ABD'nin En Güçlü Kurumlarından Biri Olan Supreme Court Nedir?
supreme court, amerika birleşik devletleri'nin anayasal yargı organıdır.
anayasal yargılamanın yanında özel niteliklere hazı davalarda da bağlayıcı kararlar verebilmektedirler. başkan'ın önerisi ve senato'nun atamasıyla yargıçlar görevlerine başlarlar ve senato'nun yargılaması veya ölmedikleri sürece görevde kalırlar.
supreme court'un bizdeki anayasal yargılamaya göre farklılığı, mevcut somut olay üzerinden anayasal ilkelerle karar verebilme yetkisine sahiptir. ayrıca bina ve yargıç güvenliğini sağlamak üzere kendisine bağlı ayrı bir polis teşkilatı vardır.
supreme court, amerika birleşik devletlerindeki en güçlü kurumlardan biridir. yasama kurumu olan kongre ve yürütme olan hükümet ile aynı, hatta belki daha fazla güce sahip. dünyanın başka bir yerinde buna benzer bir örnek var mı bilmiyorum. avrupa ile kıyaslamak pek anlamlı değil, çünkü avrupa'da yasama organları (demokratik sistemin yapısal özelliklerinden ötürü) abd'den daha etkili çalıştıkları için yargı sadece yargı ile ilgileniyor. amerika'da ise birçok kişi kabul etmese de supreme court aslında en kritik ve artık aşılması gereken konularda yasaları yeni bir şekilde yorumlayarak aslında yaşama yapıyor.
supreme court ilk kurulduğunda bu kadar güçlü değildir halbuki. judicial review, yani kongre'nin geçirdiği yasaların ya da başkanın, valilerin eylemlerinin anayasaya uygun olup olmadığını denetleme hakkı bile yoktu. fakat akıllı ve stratejik yargıçlar ve kararlar ile supreme court kendi gücüne güç katmış, bir bakıma kendi aldığı kararlar ile kendisinin gücünü genişletmiştir ve daha fazla konuda karar alabilir hale getirmiştir.
amerikan tarihinde çok önemli supreme court kararları vardır, bunlardan en önemlisi:
supreme court üyeleri, anayasal bir suç işlemedikçe ömür boyu görev yaparlar. bir üyenin istifa etmesi ya da emekli olması muhtemel olmayan, genelde ölümle görevleri sona eren yargıçlardan kuruludur. ölüm neticesinde başkan ve senato genelde kendi ile aynı frekans da üye atamak da, bu anlamda başkan cumhuriyetçi iken senatonun bir çok üyesi de demokrat olabilmektedir. genelde yürütme ile fikir ayrılıkları bu yüzden çıkmaktadır.
supreme court üyelerinin ömür boyu görev yapmasının bir hikmeti var. üzerinde tarihsel ve uzun dönemli bir uzlaşma olan rejimin yapısını, değerlerini ve kanunları dönemsel bir politik iktidarın; kendi ideolojisine ve menfaatlerine göre değiştirmesini engellemek gibi.
yargının; seçimle gelmiş, milli iradenin temsilcisi hükümetler üzerinde böyle bir yetkisi denetimi olmasa, bir ara bütün bu işlemler için yeterli çoğunluğu ele geçirip iktidar olup, bir iki referandumla demokrasiden sultanlığa veya oligarşiye gayet demokratik süreçler sonunda geçmesi ve aynı şekilde geri dönüşü de fevkalade kanuni şekilde imkansız hale getirmesi mümkündür. bu bir dönemlik seçimle, gelecek nesiller boyunca halkın seçme hakkının elinden alınması demek olur.