Balinalar Şarkı mı Söylüyor?
malumunuz balinaların şarkı söylediğine inanılır ve bilinen en eski mitlerde dahi buna çeşitli ilahi/mistik anlamlar yüklenmiştir. nature.com üzerinde bununla ilgili bir makale yayınlanmış.
bilim insanları okyanustaki en büyük balinalardan bazılarının unutulmaz ve karmaşık şarkılarını nasıl ürettiklerini çözdüler.
kambur balinalar ve diğer balenli balinalar su altında şarkı söyleyebilmelerini sağlayan özel bir "ses kutusu" geliştirmişlerdir.
balinaların ''ötüşü'', gemilerin çıkardığı gürültüyle örtüşen dar bir frekansla sınırlıdır.
araştırmayı yöneten güney danimarka üniversitesi'nden prof coen elemans, "ses, hayatta kalmaları için kesinlikle çok önemli, çünkü okyanusta çiftleşmek için birbirlerini bulabilmelerinin tek yolu bu" dedi.
balenli balinalar, aralarında mavi, kambur, sağ, minke ve gri balinanın da bulunduğu 14 türden oluşan bir gruptur. bu hayvanların dişleri yerine balen adı verilen ve sudan devasa ağız dolusu küçük canlıları süzdükleri plakaları vardır.
karmaşık ve çoğu zaman unutulmaz şarkıları tam olarak nasıl ürettikleri şimdiye kadar bir gizemdi. prof elemans bunu çözmüş olmanın "süper heyecan verici" olduğunu söyledi.
o ve meslektaşları, karaya vurmuş üç balina leşinden (bir minke, bir kambur ve bir sei balinası) dikkatlice çıkarılan gırtlakları ya da "ses kutularını" kullanarak deneyler gerçekleştirdiler. daha sonra sesi üretmek için devasa yapıların içinden hava üflediler.
insanlarda sesimiz, boğazımızdaki ses kıvrımları adı verilen yapıların üzerinden hava geçerken oluşan titreşimlerden kaynaklanır. balenli balinalar ise bunun yerine gırtlaklarının üst kısmında yağ yastığı bulunan u şeklinde büyük bir yapıya sahiptir.
bu ses anatomisi, hayvanların havayı geri dönüştürerek şarkı söylemesini sağlar ve suyun solunmasını engeller.
araştırmacılar seslerin bilgisayar modellerini oluşturdular ve balinaların ötüşünün dar bir frekansla sınırlı olduğunu ve bunun da nakliye gemilerinin çıkardığı gürültüyle örtüştüğünü gösterdiler.
prof elemans, "örneğin, okyanusta çıkardığımız gürültüden kaçınmak için daha yüksek sesle şarkı söylemeyi seçemezler" dedi.
çalışması, okyanus gürültümüzün balinaların uzun mesafeler boyunca iletişim kurmasını nasıl engelleyebileceğini gösterdi. bu bilgi kamburların, mavi balinaların ve nesli tükenmekte olan diğer deniz devlerinin korunması için hayati önem taşıyabilir.
ayrıca, bazı denizcilerin hayaletlere ya da efsanevi deniz yaratıklarına atfettikleri bu ürkütücü şarkılar hakkında araştırmacıların onlarca yıldır sorduğu sorulara da ışık tutuyor.
oregon eyalet üniversitesi'nden balina iletişim uzmanı dr. kate stafford çalışmayı "çığır açıcı" olarak nitelendirdi.
bbc news'e konuşan stafford, "ses üretimi ve alımı deniz memelileri için en önemli duyudur, bu nedenle nasıl ses çıkardıklarını aydınlatan her çalışma alanı ileriye taşıma potansiyeline sahiptir" dedi.
araştırma aynı zamanda balinaların atalarının karadan okyanuslara nasıl döndüğüne ve su altında iletişim kurmayı mümkün kılan adaptasyonlara dair evrimsel bir tablo çiziyor.
dişli balinalar olarak adlandırılan hayvanların ses üretme biçimleri daha iyi anlaşılıyor, çünkü bu hayvanlar üzerinde çalışmak daha kolay. yunuslar, orkalar, ispermeçet balinaları ve domuz balıklarını içeren bu deniz memelileri, burun kanallarındaki özel bir yapı aracılığıyla hava üflüyor.
st andrews üniversitesi deniz memelileri araştırma birimi'nden dr. ellen garland şunları söyledi: "balenli balinaların - özellikle de araştırmamın odaklandığı kambur balinaların - çıkardıkları çeşitli sesleri tam olarak nasıl ürettiklerini hep merak etmişimdir.
"büyük balinaları incelemek en iyi zamanlarda bile son derece zordur, ancak ses çıkarırken onları su altında bile göremediğinizde nasıl ses ürettiklerini ortaya çıkarmaya çalışmak ek bir zorluk seviyesidir, bu nedenle bu araştırmacılar çok yaratıcıydı."
dr. stafford, memelilerin böylesine karmaşık ses sinyalleri üretebilmelerinin "dikkat çekici" olduğunu ve "bu hayvanların ne kadar özel olduklarını" vurguladığını sözlerine ekledi.