Bir Algı Yönetimi Uzmanından: Birinin Size Yalan Söylediğini Anlamanın Yolları
sevgili dostlar, her mesleğe sorulan klasik sorular vardır. örneğin doktorsan mutlaka birileri sana rahatsızlığını anlatır, öğretmensen çocukları için tavsiye ister, bankacıysan nereye yatırım yapayım derler. algı yönetimi uzmanıysan da ülkedeki siyasal propaganda yöntemleri veya medyanın kullandığı yönlendirme taktikleri gibi sorular tabii ki gelmez. bana gelen sorular genelde iki başlık altında toplanabilir: birincisi "hocam nasıl kız tavlarız?", diğeri de "birinin bana yalan söylediğini nasıl anlarım?" sorularıdır.
şimdi tabii tavlama departmanı benim alanım değil ama yalan konusunda birkaç kelam edeyim de belki soruların ardı arkası biraz kesilir. öncelikle şunu belirteyim: bir yalancıyı kesin olarak anlamanın bir yolu yoktur, özellikle sosyopat yalancıları yakalamak çok zordur. yalanı meslek olarak söyleyenleri de zor avlarsınız. (hocam hangi meslekler diye sormayın, başım belaya girmesin...)
ama vereceğim taktikler ve iyi bir gözlem yeteneği yalancıların sizi avlamasını zorlaştırabilir. bak hiç yoktan iyidir.
yol 1: uyum sağla
iyi polis rolünü oyna. karşı tarafı sert bir şekilde sorgulaman hiçbir işe yaramaz üstelik öfkeleneceğin için mantığın tamamen devre dışı kalır ve bu da yalancının işine yarar. örneğin çocuğun eve geç geldiği zaman "neredeydin sen?" diye kükremeni tavsiye etmem. bunun yerine samimi ol. "aa geç geldin merak ettim hayırdır kötü bir şey olmadı değil mi?" gibisinden olaya girersen karşı taraf rahatlar ve senin şüphelenmediğini düşünerek kalkanlarını indirir. kısacası birini hangi durum için sorguya çekeceksen önce rahatlat. samimi davran, espri yap, kahve ikram et gerekirse aptala yat ama sakın gerilme.
yol 2: şaşırt
şimdi dostum seni kandırmak isteyen kişi armut değil. büyük bir ihtimal senin soracağın soruları önceden düşünüp hepsi için ince ince cevaplar hazırlayacaktır. sen de gerçek armut gibi tahmin edilebilir sorular sorarsan bunlara önceden hazırlandığı için sana çok sakin ve inandırıcı cevaplar verir, sen de kanarsın. bunun yerine tahmin edilemeyecek sorular sor. ne kadar sıra dışı sorular sorarsan karşı tarafın hazırlığı olmadığı için afallayacak ve maskesi düşmeye başlayacaktır. burada önemli olan şey bu soruların onu kem küm ettirmesi. ama baktın en ters soruya bile rahat cevap veriyor büyük ihtimal doğruyu söylüyor veya oscar ayarında oyuncu.
yol 3: konuşmak yerine dinle
yalancılar karşı tarafı ikna etmek için bolca konuşurlar. çok laf yalansız olmaz atasözümüz boşuna değildir yani. hatta daha ikna edici olmak için böyle teknik terimler falan kullanırlar. şimdi karşına heyecanlı heyecanlı seni ikna etmeye çalışan biri çıkarsa şu sözlerim kulağına küpe olsun yeğenim. öncelikle stresli insanlar daha hızlı konuşur ve yalan söyleyenler stresli olur. aynı şekilde yalancı daha yüksek sesle konuşarak seni daha fazla etkilemeye çalışır. en manyak yalanı attığı cümlede sesinde hafif bir kırılma hissedebilirsin çünkü acayip risk almaktadır bu sebeple kulaklarını iyi aç. ayrıca stres nefes yolu ve gırtlak kaslarına etki ettiği için yalancı sürekli aksırıp tıksırarak boğazını temizler. bu semptomların hepsi varsa, dikkatli ol. hocam peki bunun tam tersi yavaş konuşan, sakin ve hiç belirti vermeyen yalancı yok mudur diyorsan vardır ama onlar üstat seviyesindedir, çoğunluk yalancı amatördür ve kendini ele verir meraklanma.
yol 4: hayır kelimesini nasıl kullandığına dikkat et
şimdi birine soru sordun ve sana "hayır" dedi. işte bir yalancıyı yakalayabileceğin an tam da bu andır. eğer karşındaki kişi soruna "hayır" cevabı verirken gözlerini kaçırıyorsa, gözünü kapıyorsa, hafif durakladıktan sonra "hayır" diyorsa, "hayııııır" diye uzatarak söylüyorsa veya şarkı gibi ritimli bir "hayır" çekiyorsa çok ama çok dikkatli ol. çünkü buradaki mesele gelen soruya beyni "evet" cevabı vermek istiyor ama o zorlayarak "hayır" kelimesini çıkarttığı için sinir sistemi strese giriyor ve bahsettiğim defoları veriyor.
yol 5: davranış değişimlerini takip et
efendim yalancılar bazı davranışlarını değiştirirler örneğin uzun zamandır tanıdığın biri yalan söylemeye başladığı zaman bir takım davranışları değişecektir. örneğin bir konuyu konuşuyorsun ve tam kritik bir soru sorduğun zaman geçici hafıza kaybına uğruyor ama diğer detayları takır takır hatırlıyor. normalde bülbül gibi konuşmayı seven insan belli bir konuda soru sorduğun zaman kısa cevaplar veriyor ve hiç bir detaya girmiyor. normalde samimi olduğun kişi bir anda seninle resmi resmi konuşmaya başlıyor. kişinin sade bir konuşması varken bir anda normalin dışında abartı laflar kullanıyor. örneğin günün nasıl geçti diyorsun sana "mükemmel ötesi" diye cevap veriyor. bu tip davranış değişikliklerini tavşan peşindeki kartal gibi takip et derim.
yol 6: olayları geriye doğru anlatmasını sağla
insanlar doğru konuştukları zaman bol bol detay verirler ve bir olayı ileri geri her türlü anlatabilirler. ancak sana yalan hikayeyle gelen birisi bunu önceden uydurur ve ezberler. sana hikaye sallarken aynı olayı ikinci kere anlatmasını istersen arada mutlaka açık verecektir. hatta daha iyisi tersten anlatmasını iste. örneğin "akşam arabam bozulduğu için eve geç kaldım" dediği zaman hikayeyi araba bozulmasıyla başlatıp eve geç kalmasıyla bitirecektir ama sen ona evin önünden arabaya doğru zamanda geriye giderek anlatmasını istersen ritmi bozulacak ve çuvallayacaktır. bir de detay isteyin. örneğin arabanın hangi parçası bozulmuş, neden bozulmuş, bozulduğunu nasıl anlamış türü detayları anlatmasını talep edin. kısacası her hikayeye hemen kanmayın efendim.
yol 7: aşırı övgülere dikkat et
şimdi birisi sana yalan söylerken önce güzelce bir yağlayıp cilalar. sana haddinden fazla iltifat ediyorsa, övüyorsa, her lafını onaylıyor ve her şakana gülüyorsa bu ne kadar hoşuna giderse gitsin radarlarını aç. çünkü her tür aşırı davranışın altında yatan gizli duygular olabilir.
yol 8: soru sormaya devam et
birisiyle konuşurken kafana yatmayan bir santimlik yer bile olsa mutlaka sorularla orayı aydınlat. örneğin birini işe alacaksın ve uzun zamandır aradığın tipte birisi mülakata geldi. her tür soruna güzel cevap veriyor ve tam aradığın kişi. ancak bir konuda verdiği cevapta çelişki hissettin ama uzun zamandır aradığın tipte birisi olduğu için çok da üzerine gitmek istemedin. işte kazığı yiyeceğin yer burasıdır. duyguların aklını gölgelemesin ve kafana yatmayan bir şey olduğu anda iyice tatmin olana kadar orayı iyice sorularla kaz sonra kafanı duvarlara vurma.
evet dostlar durumlar budur, şimdi iki önemli not
önemli not 1: burada anlattıklarım fizik formülü değildir iki tane yazı okuyup insanları yalancılıkla suçlama, insanların davranışlarının birçok açıklaması olabilir. burada anlattıklarımın hepsini yapan birisi doğru söylüyor ve tam tersini yapan birisi de yalan söylüyor olabilir. bu taktikleri sana fikir versin diye yazdım, vicdanına ve iç güdülerine dayan.
önemli not 2: yazıyı okuduktan sonra youtube kanalımda bulunan "evet dedirtmenin yolları" başlıklı videomu bul ve izle. bak bu önemli.
işte kanal burada
yalansız ve yalancısız bir yaşam dileklerimle. sevgiler...