Ayasofya'daki Mozaiği Tartışılan Bizans İmparatoriçesi Zoe Kimdir?
ii. basileios'un yeğeni olan zoe (zoi), 978 doğumludur. 47 yaşında prenses, 50 yaşında ise imparatoriçe olmuştur.
babası tarafından everildiği memur asalet sınıfının bir temsilcisi olan istanbul valisi romanos argyros ile mutsuz oldu (1028-1034). fani hayatın nimetlerine olan susuzluğu onu yakıp kavuruyordu. evliliğinde sevgisiz kaldığı yetmezmiş gibi aidatı da elinden alınmıştı. aşkı bulduğu vakit imparator eşini gözden çıkarmaya hazırdı. nitekim harem ağasının kardeşi olan köylü çocuğu genç mikhail'e aşık olunca ihtiyar eşini ortadan kaldırttı. bu olayın akşamı da genç aşkıyla evlendi. böylece mikhail, imparator oldu (1034). lakin bu sırada 56 yaşında olan zoe umduğunu yine bulamadı. zira genç aşkının ona olan ilgisi tahta çıkar çıkmaz son buldu. üstelik önceki eşine karşı davranışından ötürü tehlike addedildi ve göz hapsine alındı (1034-1041).
4. mikhail ölünce yerine yeğeni 5. mikhail geçti. zoe bu imparator tarafından manastıra kapatıldı. bu olayın ardından asalet ve kilise sınıfı birleşip 5. mikhail'i tahttan indirdiler ve zoe ile kardeşi theophano'yu tahta çıkardılar (nisan 1042).
zoe ve kardeşi theophano'nun ortak iktidarı çok kısa sürdü. kabiliyetsizlikleri bir yana, aralarında büyük bir nefret vardı. bu halde yürütme kontrolden çıktı. iktidarı bir erkeğe bırakma kanaati doğdu. böylece zoe üçüncü evliliğini yapacaktı. senatör konstantinos ile evlendi ve konstantinos imparator oldu. zoe 64 yaşında idi.
konstantinos, saltanatını zoe ve kardeşi ile paylaştı. hep beraber devlet hazinesini har vurup harman savurdular. zoe ile konstantinos arasındaki ilişki hayli genişti. zoe, imparator eşinin ikinci karısının yeğeniyle apaçık aşk ilişkisi içinde oldu. bu arada halkın tepkisini de umursamıyordu. imparator olan eşi konstantinos ise metresini saray törenlerinde zoe ile birlikte takdim edecek denli rahattı...
1050 yılında hayata gözlerini yuman zoe; dönemin ünlü düşünürü mikhael psellos'a göre dindar görünüşlü fakat değersiz, anlamakta hızlı fazla konuşmakta yavaş, harcamalarda çok eli açık fakat kaprisli biriydi. özellikle parfüm ve güzel kokulu yağlara çok düşkündü.
zoe'nin, şu sıralar tartışmalara yol açan ayasofya'daki mozaiğinin ne zaman konulduğu ise kesin olarak bilinmiyor.