Akıllara Gelebilecek Bütün Parametrelerle: 2020 ABD Seçimleri Öncesi Son Durum
2020 abd seçimleri için bir aydan daha kısa bir süre kaldı
seçimlere çok kısa bir süre kalmışken anketler halen trump ile biden arasında biden lehine ciddi bir fark gösteriyor. trump'ın geçen sene aday münazaralarında farkını ortaya koyması bu sene de bunu devam ettirebileceği beklentisini beraberinde getirmişti; kişisel fikrim trump bu sene de aday münazarasında baskın olan adaydı fakat net bir üstünlük kuramadı. bu olayın kötü yanı ise biden, trump'a karşı silik görünmemek için trump gibi çirkinleşti ki baskınlığın kabalık, saygısızlık olarak yorumlanması bundan sonraki bütün başkan adaylarına verilen son derece kötü bir mesaj... konumuza dönersek 2020 abd seçimleri öncesi taraflar son derece kutuplaşmıştı yani münazaranın zaten etki edebileceği kesim çok fazla değildi fakat trump'ın baskın olmasına rağmen hatalarını savunamaması münazara sonrası kararsızların biden'a meyletmesine yol açtı.
son anketlere göre ( yazıyı anketlerle doldurmamak için en popüler anketlerin ortalamasını aldım.) abd'de biden'ın oyu %51,5 iken trump'ın oyu %41,8 civarında. biden- trump münazarası sonrası trump'ın bir süredir yükselişte olan oyları tekrardan geriledi. donald trump 2016 seçimlerini de çoğunluk oya sahip olmadan kazanmıştı fakat 2016 seçimlerinde trump'ın %46 ile başkan olması zaten çok istisnai bir olaydı. daha önce abd seçimlerinde sadece beş aday azınlık oyla seçilmişti:
abd'de çoğunluk oyu almak başkanlığı garanti etmiyor; önemli olan çoğunluk oyu almak değil, seçici kurulda çoğunluğa sahip olmak ama anketlere göre seçiciler kurulunda ağırlık kimde sorusunda önce cevap verilmesi gereken soru muhtemelen şudur: 2020 abd seçimleri ertelenebilir mi?
normal şartlar altında abd'de seçimlerin yenilenmesi/ertelenmesi pek mümkün değil
yasalar neredeyse bütün ihtimalleri değerlendirip seçimin ertelenmesini veya yenilenmesini mümkün kılmamaya çalışmış fakat 2020 abd seçimleri ertelenebilir. abd başkanı ve aynı zamanda cumhuriyetçilerin yeni dönemde de adayı olan trump'ın covid-19 hastalığı olumsuz bir sonuç doğurursa 2020 abd seçimlerinin ertelenmesi değerlendirilebilir; yasalar neredeyse her şeyi değerlendirmiş fakat oy almaya başlayan adayın seçim öncesi ölmesi ihtimalini değerlendirmemiş üstelik mektup yoluyla şimdiden 5 milyondan fazla oy kullanılmış ve görünen o ki bu rakam seçime kadar katlanacak. (2016 seçimlerine bir aydan kısa bir süre kaldığında kullanılmış olan mektup oy sayısı sadece 50 bin civarındaydı.)
trump'ın ölmesi bir yana yaşı sebebiyle yoğun bakıma ihtiyaç duyması da bir ihtimal. abd başkanı yoğun bakıma girerse ve başkanlık görevini başkan yardımcısına bırakmak için yazılı beyan verirse başkanlık görevine başkan yardımcısı vekalet eder başka bir başkandan söz ediyor olsaydık pek değerlendirmezdik ama trump'ın ölüm döşeğinde bile başkanlık için vekalet vermemesi ihtimali mevcut ( başkan sağlığına geri kavuşmazsa veya bu durum tartışmaya açıksa başkan görevini geri alamayabilir.) fakat abd'de kabine de başkanlık görevine başkan yardımcısının vekalet etmesini isteyebilir.
trump'ın seçimlere çok kısa bir süre kala hastalanması pr çalışması olarak da yorumlanıyor
yorumlanıyor fakat kendinden sadece 3 yaş büyük olan biden'ı yaşı dolayısıyla eleştiren eski rakibi clinton ve yeni rakibi biden'ı sürekli olarak sağlığı ile alakalı eleştiren trump'ın bu şekilde bir pr'a başvurması çok mantıklı değil. üstelik trump'ın en fazla eleştiri aldığı taraf covid-19 salgını sürecini iyi yönetmemesiydi; trump'ın sağlığının kötüye gitmesinden bir mağduriyet üreteceğini ifade etmek zor. daha önemlisi trump'ın virüsü nasıl aldığı tahmin edilebiliyor; trump'ın bulunduğu bir ortamda herkesin tek tek enfekte olması sebebiyle trump'ın hastalığını açıklamasından önce bile trump'ın enfekte olmuş olabileceği haberleri başlamıştı.
tekrarlamak gerekirse abd seçimlerinde insanlar başkanı değil, başkanı seçecek. seçiciler kurulunun delegelerine oy verirler yani önemli olan çoğunluk oy değil; daha fazla delegeye sahip olmaktır. 2020 abd seçimleri, tarihteki en ilginç seçimlerden biri olmaya aday... bir alttaki makalede ayrıntılı olarak yazdığım için tekrar etmeyeceğim fakat trump seçim propagandasını onlarca yıldır var olan sistemin meşruiyeti üzerinden yapıyor ve bunun geri dönüşü de seçmenlerin seçime güveninin zayıflaması oluyor. abd'de her iki partide de neredeyse eşit dağılımlı bir şekilde toplumun 1/5'i hilesiz bir seçimde kendi adayının kaybetmesinin imkansız olduğuna inanıyor! trump'ın başkanlığı devretmeyeceğini ifade etmesi gibi ilginç çıkışları seçim sonrası abd'de ciddi bir kaosa sebebiyet verirse seçiciler komitesinin kendi partilerinden bağımsız bir karar alması ihtimalini tamamen yok sayamayız. (delegeler kendini seçtiren partinin adayına oy vermek zorunda değil; delegelerin büyük bir oranda karşı adaya oy verdiğine dair bildiğim bir örnek yok ama 2020 abd seçimleri gibi bir seçim de abd tarihinde yok.)
abd'de başkan olmak için seçiciler kurulunda 270 delegenin oyunu almak gerekiyor
anketlere göre biden'ın 185-190 delegenin oyunu alacağı tartışma götürmüyor. bu rakam trump için 85-90 civarında. anketlerin büyük ihtimal biden'ın kazanacağına ihtimal verdiği delege sayısı ise 85-90 civarındaki bu durum biden'ın bütün arada kalmış eyaletleri kaybetmesi durumunda bile başkan olabileceği anlamına geliyor. trump'ın ise mevcut durum devam ederse görülmedik bir şekilde kıl payı oylarla başkan olması mümkün. yine birkaç anketin ortalamasını alarak kimin ne kadar delege aldığına dair bir grafiği alta koydum.
bugünlerde en fazla sorulan sorulardan biri de 2020 abd seçimlerinde dolar ne olur?
öncelikle dolar değil de piyasalar ne olur sorusuna cevap vermek gerekirse bir alt makalede ifade ettiğim kaos senaryosu gerçekleşmediği müddetçe piyasalar her koşulda 2020 abd seçimlerini olumlu yorumlamaya meyilli diyebilirim. seçimi trump kazanırsa zaten piyasaların tercihi olan aday kendisi olduğu için piyasalar bunu olumlu karşılayacak; seçimi biden kazanırsa bu defa da abd'de bir türlü çıkamayan destek paketi çok daha güçlü şekilde çıkacak ki bu piyasalar için çok destekleyici. (ayrıntısı için: abd'deki destek paketi piyasalar için neden önemli)
en az başkanlık seçimleri kadar önemli olan bir diğer husus ise senatonun kimin kontrolüne geçeceği sorusu...
senatoyu da demokratlar alırsa anketlerin güçlü aday gördüğü başkan olan biden'ın ülkeyi yönetmesi çok daha kolay olacağından piyasalar bunu da ekstra olumlu karşılayabilir.
2020 abd seçimleri doları nasıl etkiler sorusu için bir diğer önemli nokta ise alınacak kararlar.... ifade ettiğim gibi biden'ın gelmesi piyasaları en azından kısa vadede rahatsız etmeyebilir (destek paketi) fakat biden'ın vergi vaatleri için orta-uzun vadede aynı şeyi söylemek zor. öte yandan daha önce bir çok yazıda dile getirdiğim gibi fed'in trilyonlarca dolar basmasının abd ekonomisine etkisi sınırlı oluyor veya bu para enflasyona sebebiyet vermiyor fakat abd hazinesinin şirketlere, vatandaşlara trilyonlarca dolar dağıtması için aynı şeyi diyemeyiz. konu hakkında daha önce şu yazıyı yazmıştım okumadıysanız okumanızı tavsiye ederim.(fed'in bastığı paralar nerede) abd'de cumhuriyetçiler ile demokratlar 1,5-2 trilyon dolar civarında bir destek paketi konusunda anlaşamıyorlar fakat demokratlar kontrolü alırlarsa bundan çok daha büyük bir paket hazırlayabilirler. (demokratların daha önceki paketi yaklaşık 3,5 trilyon dolardı.)
sonuç olarak
seçimleri anketlerde beklendiği gibi demokratlar kazanırsa terazinin bir tarafında istikrar (senato da demokratlara geçerse) ve belirsizliğin ortada kalkması olacak iken diğer tarafında da enflasyonda güçlenme ihtimali olacak.