Bazı Doğu İllerinde Halen Uygulanan Değiş Tokuş Usulü Evlilik: Berdel
doğu illerimizde halen daha sıkça uygulanmakta olan değiş-tokuş usulü evlendirme yöntemidir berdel. bir ailenin kızı ve oğlunun, diğer ailenin oğlu ve kızıyla evlenmesi olarak özetleyebiliriz.
berdelin ilk çıkış sebebi büyük ihtimalle başlık parası kaynaklıdır. başlık parasına durumu el vermeyen aileler berdel yoluna giderek hem ekstra mali yükten muaf olmakta, hem de 2 düğünü bir arada görmektedirler. tabii akrabalık bağlarının ekstra güçlendirilmesi de cabası.
berdelin bahsedilebilecek pek iyi bir yanı yok
binlerce insanın berdel yüzünden kötü zamanlar yaşadığı bilinmekte. aile baskısı yüzünden berdele mecbur bırakılmışlığın acısını tarif etmeye de gücümüz yetmiyor. 4 kişinin birbirine bağlanmış olduğu bu hadise zannedildiğinin aksine 2 ayrı aileyi de mutlu kılmıyor. herhangi bir ailede sorun yaşanması, diğer ailede de sorun yaşanacağına işaret etmekte. zira bir damat, gelinin ihtiyacını ona almamışsa diğer damat da kendi gelininin ihtiyacını karşılamayabiliyor. neredeyse tamamen "iyilik yap-iyilik bul" veya "kötülük yap-kötülük bul" tabanlı bir felsefe geçerli berdellerin çoğunda. herhangi bir berdel vakasının mensuplarında görülen çatırdama veya sorun hemencecik diğer berdel mensuplarına da işlemekte. mükemmel bir çift olsalar bile aralarına kara kedi girebilmekte.
gelelim, sonu hüsranla biten berdellerin neticelerine
sonu hüsranla biten bir berdel vakasında çiftlerden biri ayrı düşerse diğer çiftin durumu da kritik bir hal almaktadır. zira bozulan evlilik iki aileyi de yakından ilgilendirdiği için kız tarafının başlık parası gibi bir talebi olabilir. mevcut tek bir evlilik olduğu ve herhangi bir karşılıklı alışveriş durumu ortadan kalktığı için kız vermiş olan taraf "madem berdel yok, o zaman başlık parası rica edeyim" moduna girebilmektedir. bu da çözümü olarak düşünülen başlık parasına bir geri dönüşten başka bir şey değildir...
berdelde sadece aile büyüklerinin lafının geçerli olması da işin bir diğer acı tarafıdır. aileyi oluşturacak olan gelin ve damat adaylarının düşünceleri genelde hiç sorulmaz. ailenin ekonomik yapısı ve geleceğine dair en sağlam kararları alabilecek merci olarak görülen babalar genelde berdele kendi aralarında oturur, karar verirler, hatta uygulattırırlar. aile büyüğü oldukları için ona itiraz edebilecek bir merci de bulunmamaktadır. hal böyle olunca, olan çocuklara olmaktadır ama bu tabii ki berdeli halen daha uygulanabilen bir yöntem olmaktan alıkoymamaktadır.