paşa henüz sağken pera'da wagon lits diye bir fransız şirketi vardı. biz ana yurdu demir ağlarla ördükten sonra bu fransız şirketi de yataklı vagonları işletirdi. haliyle fransız-türk karışık bir personeli vardı. bu fransız amcalar fransızca'ya büyük önem verdiklerinden her yerde fransızca konuşuyorlardı. tabii her yer denince kendilerinin beyoğlu'ndaki şirketleri wagon lits de buna dahil. 

bir gün orada çalışan naci bey adında türk memurlardan biri, büyük bir hata(!) yaparak telefonda türkçe konuşuyor tebiyesiz. fransız müdürler de naci bey'e dönemin parasıyla 25 kuruş para cezası ve 15 gün uzaklaştırma veriyorlar. ama ufak bir ayrıntıyı atlıyorlar. başta da söylediğim gibi paşa henüz sağ. yıl 22 şubat 1933. cumhuriyet kurulalı 10 yıl olmuş. millet fransız vs işgalinin travmalarını daha üstünden atamamış. 

kovulan memurun olayı basında da yer alıp duyulunca o dönemde var olan, peyami safa ve cahit arf gibi tanınmış yazar üyelerinin de bulunduğu milli talebe birliği toplaşıp cadde-i kebir'den tünele doğru giderek şirketin camını çerçevesini müdürlerini alaşağı etmiş. "sen nasıl türkçe'yi aşağılarsın" hesabı. camı çerçeveyi indirip "size yakışmaz" diyerek atatürk portresini alıp dönüş yolunda gördükleri yabancı firmaları da kırıp döküp evlerine dağılmışlar.

"nerde bu devletin kolluk gücü, onlar ne yapmış?" demezler mi adama? derler. ama 6 7 eylül olayları'nda olduğu gibi gereken(!) dersin halk tarafından verilmesi beklenmiş ve sonrasında kırık döküğü toplamak için gelinmiş.

cumhuriyet tarihinde de uzak köşelere konan olaylardan biri olmuş. ve ironik biçimde tarihe wagon lits olayı şeklinde değil, türkçede okunduğu gibi vagon li olayı şeklinde geçmiş. 

olay sonrasında pera bölgesindeki birçok yabancı şirket türkçe isim kullanmaya başlamış ve yeniden "vatandaş, türkçe konuş!" kampanyası başlatılmış.

Bu içerik de ilginizi çekebilir