programcılık ve yazılım mühendisliği 80'li yıllara kadar bir "erkek mesleği" değil. tam tersine kadın akademisyenler bilgisayar bilimlerinin gelişmesinde ciddi rol oynamışlar. ne yazık ki 80'lerde ev bilgisayarlarının neredeyse tamamen erkek çocuklara yönelik pazarlanmasıyla birlikte bu eşleştirme kadınların bilgisayar bilimlerinden uzaklaşmalarına ve ortamın erkeklere kalmasına yol açmış.

kadınlar bilgisayar bilimlerindeki başarılarını hak ve özgürlük olarak çok geride oldukları, kendilerinden evlenip çocuk bakmalarının beklendiği dönemlerde ya da işin "erkek işi" kabul edilidiği dönemlerde çalışıp elde etmişler. çoğu başarısını kazanmadan evvel yaşamlarının bir noktasında oy verme hakkı kazanmış. haliyle başarılarının her biri sıradışı.

muhtemelen artık kadınların bilgisayar bilimlerine geri dönüşünü daha artan hızda göreceğiz. özellikle takip ettiğim bilgi güvenliği ve yazılım alanında kadın uzman mevcudu gitgide artıyor.

geçenlerde bu tarz bir yazıya denk gelmiştim ama eksikti (margaret hamilton yoktu mesela). biraz daha araştırıp daha dolu bir liste elde etmeye çalıştım. gözümden kaçmış olanları da eklersiniz.

tarihteki ilk programcı. bu kolay: ada lovelace. ama programladığı dijital değil analog bir hesaplama makinası. 

peki ilk dijital bilgisayar? ilk dijital bilgisayar eniac'ın programcıları da tamamı kadınlardan oluşan bir ekip: frances snyder holber, kathleen mcnulty, mauchly antonelli, jean jennings bartik, marlyn wescoff meltzer, frances bilas spence and ruth lichterman teitelbaum. o dönem tabi "programcı" diye bir meslek yok. çoğu matematik, fizik gibi bölümlerde okuyorlarmış.

tarihteki ilk e-kitap okuyucunun mucidi angela robles. ispanyol mucit üç çocuk annesi. 1949'da icat ettiği ve patentlediği cihazın çalışır durumda bir prototipi ispanya'da ulusal bilim ve teknoloji müzesi'nde sergileniyormuş.

dünyadaki ilk bilgisayar tabanlı telefon santrali yazılımının geliştiricisi ve buradaki icadıyla ilk yazılım patentlerinden birinin sahibi erna schneider hoover. icat aklına ikinci çocuğunu doğurduktan sonra hastanede yatarken gelmiş. bu yüzden o sırada çalıştığı bell labs'in avukatları patent belgelerini imzalatmak için kendisini doğum izninde ziyaret etmişler.

efsane oyun river raid'in yaratıcısı ve 128-byte'lık hafızada sonsuz büyüklükte harita üreten mimarisinin geliştiricisi carol shaw. ürettiği eser büyük bir teknik başarı olması dışında sonradan koskoca bir shoot'em up janrının şekillenmesini sağladı. tarihteki ilk profesyonel kadın video oyun tasarımcısı olarak biliniyor.

adventure oyun dalında ortalığı sarsmış sierra'nın iki kurucusundan ve kült oyun serisi king's quest'in yaratıcısı roberta williams. aynı zamanda 1980 yılında mystery house adında tarihteki ilk grafikli adventure tarzındaki oyunu yaratan kişiymiş.

bugün tüm smartphone'larda (iphone dahil) ve çok sayıda elektronik cihazda kullanılan arm işlemci mimarisinin tasarımcısı, geçmişte de acorn bilgisayarlarının ve efsanevi bbc basic'in geliştiricisi sophie wilson.

bugün bluetooth gibi pek çok kablosuz iletişim teknolojisinde yer alan "frekans atlama*" tekniğinin mucidi hedy lamarr. hedy lamarr aynı zamanda bir film yıldızı, hatta bir filmde çıplak görünen ilk kadın oyuncu.

ilk nesneye yönelik programlama dillerinden biri olan clu'yu geliştiren ama en çok oop programcılarının aşina olduğu liskov değiştirme prensibi ile bilinen barbara liskov.

bug ve debugging terimlerinin mucidi grace hopper. hopper, 1950 yılında tarihteki ilk derleyiciyi geliştirmiş. tarihteki ilk yüksek seviyeli programlama dillerinden cobol'u geliştirmiş. kendisinin bunları yapmasından 70 yıl sonra hala program yazarken çıkan bug'ları debug ettiğimiz, hala yüksek seviyeli dillerde bir şeyler yazıp derlediğimiz hatta bazı yerlerde hala cobol kullanıldığı düşünülürse bize çok uzun ömürlü bir miras bıraktığını söyleyebiliriz.

yazılım mühendisliği tabirinin mucidi, nasa'nın aya ve uzaya seyahatte kullanılan apollo guidance computer'ın yazılımının geliştiricisi ve geliştirme ekibi yöneticisi margaret hamilton. bilgisayar bilimlerine günümüzde pek revaçta olan asenkron programlama, priority queue, fault tolerance konularında da tarihteki ilk modelleri geliştirmiş (bkz: margaret hamilton/@ssg).