmesini talep ettiği de malum. parolin merkezci bir tutumdayken, tagle'yi -en azından kilise şartları açısından- biraz daha "sol" tandanslı değerlendirmek mümkün.

peter kodwo appiah turkson

belki de ilk afrikalı papa olmaya en yakın isim. 2003 yılında, papa 2.jean paul tarafından kardinal yapılınca, ilk gana'lı kardinal olan türkson, francis'in seçildiği konklavda da favoriler arasındaydı. gençliğinde bir funk gitaristi olan türkson, neredeyse tüm afrikalı kardinaller gibi muhafazakar bir eğilime sahip olsa da, o da eşcinselliğin suç kapsamından çıkartılmasını savunur bir profil çiziyor. 2012 yılında vatikan'da düzenlenen psikoposlar toplantısında, islam'ın yayılmasına karşı korku pompalayan bazı söylemlerde bulunmuş, sonrasında ise özür dilemişti.

ve peter erdo

macar olmasından mütevellit, ortodoks kilise ile oldukça iyi ilişkileri olan budapeşte başpsikopos'u erdo, komünizm'in gölgesindeki macaristan'da, katolik bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. afrika'li adaylar ile oldukça iyi ilişkileri olması, erdo'yu potansiyel bir "uzlaşı" adayı haline getiriyor, bir afrikalı adayın blok oy almasına rağmen yeterince sivrilememesi durumunda, üzerinde isim birliğine varılması ihtimaliyle, hem benedict'in hem de francis'in konklavında bulunan erdo'ya papalık yolu açılabilir.

tasvip edip etmeme hakkı ukdemizde saklı kalsa da, dünyanın çok ama çok ciddi bir şekilde, yapıcı kanaat önderlerine, siyasi liderlere ve din adamlarına ihtiyacı var. bugün dünyanın en az %55'i tek tanrılı bir dine,en %70'i ise bir dine inanıyor. din, papalık, oruç, fetva, paskalya, passöver, diwalı, mardı gras, "buda", samsara, hala hayatımızın oldukça içinde kavramlar.

şişman mı, zayıf mı yoksa fit bir papa mı? önümüzdeki ay öğreneceğiz.

adettendir, benim adayım tagle ama olacak olan parolin gibi. dark horse erdo, daha da dark horse pizzaballa.

kaynak: bbc.com, 26 nisan tarihli papa cenaze toreni bbc yayını