council of europe ile european council arasında, ikisinin de türkçe'ye avrupa konseyi şeklinde çevrilmesinden kaynaklanan eski kafa karışıklığı, avrupa konseyi parlamenterler meclisi'ne 2010 yılı başında mevlüt çavuşoğlu'nun seçilmesi sonrasında bu konsey'e, yani council of europe'a ilginin artmasıyla daha bir içinden çıkılmaz hale gelmiştir. tamam kabul, konu karmaşık ama anlı şanlı ab uzmanlarının bu ikisini birbirine karıştırması cidden biraz ayıp oluyor. hatta ne birazı, çok ayıp oluyor.

council of europe ile european council farkını bir kez de ben anlatmayı deneyeyim. biraz uzun olacağından, sıkılanlar vakit kaybetmemek için en sondaki özeti okusalar kafi.

şimdi bir kere bu ikisi farklı mahiyet ve zamanlarda kurulmuştur

şöyle ki:

1) council of europe denen avrupa konseyi, 9 mayıs 1949'da kurulmuştur ve henüz o zamanlar annesinin karnında bir portakal tanesi olan avrupa birliği projesinin ilk adımıdır. dolayısıyla avrupa birliği ile resmi ve kurumsal anlamda pek bir ilgisi yoktur.

2) european council denen avrupa konseyi ise doğrudan doğruya avrupa birliği ile ilgilidir ve 1961'de kurulmuştur.

ha peki madem öyle, ikisine de avrupa konseyi denmesinden mütevellit bu çeviri karışıklığının nedeni ne? sorun, türkçe'den mi kaynaklanıyor? ne yazık ki evet, kısmen türkçe'den kaynaklanıyor. niye kısmen dediğimi birazdan açıklıyacağım. ama önce diğer belli başlı avrupa dillerinde durum ne ona bakalım:

ingilizce'de ne dendiği belli işte, yukarıda yazdık.
fransızca'da 1.sine conseil de l’europe , 2.sine conseil européen;
almanca'da 1.sine europarats, 2.sine europäischer rat;
italyanca'da 1.sine consiglio d’europa, 2.sine consiglio europeo ve
ispanyolca'da 1.sine consejo de europa, 2.sine ise consejo europeo deniyor.

görüldüğü üzere, üç aşağı beş yukarı hepsi aynı yapıyı kullanmış ve of ya da de edatıyla kurumların adında belli bir farklılık yaratmışlar. tabi almanlar hariç: europarats diyerek artık avrupa faresi mi yoksa avrupalı fareleri mi, ne diyorlarsa...

şaka lan şaka:

ne diyorduk... ha edatlarla iki kavram arasındaki farkı sağlamışlar. ancak türkçe'de edat medat hak getire. ikisine de avrupa konseyi deyip çıkmışız işin içinden. daha doğrusu çıkamamışız. merak ediyorum niye 1.sine avrupa'nın konseyi, 2.sine de avrupa konseyi dememişiz. adamların of ile de ile verdiğini biz de nın ile veremez miydik? tamam moda mod çeviri yapmak sıkıntılı ama bir kurumu/kavramı karıştırmak daha büyük bir sıkıntı kaynağı değil mi? yukarıda kısmen türkçeden kaynaklanıyor derken kastettiğim husus buydu. şimdi de sorunun türkçeden kaynaklamayan ikinci kısmına gelelim:

her ne kadar türkçedeki kadar olmasa da gerek ingilizce, gerek fransızca, gerek italyanca ve gerekse de ispanyolcada, bu iki kavramı kullanan kişi bunlar arasındaki farka haiz biri değilse eğer, öyle veya böyle bu ikisini birbirine karıştırır. hatta almanca da bile durum budur. netice itibariyle europa ile rat arasına bir "äischer" koyarak farklı şeyi kastettiklerini söylemeye çalışıyorlar.

şu ana kadar olayın linguistik tarafını açıklamaya çalıştık

olayın bu tarafını bir kenara bırakırsak karışıklığa asıl neden olanın memur zihniyetli ab bürokratları olduğunu görürüz. bununla kastettiğimi bir örnekle açıklayayım: diyelim mahmut selim adlı birinci çocuğumuzdan 20 yıl sonra bir çocuğumuz (tekne kazıntısı) daha oldu. ee bu yeni bebeye de "selim mahmut" adını koyarsan, bütün akraba-i taallukat ve dahi çocukların arkadaşları isimleri karıştırır. halbuki birine mahmut selim dediysen ötekine de kerim rıza fala de (bu arada örnekteki 20 yıllık süre council of europe'un 1949'da, european council'in ise 1961'de kurulmasına binaen belirlenmiştir. yani, örneğimiz gerçek veriler üzerine bina edilmiştir. lütfen yani).

işte memur zihniyetli ab bürokratları (eurocrat) dememin nedeni bu. 20 yıl sonra yeni bir kurum ihdas ediyorsun, ama bu yeni kuruma 20 yıl önceki başka bir kurumun adını veriyorsun. ee oldu mu şimdi bu? olmadı tabi. zaten bunlarda farkında bu işin saçma olduğunun. o yüzdendir ki european council'i gayri resmi olarak hükümet ve devlet başkanları konseyi ya da zirve olarak adlandırırlar. hadi hükümet ve devlet hede hödösü uzun, bari resmi olarak buna kısaca zirve/summit deyin. ama yok, nerede. işte en son kurucu antlaşmaları tadil ettiler 2007 lizbon antlaşmasıyla, ancak european council lafı yine baki.

kaldı ki bu iki kurumun birbirine karıştırılmasının bir diğer nedeni daha var şu ana kadar değinmediğim

her ikisi de aynı bayrakları ve aynı marşları kullanırlar! gel buyur bir de burdan yak. isim benzerliği yetmezmiş gibi sen kalk bir de aynı marşı ve bayrağı kullan. gerçi hakkını teslim edelim, ne isim ne marş ne de bayrak benzerliğinde council of europe'un hiçbir suçu günahı yok. adamlar taaa 1949'da bu benim adım, 1955'te bu benim bayrağım ve 1971'de de bu benim marşım demiş mi? evet demiş. taklitçi olan avrupa birliği. tabi şunu da vurgulamak gerekir. ab, council of europe'tan izin alarak onların marşını ve bayrağını kullanıyor. hatta 2004 yılındaki anayasal antlaşmada ab, işi biraz daha abartıp council of europe'ın marşını ve bayrağını ab'nin resmi marşı ve bayrağı haline getirmeye çalıştı. ama hollandalılar ve fransızlar referandumla ab'nin alnının ortasına çakınca, anayasal antlaşmayı tadil eden lizbon antlaşmasında ne marştan ne de bayraktan bahsettiler. oh olsun!

laf lafı açtı, nerelere geldik. ancak ilave etmemiz gereken bir husus daha kaldı. council of europe ile european council arasındaki kavram kargaşasına neden olan yukarıdaki hususlar yetmezmiş gibi bir diğer sorun da şu: avrupa birliği çatısı altında konsey adı taşıyan bir kurum daha var. resmi adı konsey/council, ancak gayri resmi olarak bakanlar konseyi (council of ministers) ya da avrupa birliği konseyi (council of the european union) de deniyor. hadi bakalım şimdi çıkın işin içinden.

hadi bir toparlamaya çalışalım

avrupa ile konsey kelimesinin bir arada kullanıldığı üç kurum var:

a) ab ile ilgisi olmayan avrupa konseyi: council of europe
b) ab ile ilgisi olan avrupa konseyi: european council
c) abi ile ilgisi olan konsey: council

bu kadar izaha rağmen hala karıştıranlara son bir ipucu daha vereyim: melih'in en çok sevdiği konsey, council of europe'tur. hah, oldu mu? anladınız mı şimdi? hadi artık dağılabilirsiniz.