1996 Yılında Yayınlanan Dünyanın En Zor Mantık Bulmacası
amerikalı filozof george boolos tarafından hazırlanmış ve 1996 yılında the harvard review of philosophy dergisinde yayınlanmış olan bu bulmaca, dünyanın en zor zeka bulmacası olarak kabul edilmektedir.
bu bulmacanın çeşitli anlatımları var, ben bunlardan bir tanesini yazacağım
bir gezegene düşüyorsunuz. burada 3 tane uzaylı lord bulunuyor. bu 3 lord'dan bir tanesi her zaman doğru söylüyor. bir tanesi her zaman yalan söylüyor. diğeri de rastgele şekilde doğru ya da yalan söylüyor.
bu gezegenden gitmenize izin vermeleri için bu 3 uzaylı lord'un hangisinin doğrucu, yalancı ve rastgeleci olduğunu bulmanız gerekiyor. bunu yapabilmek için istediğiniz lord'a sorabileceğiniz, toplam da 3 soru sorma hakkınız var. aynı anda hepsine birden soru sorma hakkınız yok. işin zor tarafı ise bu lord'lar sizi anlamalarına rağmen cevap olarak sadece kendi dillerinde "ozo" ya da "ulu" olarak cevap veriyorlar. bunlardan biri "evet", diğeri de "hayır" demek ama hangisinin "evet" hangisinin "hayır" anlamına geldiğini bilmiyoruz.
bu lordların hangisinin hangisi olduğunu bulabilmek için hangi soruları sorardınız?
aşağıdaki cevabı okumadan önce, soruyu ve zorluğunu tam olarak kavrayabilmek için cevabı bir süre düşünmeniz iyi olur.
evet, geliyoruz dünyanın en zor sorusunun cevabına
ilk bakışta doğru cevapları bulabilmek imkansız gibi gözüküyor. sonuçta "evet" ve "hayır" kelimeleri de dahil, söyleyecekleri hiçbir kelimenin anlamını bilmiyoruz.
öncelikle, öyle bir soru belirlemeliyiz ki hem doğrucu hem de yalancı bu soruya aynı cevabı vermelidir, sorunun cevabı "evet" ya da "hayır" şeklinde olmalıdır. zaten dillerini bilmediğimiz için başka bir cevabı anlayamayız, hatta evet ve hayır'ı da anlayamıyoruz ama bunun için bir taktik kullanacağız.
örneğin, "eğer 2 + 2 sonucu 4 mü eder diye sorsaydım, 'ozo' mu derdin?" şeklinde bir soru sorduk diyelim.
"ozo", evet anlamına geliyorsa eğer, doğrucu buna "ozo" olarak cevap verirdi.
yalancı ise normalde hayır, yani "ulu" derdi ama sorunun geneline baktığınızda bu doğru bir cevap olur. bu sebeple yalancı yalan söyler ve aynı şekilde "ozo" cevabını verirdi.
"ozo" hayır anlamına geliyorsa eğer, doğrucu buna da "ozo" olarak cevap verirdi mantık olarak.
aynı şekilde yalancı da "ozo" olarak cevap verirdi.
rastgeleci lordumuzda ise bu sorular bir anlam ifade etmiyor. o yüzden onunla ilgili
şimdilik yapacak bir şey yok.
yukarıdaki örnekten şunu anlıyoruz
cevabı olumlu bir soru sorduğumuzda 2 adet "ozo", cevabı olumsuz bir soru sorarsak, örneğin "2+2 sonucu 5 mi eder diye sorsaydım "ozo" mı derdin?" dediğimizde ise iki taraftan da "ulu" cevabını alırız. burada kelimenin anlamının "evet" mi ya da "hayır" mı olduğunun hiç önemi yok.
evet, ilk sorumu ortada duran 2. lord'a soruyoruz: "1. lord rastgeleci midir diye sorsak "ozo" mı derdin?
bu soruyu eğer rastgeleciye sorduysak cevabın bir anlamı yok ama eğer doğrucuya ya da yalancıya sorduysak, ikisi de, doğru ise "ozo", yanlış ise "ulu" diyeceklerdir. diyelim ki ikisinden birine denk geldik ve "ulu" cevabını aldık. "ozo" cevabını alırsak, 3. lord'un kesinlikle rastgeleci olma ihtimali kalmıyor. "ulu" cevabını alırsak da 1. lord'un rastgeleci olma ihtimali kalmıyor.
şimdi rastgeleci olma ihtimali olmayan lord'a soruyoruz: "sen yalancı mısın diye sorsaydım "ozo" mu derdin?
yalancı "ozo", doğrucu "ulu" olarak cevap verir. verdiği cevaba göre yalancı mı doğrucu mu oluduğunu anlarız ve kendisine tekrar sorarız: "ortadaki lord rastgeleci midir diye sorsaydım, "ozo" mı derdin?
eğer oysa, cevap "ozo" olacaktır, değilse "ulu" olacaktır. ve gelecek cevabın "ozo" ya da "ulu" olmasına göre tüm lordların hangisi olduğu açığa çıkmış olur. dünyanın en zor mantık bulmacası da bu şekilde çözülmüş olur.
ve bu sorudan bağımısız olarak bir bonus sorusu
dünyaya geri dönmeden önce doğrucu'ya soruyoruz: dönüş yolumuz kısa mı?
"ozo" cevabını alıyoruz. şimdi bu evet anlamına mı geliyor hayır mı? :)
kaynaklar: wikipedia (alternatif)
youtube (video linkidir. anlaşılması daha kolay olabilir)