ABD'nin İran'ı Vurduğu 2 Milyar Dolarlık Ağır Bombardıman Uçağı: B-2 Spirit

b-2 (northrop grumman b-2 spirit),, amerikan hava kuvvetleri'nin çok uzak mesafeleri bile bombalayıp gelebilmesi amacıyla, özetle sovyetler birliği'ne karşı 1980'lerde yarattığı, o dönem 200'den fazla gibi anormal rakamlarda üretmeyi planladığı ancak sscb'nin dağılmasıyla beraber sadece 21 adetle sınırlandırdığı bir ağır bombardıman uçağı.
öncelikli hedefi hayalet uçak gereksinimini maksimum ölçüde karşılamak ve dünyanın öbür ucuna bile yüksek miktarlarda bomba taşıyabilmektir. bu kadar çok bombayı taşıyabilmek için gereken hacim, basık tasarımla birleşince alet çok geniş ve alçak bir görünüme sahip olmuştur. görünümünde f-22'ye karşı ihaleyi kaybeden yf-23'ten önemli izler taşır, hava türbinleri falan.

ilk bakışta konuyla alakalı alakasız herkesi sarsan harbiden tehditkâr bir görüntüsü vardır. lakin bu kadar sıra dışı bir uçağın elbette dezavantajları da hayli fazladır.
uçağın kanat genişliği 52 metre gibi devasa bir boyuttadır, kuşbakışı görüntüde f-16'lar bu aletin yumurtasından çıkmış civcivlere benzer. bahsi geçen genişlik uçağın kafasına göre her havaalanına inip kalkamaması dezavantajını doğurur. devasa cüssesinden ötürü manevra kabiliyeti zayıftır ve daha ötesi hızı 1 mach'den daha azdır. bu noktada "zaten stealth uçak yavaş gitmelidir" savını ileri süren arkadaşlar oluyor, kabul yüksek hızlarda bir uçak çok gürültü çıkarır ancak çok uzak bir hedefe yolculuk yapan b-2'nin üzerinden geçeceği tüm ülkelerde hayalet modunda takılması gibi bir zorunluluk da yoktur. hedefe vardığında radara görünmemesi yeterli senaryolarda saatte 760 km gibi bir hız oldukça tartışmalıdır.

diğer husus, aletin manevra kabiliyeti ve kendini koruma konusundaki acizliğidir. üçüncü jenerasyondan bir savaş uçağı bu aletle gökyüzünde karşılaştığında sinek gibi sağında solunda tur atarak kendisini rahatça düşürebilir. bunun sonucu olarak b-2, rakip ülkenin hava kuvvetleri ayaktaysa eskortsuz uçma şansına pek sahip değildir. eh, madem eskort vereceksin, eskortların kendisi bombardıman yapsa daha mantıklı olmaz mı? olur, doğrusu da budur. bu yüzden b-2, abd hava kuvvetlerince sınırlı sayıda sipariş edilmiş, işe yarayacağı nadir günleri beklemektedir. nitekim savaş uçakları kültürü dünya çapında çok amaçlı jetlere doğru kaymakta olduğundan (bkz: f-22) (bkz: f-35) böyle devasa ve pahalı bir bombardıman uçağının devamı tasarlanmayabilir, görev küçüklere bırakılabilir.

dünyanın en pahalı uçağı olarak anılan b-2 spirit, amerikan havacılık sanayisinin gururu, uçan tabak görünümlü çirkin uçak.
b-2, 1970'lerin sonunda sovyet hava savunmasının amerikanları cebinden çıkardığı dönemde geliştirilmeye başlanıyor. amaç net: radar görünürlüğünü düşür, düşük irtifadan sız, kimse seni görmeden “özgürlük” götür. ama hesapta olmayan bir şey var: rus hava savunması.
sovyetler zamanında geliştirilen mig-25'ler ve daha sonra mig-29 gibi avcı uçakları zaten yüksek irtifa bombardımanını tarihe gömmüş. amerikalılar da “madem öyle, biz görünmeyen uçak yaparız” kafasına giriyor. 1989'da b-2 uçuyor, halkın tepkisi: “bu ne lan ufo mu?”

sonra almanya birleşiyor, doğu almanya'dan amerikalıların eline mig-29'lar geçiyor. “bunu bi deneyelim” diyorlar. test pilotu amerikalı larry nielsen, radar test uçuşuna çıkıyor. ve mig-29'un o dönemki basit sayılabilecek radarı, b-2'yi gayet güzel görüyor. hem de yerde, zeminle karışık halde. görünmezlik?
normalde “stealth” (gizlilik) özelliğine sahip bir uçak, radar tarafından zemin gürültüsü (clutter) içinde ayırt edilemeyecek kadar düşük bir radar izine sahip olmalıdır. ama burada mig-29'un n019 radarı, b-2'yi “gizli” olduğu halde, hem uçarken hem de radarla zemin arka planı içinde karışmış durumdayken ayırt edip tespit ediyor.
stealth konseptinin temelini sarsan bir durum. çünkü gizli uçakların asıl avantajı, radarların onları zemin arka planında kaybetmesidir. burada tam tersi oluyor: radar net bir şekilde ayırt ediyor.
bu noktada pentagon'un kafası dank ediyor. uçağın tanesi 2 milyar dolar. toplam 150 adet yapılacaktı, 21 tane yapılıp bırakılıyor. “biz buna yeni radar takalım” diyorlar. takılan radar o kadar güçlü ki, açıldığı anda “ben geliyorum” diye bağırıyor. e bu da gizlilikle biraz çelişiyor. (örnek: an/apq-181 aesa radar)

termal izleri gizlenememiştir, ir kameralarla tespit edilebilir. hava savunması güçlü bölgelerde tek başına kullanımı mümkün değildir.
b-2 aktif olarak sadece zayıf ülkelere karşı kullanılıyor: yugoslavya, afganistan, irak, libya, şimdi de iran. çünkü bu ülkelerin ya hava savunması yok, yetersiz ya da çoktan tomahawk ve nato taktik hava kuvvetleriyle yerle bir edilmiş durumda.
sözün özü: b-2 spirit, gösterişli, pahalı ama ciddi rakiplere karşı özellikle rusya gibi hava savunması gelişmiş bir ülkeye karşı kağıttan kaplan. hollywood'da iyi durur ama moskova semalarında çok yaşaması zor