Arıların, Nasıl Yaptıklarına Epey Bir Şaşıracağınız Beyin Yakan Dansı
herkes rimsky korsakov ait olan arıların dansı ya da arıların uçuşu ile ilgili bu klasik melodilere aşinadır. o zaman ne mi yapalım, yazımıza başlamadan önce hemen bu parçayı açarak başlayalım.
Rimsky Korsakov - Flight of the Bumblebee
bu eser, bize arıları o kadar iyi betimlemiş ki sanki etrafımızda uçuştuğunu kolayca hayal edebiliyoruz. bunun nedeni bu hayvanlarla olan etkileşimlerimizden kaynaklanmaktadır, tarihin tozlu raflarına baktığımızda bunu kolayca görmekteyiz. fransa ve ispanya'da bulunan ve mö 7.000 civarına tarihlenen kaya sanatı şeklindeki kanıtlar bize bal arılarının evcilleştirilmiş birkaç hayvandan biri olduğunu göstermektedir.
belli ki atalarımızı etkilemiş olan bu minik canlılar tarihin bir dönemin de zoolog olan karl von frisch'i de etkilemiştir. neyse von frisch arılarla ilgilendiği sırada bir şey fark etmiş ve arıların diğer arılar arasında bir çeşit iletişim olduğunu fark etmiş.
bunu fark ettikten sonra hemen deneylere başlayan von frisch kovandan 10 metre gibi bir uzaklığa şerbet koymuş ve ilk arıyı işaretlemiş daha sonra beklemiş. işaretli arı tekrar geri gelmiş hemen ardından da başka arılarda ona katılmış.
bu sefer de işaretli arıyı kovanda gözlemlemeye başlamış ve işaretli arının dairesel bir dans yaptığını fark etmiş. daha sonra bu dans üzerine incelemelerini derinleştirmiş. şerbet koyduğu noktaları her seferinde farklı mesafe ve yönlere koymuş. ardından arıların dansını incelemeye konulmuş.
yapılan danstan sonra her seferinde kolonideki arıların şerbeti bulduğunu anlamış. o an arıların basit canlılar değilde iyi bir iletişime sahip olduğunu anlamış. bu basit canlılar her seferinde noktası atışı bir şekilde yer tayin edebiliyordu.
peki bunu nasıl yapıyorlardı; von frisch incelemelerinde arıların iki çeşit dans yaptığını fark etti. ilk dans dairesel döngüydü, bu döngü şerbetin güneş ile yaptığı açı doğrultusunda olduğunu fark etti. ikinci dans ise salınım olan danstı, bu dansta bir salınım hareketi içeriyordu ve şerbete olan uzaklığı belirliyordu. 1 saniyede yapılan 1 salınım hareki 1 km gösteriyordu. bu iki dans birleştiği zaman yön ve mesafeyi nokta atışı belirliyordu.
aşağıdakilere bakacak olursanız belki daha iyi anlayacağınızı düşünüyorum
1920'li yılların sonunda işte arıların sallanma dansının anlamını ilk tercüme karl von frisch daha sonra 1973 yılında bazı hayvan ve insan davranış kalıpları doğuştandır. hayvanlarda bu tür davranış kalıplarının örneklerini birbirlerine nasıl bilgi aktardıkları, çiftleşirken nasıl davrandıkları ve yavrularına nasıl baktıklarında görmek mümkündür önermesini ortaya atarak. konrad lorenz ve nikolaas tinbergen isimli bilim insanlarıyla hayvan davranışlarını inceleyerek etolojiye öncü katkılarda bulundukları için nobel ödülünü almaya hak kazandı.
Arı dansı
son...