HABER 4 Ağustos 2016
38,4b OKUNMA     1037 PAYLAŞIM

ABD'de Ekonomi Yapısını Özetleyen Sistem: Çocuklu Ailelerin Dışarı Çıkabilmek İçin Kart Biriktirmesi

ABD'de çocuklu aileler dışarıya çıkabilmek için birbirlerinin çocuklarına bakıyor. Bunu yaparken de her ailenin elindeki kart sayısı kadar dışarı çıkma hakkı bulunuyor. Ancak sistem bir türlü düzgün çalışamıyor. Sözlük yazarı "sebep yokken" bu örnek üzerine ekonomi yapısını özetlemiş, buyursunlar.
iStock.com

çocuğu olanlar bilir, çocuk olunca dışarı çıkmayı, sinemaya gitmeyi, güzel bir akşam yemeğine filan gitmeyi unutursunuz zira çocuk evde yalnız kalamaz, yanınızda da götüremezsiniz her yere ufaklığı.

abd'de* bunun için şöyle bir sistem kuruyorlar. toplam on aile anlaşıyorlar, her aileye 3 adet plastik kart dağıtılacak, o akşam dışarı çıkmak isteyen çift, seçtiği diğer çifte çocuğuyla beraber bir adet kart verecek, böylece çiftler ellerindeki kart sayısı kadar dışarı çıkma hakkına sahip olacak.

ilk başlarda sistem iyi çalışıyor, bütün çiftler seçtikleri bir çifte kart vererek, dışarıda bir akşam geçiriyorlar.

sonra işler değişiyor. herkes ileride kullanırım diyerek elindeki kartı tutmaya başlıyor, kimse kartlarını bitirmek istemediği için kimse dışarı çıkmak istememeye başlıyor, böylece sistem durma noktasına geliyor.

buna çözüm olarak, her aileye ekstradan 20'şer tane kart daha dağıtma kararı alıyorlar. böylece her ailenin elinde ortalama 23 kart oluyor. bu sefer de elinde çok fazla kart olan çiftler, çok sık dışarıya çıkmak istiyorlar, kimse diğerinin çocuğuna bakmak istemiyor zira ellerinde zaten yeterince kart oluyor. bu sefer başkasının çocuğuna bakmanın bedeli bir karttan 2 hatta 3 karta yükseliyor, zira elinde yeterince kart olan çiftler sadece bir kart için zahmete girmek istemiyorlar. sistem yine durma noktasına geliyor.

işte ekonomideki para talebi böyle birşey. ekonominin işlemesi için piyasadaki para miktarı gereğinden az veya fazla olmamalı. iki durumda da piyasa etkin işlemez. bu durumda piyasalara müdahale edecek olan merkez bankası'dır.

para basarak ekonomiyi düzeltmek mümkün müdür? elbette ama sadece piyasada para sıkıntısı çekildiği durumlarda. yoksa aşırı miktarda para basarak millete dağıtırsanız, herkesin elinde fazlasıyla para olacağı için kimse eski ücretlerden çalışmak istemez, kimse elindeki malı eski fiyatlardan satmak istemez.