Almancada Kandırmak Anlamına "Türken" Kelimesinin Türklerle Bağlantısı Nedir?
almancadaki "türken" fiili; numara yapma, sahtekarlık yapma anlamına gelen günlük dilde kullanılan bir ifadedir.
genel olarak fiilin kökeni, özel olarak ise "türk yapmak" (einen türken bauen) ifadesinin kökeni belirsizdir. üç olası köken tartışılmaktadır:
1) grimm kardeşler'in 1854 yılından itibaren yazdığı almanca sözlüğe göre, "türk yapmak" (einen türken stellen) tabiri 1900'lü yıllarda halk arasında "hareket ederek taklit etmek" anlamını taşıyordu. ayrıca 1916'da prusya devlet kütüphanesi'nin kütüphane meclis üyesi walter transfeldt, şu açıklamayı yapıyor: prusya kralı iv. friedrich wilhelm (1840-1861) döneminde komutanlar, kendi birimlerine sahip olmaktan mutluydu. birlik teftişleri sırasında etkileyici muharebe tatbikatları yapılırdı, ancak bu tatbikatları önceden dikkatlice prova etmek gerekirdi. her ne kadar bu eğitim amaçlı birlik manevrası son derece zararlı olsa da (bu nedenle 1906 tatbikat düzenlemelerinde açıkça yasaklanmıştı), komutanın gözlemciye iyi görünmesini sağlardı. açık hava oyunlarına dönüşen bu tür tatbikatlar, subaylar arasında kısa sürede "türk manevraları" (türkenmanöver) veya "türk yapmak" (einen türken bauen) olarak anılmaya başlandı. bu alaycı ifadenin ilk kullanımı, alexander muhafız grenadier alayı'nda (1851-1856) binbaşı olarak görev yaptığı süre boyunca sık sık teftiş tatbikatları yapan korgeneral gebhard von kotze'ye (1808-1893) atfedilir. zamanla bu anlam bugün kullandığımız "birini kandırmak" anlamına genelleştirilmiş gibi görünüyor.
2) wolfgang von kempelen tarafından 1769 yılında inşa edilen mekanik satranç oyuncusu türk -schachtürken (mechanical turk, the turk)- seyirciyi kandırdı. görünüşe göre -birçok çağdaşı da buna inanıyordu- bağımsız olarak satranç oynayabilen, gerçek yapay zekaya sahip bir satranç robotuydu. hareketlerini türk kostümlü bir insan figürü üzerinden gerçekleştirdi. aslında bu bir hileydi: makinenin içinde bir insan satranç oyuncusu gizlenmişti. ancak kempelen hiçbir zaman bunun insan ve makinenin bütünleştiği bir android olduğunu söylemedi. bu iddia üçüncü şahıslar tarafından ortaya atıldı. sahtekarlık, aralarında edgar allan poe'nun maelzel's chess player (1836) adlı makalesinin de bulunduğu birçok çağdaş yazarın hikayesinde kendine yer buldu.
3) 1895'te kiel kanalı'nın açılması vesilesiyle, her savaş gemisi geçişinde ilgili milli marş çalındı. ancak türk gemisi geldiğinde notaların olmaması nedeniyle grup doğaçlama yapmak zorunda kaldı. türk bayrağındaki hilal nedeniyle grup, 'iyi ay, çok sessiz gidiyorsun' (guter mond, du gehst so stille) halk ezgisini seslendirdi.
kaynak: wikipedia