Altcoin Piyasasında İşlem Yaparken Bilmeniz Gereken Terimlerin Anlamları
fark ettim ki coin piyasasının her bir alanı kendi dilini oluşturmuş. kısaltmalar, jargon sözcükler gırla gidiyor. borsada vızır vızır işlem yapan adam bile başka bir alana gelince o ne demek, bu ne anlama geliyor diye soruyor. kaldı ki kripto mecrasına yeni merak salmış birinin anlama ihtimali yok. bunun üzerine de defi üzerine internette sıkça karşılaşılabilecek kavramlar ile ilgili, giriş seviyesinde bir sözlük hazırlayayım istedim.
hazırsanız başlayalım, öncelikle aşağıdaki paragrafı bir okuyalım:
x coin ayın 15'inde airdrop yapacak, dağıtım lottery usülü olacak, şuradan katılabilirsiniz, ref'li linktir. 18'inde ise a launchpad'den ido yapacak, benzer çıkan son proje ath'da 20x'in üzerinde roi yaptı. bu projenin de uzun vadede cex listelemesine kesin gözüyle bakılıyor. presale'e katılım için a platformu 1.000 adet y coin'in stake edilmesini zorunlu tutuyor, y coin'in de fiyatında bu yüzden bir artış bekliyorum, ytd. presale'de fcfs yok, whitelist'e giren herkes alabilecek, kyc zorunlu. en fazla 100$'lık alınabilecek, dağıtım tokenomicslerine göre tge %25, 3 ay vesting şeklinde aylık eşit dağıtım olacak. whitepaper linki aşağıda, scam çıkma ihtimali yok denecek kadar az, dyor.
eğer bu paragraf size çince gibi geliyorsa, ki çok normal, hiç telaş etmeyin her birinin ne anlama geldiğini tek tek anlatacağım. yok eğer ne dediğini sorunsuz bir şekilde anlıyorsanız, aşağıdaki sözlük kısmını okumanıza hiç gerek yok, rus edebiyatındaki minik çok uzun dipnotlar gibi okumadan pırıl pırıl geçebilirsiniz.
airdrop: ücret ödenmeden yapılan dağıtım, sosyal medyada etkileşim, belirli bir uygulamayı kullanma veya oyun oynama karşılığında olabilir, ama kesinlikle para/token takası karşılığında olamaz.
ath - all time high - tüm zamanların en yükseği: tüm zamanlarda en yüksek gördüğü nokta, ath kırıldı, yeni ath yaptı şeklinde kullanılabiliyor, haberlerdeki "rekor tazeledi" kavramı gibi.
cex - centralized exchange - merkezi borsa: binance, gate, btcturk vs
dapp: decentralized applications - merkeziyetsiz uygulamalar: direkt olarak blok zincir üzerinde işlem yapmanızı sağlayan aracı uygulamalar. (metamask, poocoin, pancakeswap, opensea vs)
defi (decentralized finance): merkeziyetsiz finans
dex - decentralized exchange - merkeziyetsiz borsa: pancakeswap, uniswap, traderjoe vs
dyor (do your own research): kendi araştırmanızı yapın
fcfs - first come, first serve - ilk gelen alır: genellikle ico zamanı, ön satış esnasında kullanılan dağıtım çeşidi. geliştiriciler saat 19:00'da 1.000.000 adet token tanesi 0.05$ fiyatından satıyoruz, ilk gelen alır deyip çekilirler. ortalık baklava izdihamına döner.
fomo - fear of missing out - kaçırma korkusu
fud - fear, uncertainty and doubt - korku, bilinmezlik ve şüphe: bir proje ya da genel olarak market hakkında olumsuz şeyler söylemek, kısaca boklamak diyebiliriz.
hodl - hold: "öldürseniz de satmam, istediği kadar düşsün, elbet yükselecek, inancım tam" anlamında kullanılan bir kısaltma.
ico - initial coin offering - halka coin arzı: bir coin'in ortaya çıkması anında toplanan fonlar. (eskiden tüm coinler bu şekilde çıkıyordu ve ico terimi cex veya dex desteği almadan çıkış yapan projeler için kullanılıyordu, günümüzde ido ve ieo'nun her ikisini kapsar halde de kullanılıyor.)
ido - initial dex offering: merkeziyetsiz borsa uygulamalarından yapılan ıco (oxbull, redkite vs)
ieo - initial exchange offering: merkezi borsalardan yapılan ıco (binance launchpad, gate.io startup vs)
kyc - know your customer - müşterinizi tanıyın: kimlik doğrulaması talepleri (kimlik/pasaport fotoğrafı, selfie vs.)
launchpad - kalkış podyumu: ico'ların yapıldığı defi projeleri.
lottery - piyango: başvuranlar arasından çekiliş yoluyla hak kazananların açıklandığı sistem. bu airdrop da olabilir, bir ön satışta alma hakkı da.
moon - ay: "ay'a kadar yükselecek" anlamında kullanılıyor, "to the moon!!" diye gazlamak için kullanılan bir terim.
nfa - not financial advice - ytd - yatırım tavsiyesi değildir: bunun zaten türkiye'de türkçesi ingilizcesinden daha çok kullanılıyor, yabancı kaynaklarda nfa olarak geçer.
pump/dump (şişir/boşalt): genelde hiç bilmeden girenleri söğüşlemeye yönelik bir manipülasyon çeşidi. düzenleyenler bir coin'den yüklü alım yapar, coinin fiyatı hızla artmaya başlar, bu kısım pump kısmı. treni kaçırmak istemeyen diğerleri de satın almak ister, en başta ucuza alanlar aldıklarını yüksek fiyattan bu yeni giren heyecanlı arkadaşlara boşaltırlar, bu da dump kısmı. işin sonunda birilerinin elinde en başta olmayan dolarlar, diğerinin elinde ise aldıklarının onda biri anca eden coinler kalır. tüm bunlar 2 dakika içinde de olabilir, 2 yıl içinde de.
presale (ön satış): dex veya cex'lerde listelenmeden önce sabit fiyattan yapılan satış. genelde listelenme fiyatının çok altında olur.
ref - referral - tavsiye: türkçe'de kısaltmasından dolayı referans olarak yaygınlaştı. neredeyse tüm blok zincir enstrümanları marketing için hem ref verene hem de ref ile gelene komisyon indirimi, ek katılımı hakkı vs vaat ediyorlar. bu yüzden mümkün olan her yere ref ile katılmaya özen gösterin. hem size hem kodunu kullandığınız kişiye fayda sağlamış olursunuz.
roi - return of investment - yatırım getirisi: yapılan yatırımın ne kadar kar ettiği (kaça katladığı), 15x yazıyorsa satış fiyatının 15 katına çıkmış, 0.5x yazıyorsa yarıya düşmüş demektir.
shill - yemleme: ben aldım, herkes alsın ki fiyatı artsın diye yatırım yaptığı projeyi herkesi aldırma çabası. etrafta "bu kesin yükselecek, garanti 100x, to the moon" diye dolaşırken görebilirsiniz.
tge - token generation event - token oluşturma etkinliği: tokenların ilk piyasaya sürüldüğü an.
tokenomics: proje sahiplerinin tokenların ekonomisini nasıl yöneteceğini anlattıkları yer, kaç tane olacak, ne kadar piyasada, ne zaman kadarı piyasaya sürülecek, geliştirici takımda ne kadar var, ne kadarı yakıldı ya da yakılacak hepsi bu bölümde oluyor.
scam - sahtekarlık: ünlü squid game token gibi insanları dolandırmak üzere ortaya çıkmış projeler. kimine göre blok zincirin tamamı.
stake: faiz ya da başka bir fayda için tokenları cüzdandan çıkartıp kilitlenmesi üzere karşı tarafa verme işlemi. cüzdandan çıkartma kısmı önemli, çünkü stake süresince yatırımınız tamamen karşı tarafta olur, alıp kaçarsa hiçbir hak iddia edemezsiniz mesela.
vesting: birebir çevirisi haciz ama öyle çevirmek istemedim. aklınıza icra memurları gelmesin, üstünde borç olduğu için satılamayan hacizli araba gibi düşünün daha çok. coinler çıktığında yatırımcılar ilk çıkış anında 3e 5e katlayıp satarak fiyatı düşürmesinler diye bir kısmı kilitli tutulup belirli zaman aralıklarıyla açılır ve sahiplerine gönderilir, buna vesting deniyor.
hot/cold wallet (sıcak/soğuk cüzdan): cüzdan, merkeziyetsiz finans içinde yatırımlarımızı (coin, nft vs) tuttuğumuz yer. eğer dijital ortamda internete bağlı olarak tutuyorsak sıcak cüzdan (metamask, trust, phantom vs), yatırımları içine atıp internet bağlantısı olmadan tutabildiklerimiz ise soğuk cüzdan (ledger, trezor vs). bir de borsa cüzdanları var, teknik olarak onlar da birer cüzdan ve internete bağlı dolayısıyla sıcak cüzdan fakat borsadaki cüzdanınızı yalnızca borsaya para aktarmak için kullanabilirsiniz, bir borsada bulunan kripto bakiyeniz ile defi uygulamaları üzerinde işlem yapamazsınız.
whale (balina): bir coin'in toplam arzının önemli bir miktarını elinde tutan kişi. eğer yeterince büyük bir miktarı tek başına elinde tutuyorsa, istediği zaman elindekileri piyasaya sürüp fiyatı manipüle edebilir.
whitelist: genellikle ön satışlarda, katılma hakkı kazananların açıklandığı liste.
whitepaper: proje ekibinin proje hakkında her şeyi yazdığı belge, neyi amaçlıyor, bu amacı nasıl gerçekleştirecek, ne kadar zamanda gerçekleştirecek, ilk hedefleri ne, yatırımcılara ne vaat ediyor gibi tüm soruları cevaplaması beklenir. bir projenin whitepaper'ını hiç okumadan ve sağlıklı bir değerlendirme yapmadan yatırım yapmak çoğu zaman paranızı çöpe atmakla eşdeğerdir.
şimdi de pekişmesi açısından biraz önce bize çince gibi gelen paragrafı anlaşılır biçimde yazalım
x diye bir şey çıkıyor, ayın 15'inde ücretsiz dağıtım yapacak, referans kodumla katılabileceğiniz linki paylaşıyorum. katılanlar arasından kurayla kazananları belirleyip dağıtım gününde cüzdanlarına dağıtacak. ayrıca ayın 18'inde de a firmasından ön satışı yapılacak, benzer çıkan son proje çıkış fiyatının en fazla 20 katına kadar çıktı. projenin yakın zamanda merkezi borsalara girmesi bekleniyor. ön satışa katılmak için a platformunun istediği y coin'inden 1.000 adet alıp gidip a platformuna bizim adımıza tutması için vermemiz gerekiyor, bu yüzden y coin'in fiyatı artabilir, yatırım tavsiyesi değildir, çünkü düşebilir de. ön satışta almaya hak kazanan herkes alabilecek, kalmaması gibi bir durum söz konusu değil. platform üzerinden kimlik doğrulaması yapılması gerekiyor. alıma hak kazananlar en fazla 100$'lık alabilecek, bunun 25$'lık kısmı derhal cüzdanlarına gelecek, istedikleri gibi satabilecekler, kalan 75$'lık yatırım ise 3 ay boyunca kilitli tutulup her ay 25$'lık kısmını alacaklar. projenin açıklandığı bilgiler aşağıda, dolandırıcılık çıkma ihtimali yok ama yine de kendi araştırmanızı yapın.
tebrikler, artık siz de başlangıç seviyesinde bu dili konuşabiliyorsunuz!
sağda solda, "çok sağlam bir ico var, onun launch'una katılıcam, stake ettim bekliyorum bakalım, ekibin bir önceki projesi ath'da 25x yapmış" diye konuşmaya başlayabilirsiniz. eksik ya da yanlış bir şey görürseniz mesaj ile uyarabilirsiniz.
son olarak
bir discord grubumuz var, her seviyeden insanlara yardımcı olmaya çalışıyor, öğrenmek için internetteki faydalı kaynakları derlemeye çalışıyoruz. bir de oradakilerle yeni telegram grubu kurduk, piyasaya sürülecek ya da sürülmüş ama beklenen çıkışını henüz gerçekleştirememiş yeni projeler üzerine sohbet ediyoruz. aramızda öğretmen yok, öğrenmeye çalışan geniş bir sınıfız diye düşünebilirsiniz. niyetiniz caka satmak, ref toplamak, en çok kendiniz bildiğini kanıtlamak değil de sormak, öğrenmek, öğrendiklerinizi paylaşmak ise aramıza bekleriz.