31 Mart Yerel Seçimleri'nin En Şaşırtıcı Sonuçları
üç büyükten başlamak gerek
istanbul'da iyi parti ve dem'in aday çıkarmasının ardından akp ciddi çalışmalar yaptı. cumhurbaşkanı, bakanlar her şeyini verdi, bir kesim acaba mı dese de imamoğlu bir milyon oy farkla kazandı. ankara'da mansur yavaş için belki soru işareti yoktu ama akp tarafı da hezimet beklemiyordu, mansur yavaş da bir milyon farkla oyların %60'ını alarak kazandı, rakibi akp adayı %31 oy elde etti. izmir içinse "artık izmir garanti değil" denmesine karşın 300.000 oy farkla cemil tugay izmir'in yeni büyükşehir belediye başkanı oldu.
trakya'ya gelirsek
kırklareli'nde 2019 yerel seçimlerinde bağımsız aday olup seçimi kazanan mehmet siyam kesimoğlu bu seçimlerde chp'den aday çıkmasına karşın seçimi 400 oyla mhp adayı derya bulut'a karşı kaybetti (bağımsız aday serdar türker ve iyi parti adayının toplamda 6000 oy elde ettiğini belirtmek gerek). edirne'de ise iki kadın aday arasında geçen yarışta chp adayı filiz gencan akın %46 oyla kazandı, rakibi akp adayı belgin iba %42 oy elde etti.
bursa
bursa geçtiğimiz dönem epey tartışılmıştı, 2019'da bursa büyükşehir belediyesini kazanan akp adayı alinur aktaş bu seçimlerde chp adayı bozbey'e karşı 170.000 oy farkla kaybetti. chp bursa'da elini kolunu sallayarak kazandı ve bursa'nın yeni belediye başkanı mustafa bozbey oldu.
manisa
chp 78, yanlış okumadınız tam 78 yıl sonra manisa'da; mhp'nin kalesi, özgür özel'in memleketi manisa'da kazandı kazanmasına ama 240.000 oy farkla kazandı. böyle bir hezimet mhp ve akp'de belli bir süre konuşulacağa benziyor.
kütahya
kütahya'daki durum ise gülünç. mhp adayı 40.100, akp adayı ise 38.000 oy aldı ama seçimi 600 oy farkla 40.700 oy alan chp adayı eyüp kahveci kazandı. yine cumhur ittifakında epeyce bir süre konuşulacak şehirlerden biri oldu kütahya.
afyonkarahisar'da sürpriz belki galibiyet değil ama oy farkı
2019'da akp ve mhp ayrı adaylar çıkarmış, akp %43 ile afyon'u kazanırken mhp de %16 oy elde etmişti, chp ve iyi parti ortak adayı ise %40 oy almıştı. bu seçimlerde dem parti söylemiyle çok tartışılan ve kendisine çok yüklenilen aday burcu köksal %50 oy ile kazanırken en yakın rakibi akp adayı hüseyin ceylan uluçay %31 oranında oy elde etti.
yine bolu'da da konuşulması gereken şey oy farkı diye düşünüyorum
2014 yerel seçimlerinde akp ve mhp %60 oya sahipti bolu'da ancak 2019'da tanju özcan ciddi bir galibiyet elde etti, yine de fark %8 iken bu seçimlerde %24 farkla kazandı. tanju özcan gelecekte bakanlık ya da farklı bir göreve talip olmazsa bolu'nun yılmaz büyükerşen'i olacağa benziyor
kırıkkale'de durum enteresan
2019'da akp adayı mehmet saygılı %42 oyla belediyeyi kazandı, en yakın rakibi chp-iyi adayı mahir yılmaz %32 almıştı, cumhur ittifakı bu ilde işbirliği yapmazken mhp adayı %23'lük bir oy elde etmişti, yani 2019'da cumhur ittifakının %65'lik bir oyu vardı kırıkkale'de. bu seçimlerde ise yine akp ve mhp ayrı adaylar çıkardı. mevcut belediye başkanı akp adayı mehmet saygılı %23 oy alırken mhp adayı %19 oy elde etti. %23 oy alan en yakın rakibi mehmet saygılı'ya karşı %50 oyla kırıkkale'nin yeni belediye başkanı chp adayı mehmet önal oldu.
yozgat ve şanlıurfa'dan bahsetmek şart
yrp'nin yakaladığı ivmeye karşın akp'ye karşı bu şehirlerde kazanabileceğine pek de ihtimal verilmiyordu belki ancak cumhur ittifakı yozgat'ta kütahya'dakine benzer büyük bir stratejik hatayla akp ve mhp için ayrı adaylar çıkarma kararı aldı. seçim sonucunda şehirde en fazla ikinci oyu alan mhp adayı 14.000 oya, akp adayı ise 12.500 oya sahipken 17.000 oy alan yeniden refah partisi adayı kazım arslan yozgat belediye başkanı oldu. şanlıurfa'daki sonuçlar seçimden önce merakla beklenirken 47.000 oy farkla kazanan yeniden refah partisi adayı mehmet kasım gülpınar oldu.
muhsin yazıcıoğlu'nun memleketi sivas'ta uzun yıllardır akp-bbp yarışı sürüyor
2019 yerel seçimlerinde %50 oyla kazanan akp olmuşken bbp %36 oy elde etmişti. bu seçimlerde ise %43 oy alarak bbp adayı adem uzun sivas'ın yeni belediye başkanı oldu. cumhur ittifakının sivas'ta da ayrı adaylar çıkarma kararı alıp hata yaptığını söylemek mümkün mü bilemiyorum ama akp adayı %30, mhp adayı %11 oranında oy elde etti.
kastamonu ciddi ters köşe yapan illerden
2019'da seçime ayrı adaylarla girmeyi tercih eden cumhur ittifakında mhp adayı rahmi galip vidinlioğlu %50 oyla kastamonu belediye başkanı olmuştu, kendisine en yakın akp adayı %30 oyla ikinci; chp ve iyi parti ortak adayı ise %18 oyla üçüncü sırada ağır bir yenilgiye uğramıştı. 2019'da aslında cumhur ittifakı kastamonu'da oyların %80'ini toplamıştı. bu yerel seçimlerde cumhur ittifakı yine ayrı adaylar çıkarmayı tercih etti ancak chp adayı hasan baltacı %49 oy oranıyla kastamonu'nun yeni belediye başkanı oldu. 2019'da toplam %80 olan cumhur ittifakının oy oranı %43'e düşerken, chp de iyi partiyle beraber girmesine rağmen %18 oy aldığı kastamonu'da 2024'te tek başına oyların %49'unu toplayarak ciddi şaşkınlık yarattı.
nevşehir'e değinilmese olmaz
2019'da akp'nin aday gösterdiği rasim arı belediye başkanı olmuştu ancak 2023'te partisinden istifa eden arı iyi parti'ye geçti. bu yıl yerel seçimlerde %52 oy alarak bir dönem daha nevşehir belediye başkanlığına seçildi, kendisine en yakın rakibi %34 oyla akp adayı oldu. halkla bağ kurabilmenin, kendini sevdirmenin yerel seçimlerde partiden daha kritik olduğunu tıpkı imamoğlu'nda, mansur yavaş'ta olduğu gibi rasim arı'da da görmek mümkün.
hatay'da akp'nin kazanması şaşırtmadı
istanbul'da acaba imamoğlu'nu sallayabilirler mi diye düşününler bile hatay'da akp'nin kazanacağından eminlerdi belki ama yine de lütfü savaş'ın yalnızca 4000 oyla kaybetmesi, %44 oy oranına erişebilmesi herkes için şaşırtıcı oldu, hatta canlı sonuçların girildiği sırada kimi zaman öne de geçmişti ama sonuç akp'nin galibiyeti oldu. tip, iyi parti ve zafer partisi'nin de hatay'da 40.000 oy aldığını belirtmeden geçmemek gerek. akp-mhp işbirliğinin türkiye'de en iyi sonuç verdiği yer oldu hatay. lütfü savaş'ın adaylığında belediye chp tarafından göz göre göre kaybedildi yorumu yanlış olmaz.
kilis
2019 seçimlerinde cumhur ittifakı kilis'te iki ayrı aday çıkarma kararı alırken akp adayı mehmet abdi bulut %47 oyla belediye başkanı olmuştu kendisine en yakın aday mhp adayı ömer yabancı %32, chp-iyi adayı ise %17 oy almıştı. bu seçimlerde yine ayrı adaylar çıkarma kararı alan cumhur ittifakının akp adayı %27, mhp adayı ise %23 oy alırken %42 oy alan chp adayı hakan bilecen kilis'in yeni belediye başkanı oldu. cumhur ittifakının kütahya ve yozgat'la beraber strateji hatasıyla kaybettiği diğer bir il kilis oldu.
doğu karadeniz'de chp zaferi pek de alışılmış bir şey değil ama giresun'da oy farkına ayrı değinmek gerek
2019'da akp chp'ye karşı yalnızca 300 oyla giresun'da galip gelmişti ve belediye başkanı aytekin şenlikoğlu olmuştu. aynı aday, mevcut belediye başkanı şenlikoğlu'yla seçime giren akp, chp adayı fuat köse'ye karşı hezimete uğradı. fuat köse %55 oyla kazanırken, en yakın rakibi belediye başkanı şenlikoğlu %38 oy elde edebildi. artvin'de ise aslında 2019'da chp rahat kazanmıştı ancak bu seçimlerde chp adayı bilgehan erdem akp adayından yalnızca 200 oy fazla alarak belediye başkanı oldu.
kars
kars'ta 2019 yerel seçim sonucu ve izlenen politika özellikle ümit özdağ tarafından tarafından ciddi eleştirilmişti ve kazanan hdp'ydi ancak bu seçimde mhp adayı ötüken senger 16.000 oyla seçimi kazanarak belediye başkanı oldu, en yakın rakibi hdp adayı 13.000 oy alırken chp ve iyi parti'nin toplam oyu 12.000 oldu, yerel seçimlerde daima sürprize açık bir şehir kars'ta belediye cumhur ittifakının oldu.
doğuda bitlis belediyesinde kıyasıya geçen yarışta hdp adayına karşı yalnızca 200 oyla akp kazandı
hakkari'de akp adayına karşı 700 oyla hdp kazandı ama hakkari gibi bir yerde akp'nin bu rakamlara çıkabilmesi bir süre konuşulacağa benziyor. batman'ı da eklemek gerek, hdp'nin 30 yaşındaki adayı en yakın rakibine 90.000 oy fark atarak belediyeyi kazandı, en yakın rakibi ise hüdapar adayı, 30.000 oy elde etti.
listenin sonunda adıyaman var
adıyaman diyince birçoğumuzun aklına menzil geliyor ki erdoğan'la aralarının ne kadar iyi olduğunu bilmeyen yoktur. adıyaman'da chp'nin kazanması ayrı bir sürpriz, attığı fark ise apayrı bir sürpriz. 2019'da %53'le akp kazanmıştı adıyaman'da, kendilerine en yakın saadet partisi %28, chp-iyi ittifakı ise %12 oy elde edebilmişti. bu seçimde ise %50 oy alan chp adayı abdurrahman tutdere adıyaman'ın yeni belediye başkanı oldu. kendisine en yakın rakibi akp adayı %27, yrp adayı ise %14 oy elde etti.
parti bazında değerlendirmemiz gerekirse
herhangi bir ittifak kurmadan seçimlere katılan chp bu seçimlerde hem kazanan hem de sürpriz oldu. en yakın rakiplerine anormal farklar atan adaylarsa cumhur ittifakı içinde epeyce bir süre tartışılacağa benziyor.
yeniden refah taze bir parti, iyi parti de böyleydi vakti zamanında ama yrp iyi parti'den daha keskin bir ivme yakaladı. kazanılan belediyeler, kazanılamayan belediyelerde ise elde edilen oy oranları (bkz: konya 280.000 oy atıldı yrp adayına) herkes tarafından şaşkınlıkla karşılandı.
zafer partisi'nin de çokça il-ilçede 4.sırada oluşu, belediye meclislerinde aldığı oy oranı azımsanacak gibi değil, ümit özdağ'ın yükseklişi 2028 seçimlerinde kendisine ciddi söz hakkı tanıyacak gibi duruyor.
ne kadar sürpriz denir bilemem ama son olarak iyi parti ve akp'ye de değinmeden olmaz. 2017'de kurulan iyi parti 2024 yerel seçimlerinde siyasi ömrünü noktaladı gibi görünüyor. akp'de ise düşüş zaten gözle görülürken ülkede artan krizle beraber gerileme hızla devam edeceğe benziyor.
dipnot: sayılar ve oranların tamamı küsüratlı olmaması için yuvarlanmıştır.