Atatürk'ün PR Kampanyası: Modern Türkiye'yi Avrupa'ya Tanıtan Karadeniz Vapuru
Nedir bu?
genç türkiye cumhuriyeti'ni avrupalılara tanıtmak amacıyla 'yüzer sergi' haline dönüştürülen karadeniz gemisi 12 haziran 1926'da istanbul'dan hareket etti. isveç'e kadar gidip dönecek olan gemide yerli ürünler ve çeşitli sanat eserlerinin sergileneceği ve geminin uğradığı limanlarda halkın ziyaretine açılacağı açıklanmıştı...
Ne yapıyor bu vapur tam olarak?
haliç'te üç ay süren özel bir bakıma alınmış, süslenmiş bir vapur olan karadeniz vapuru'yla tam seksen altı gün sanatçı, gazeteci, milletvekili, öğretmen, müzisyen denizcilerden oluşan toplam 285 kişilik bir ekiple dünyayı avrupa'yı geziyorlar.
vapura bir sergi bölümü yapıyorlar türkiye'ye ait ne varsa dünyaya sunmak için. kütahya çinileri, hacı bekir lokumları, bursa hereke kumaş ve halıları, beykoz fabrikası malları, tekel ürünleri, kehribar ve kıymetli taşlarla yapılmış süslemeler gibi pek çok ürün konuyor.
gemide ayrıca istiklal marşının bestecisi zeki bey'in başında olduğu cumhurbaşkanlığı orkestrası da var gidilen yerlerde konserler vermek için.
vapur, barcelona, le havre, londra, amsterdam, hamburg, stockholm, helsinki, leningrad, danzig, gdynia, kopenhagen, anvers, marsilya, cenova, napoli gibi şehirlere uğruyor ve büyük ilgiyle karşılanıyor.
karadeniz vapuru bizzat mustafa kemal'in projesiydi, adeta bir yüzen fuardı
içinde türk malı ürünlerden oluşan bir sergi vardı. üzüm, incir, hereke halıları, kütahya çinileri, lokum, edirne sabunu, nakışlar, bakır tepsiler, tütün, yün, deri, koza, fındık... tamamı türk malı ürünlerden oluşan sergiydi.
“dünyanın bize gelmesini beklemeyelim, biz dünyaya gidelim” vizyonuydu; genç türkiye'nin uluslararası halkla ilişkiler gemisiydi.
vapurdaki kadroyu mustafa kemal seçmişti. ingilizce, fransızca, almanca, rusça broşürler basıldı. avrupa hayretler içinde türkiye'nin çağdaş yüzü ile tanışıyordu. limanlarda verilen konserlerde adeta izdiham yaşanıyordu, 10.000 civarında insan izlemişti. karadeniz vapuru'nun pürüzsüz ingilizce konuşan bediha celal'in rehberliğinde gezen amsterdam belediye başkanı “böyle bir türk kadını ile karşılaşacağımı düşünemezdim...” diyordu.
kaynak: izmir kültür tarih atölyesi
Vapura dair bir diyalog
karadeniz vapuru'nun kendi limanlarına uğramasını türk hükümetinden isteyen tek avrupa ülkesi finlandiya idi. gemi helsinki'ye vardığında hem finlerden hem de finlandiya'da yerleşik tatarlardan büyük ilgi görmüştü. geminin varışının haberi, gazetelerin manşetlerinden verilmişti.
bugünlerde iş bankası reklamlarında görülebilen bir vapur
karadeniz vapuru hakkında "atatürk'ün sergi vapuru" isimli bir kitap var. vapurun ikinci kaptanı süreyya gürsu’nun 1935 yılında deniz mecmuası’nda yayınladığı seyrüsefer hatıralarından derlenmiş. kitabın linki
kitap son derece ilginç. hem adeta 20'li yıllarda avrupa'yı bir gezmiş oluyorsunuz. hem de o dönemin türklerinin gözünden avrupa'yı gözlemliyorsunuz hem de türkiye'nin avrupa'daki imajı hakkında fikir sahibi oluyorsunuz.
bir sergi vapuru hazırlayıp avrupa'nın bütün önemli limanlarına göndermek gerçekten çok büyük bir vizyon. büyüksün atatürk...
Son söz
karadeniz vapuru atatürk'ün ileri görüşlülüğünün en güzel örneklerinden biridir. hem türk kültürünü avrupa'ya tanıtan hem de türkiye cumhuriyeti'nin ticaretine enerji veren eşsiz bir projedir.