Bir Süpermarketin Verilerine Sahip Birinin İddiası: Yıllık Enflasyon %50 Olabilir mi?
öncelikle belirteyim; bu tespitim yaklaşık değer olmakla birlikte kesinlikle sallamasyon veya tahmşni değer değil, birazdan size elimdeki kanıtlarla açıklayacağım üzere acı bir gerçektir.
gelelim bu orana nasıl ulaştığıma
efendim ben yaptığım iş dolayısıyla aylık 650.000 tl cirosu olan bir süpermarketin 1 yıllık tüm satış kayıtlarına ayrıntılı olarak (ürün, adet, tutar bazlı) ulaşabilen biriyim. geçen yıldan beri 4-5 defa zam dalgası gelmesine rağmen tüik'in yıllık enflasyonu sürekli yüzde 20 civarı açıklaması neticesinde (bkz: 3 nisan 2019 tüik enflasyon açıklaması) ben bu oyunu bozarım deyip kolları sıvadım.
başlıyoruz
ilk olarak bütün ürünlerin 1 mayıs 2018 ve 10 mayıs 2019 fiyatlarını excel'de listeledim. uzun süredir satılmadığı için fiyatı değişmeyen ürünleri ayıkladıktan sonra ürünlerin 1 yıllık fiyat değişimini ve ardından bu değişimlerin aritmetik ortalamasını hesapladım. bulduğum sonuç; %34 oldu.
sonuç bu haliyle içime sinmedi, çünkü sizin gibi ben de farkındayım enflasyon çok daha yüksek. bu sefer aritmetik ortalama yerine ağırlıklı ortalama alma kararı aldım. bu sefer fiyatı değişmeyenleri bile listeden çıkarmadım ve bütün ürünleri satış tutarına göre (1 yılda o üründen elde edilen toplam hasılat) sıraladım ve bu hasılata göre zamların ağırlıklı ortalamasını aldığımda karşıma şöyle bir tablo çıktı:
(*) hasılatı en çok olan ürünler sırasıyla: patates, ekmek, karpuz, domates, tavuk, domates salkım, kıvırcık, kuru soğan, kıymalık dana eti, patlıcan.
...
bir de hasılat yerine satış miktarına (kg. veya adet olarak) göre ağırlıklı ortalama alalım:
(**) en çok satılan ürünler sırasıyla: ekmek, karpuz, patates, maydanoz, domates, kıvırcık, kuru soğan, portakal, salatalık, patlıcan.
...
reyon bazlı ortalama zamlar ise karşımıza şu şekilde çıkıyor:
kafanızda bir şeyler şekillenmeye başladı değil mi? hiçbir kesin sonuca varamıyorsak bile şu rakamlar karşısında enflasyonu %40'ın altında açıklamak milletin aklıyla alay etmek değil de nedir?
bitmedi, devam ediyoruz
elimde bütün ürünlere ait, bütün firmaların uyguladığı ortalama zamlar var ancak hukuki gerekçelerle burada paylaşamıyorum. onun yerine bunları firma ismi vermeden yad edelim:
ülkemize ait en büyük 3 bisküvi-çikolata markasının yıllık ortalama zam miktarları: %26, %36, %41
en yaygın bebek mamalarından biri;:%41
en yaygın 3 bebek bezi: %41, %42, %61
domates salçaları: %75, %117, %73, %123
ayçiçek yağı: %29, %30
makarna: %31
un: %40, %44
baharat: %37
bütün tavuk: %49
temizlik ürünleri markaları: %41, %33, %51, %48, %70, %61, %71, %42, %54, %39, %56, %45...
şampuan: %28, %22, %18, %15, %47, %31
hijyenik ped: %47, %55,
tuvalet kağıdı-peçete: %78, %59, %31, %42, %62
pirinç: baldo %51, osmancık %31
yufka: %46
bakliyat: %35, %29
su: %40
peynir: %41, %19, %23, %38
...
bir hışımla yazabildiklerim bunlar. ayrıca bu son yazdığım oranlar aritmetik ortalama yani en düşük oranlar. hal-i pürmelalimiz budur...