Bir Zamanlar Dünya Otomobil Piyasasını Domine Eden İngiltere Bu Liderlikten Nasıl Düştü?
1922 yılında ingiltere'de 183 farklı otomobil üreticisi vardı
1929 büyük buhranından sonra bu rakam 58'e düştü. 1994 yılında rover'ın bmw'ye satılmasıyla, 112 yıl sonra ingiltere'de yerli sermayeye sahip bir üretici kalmamıştı.
1948 yılında 98 bin otomobil ihraç eden ingiltere, aynı yıl sadece 63 otomobil ithal etmişti.
1976 yılında ingiliz iş gücünün %26'sı üretim sektöründe çalışıyordu. günümüzdeyse bu oran %8.
1950 yılında abd'nin ardından dünyanın 2. büyük otomobil üreticisi ve en büyük otomobil ihracatçısı ingiltereydi. 2008 yılında ise 12. en büyük üretici konumuna geriledi. üstelik yerli sermayeye sahip bir markası kalmadan.
şimdi ingilizlerin yerli otomobil macerasını ve neden bu sektörde bu kadar gerilediklerini tarihsel olarak anlatacağım
1929 sonrasında ingiliz oto pazarını "morris" ve "austin" domine ediyordu. bu iki şirket pazarın %60'ına sahipti. 3. en büyük üretici ise rootes idi (bünyesindeki markalar singer, commer hillman, talbot, sunbeam, karrier).
1937'de ise büyük buhranın etkileri nispeten atlatılmıştı. o yıl ingiltere'de 379.310 binek ve 113.946 ticari araç satıldı (o yıl ülkemizde toplam taşıt sayısı 9499 olarak geçmektedir).
ikinci dünya savaşı öncesi pazarda morris %27, austin %24, ford %15, standart triumph %13, rootes %11 ve vauxhall %10 paya sahipti.
ikinci dünya savaşından sonra ingilizler açısından işler başlangıçta iyi gitti
1950'de yaptıkları binek otomobillerin %75'ini ve ticari araçların %60'ını ihraç ediyorlardı. o yıl dünya araç ihracatının %52'sini tek başlarına gerçekleştirdiler.
1952'de bu ülkedeki abd'li üreticilerin üretimi, ingiltere'deki yerli en büyük iki şirketi
geride bırakarak %29'a ulaştı.
1960'da ingiltere en büyük 3. otomobil üreticisi konumuna geriledi. ingiliz üreticilerin geniş model aralıkları ve emek yoğun bir üretim modeli içinde olmaları, abd, diğer avrupa ve japon üreticilere karşı birim maliyetlerini arttırıyordu.
standart triumph 1960'da iflas etti ve leyland motors tarafından satın alındı. 1967'de rover'da benzer bir akıbete uğradı ve yine leyland bu markayı da aldı.
1966'da artık dünyanın 4. büyük otomobil üreticiliğine düşmüşlerdi. 1967'de abd'li chrysler, rootes firmasını satın aldı.
bu yıllarda ingiltere özellikle super mini otomobillerde adını duyurmaya başladı
bmc tarafından 1959 çıkarılan mini, tam 41 yıl bu firma tarafından üretimde kaldı. morris minor 1961 yılında üretimi 1 milyonu geçen ilk ingiliz otomobili ünvanını aldı. yine bu dönemde rover p6, avrupa'da yılın otomobili seçildi.
ancak aynı yıllarda piyasaya çıkan fiat 500, bu ülkede popüler olmaya başladı. başlangıçta hitler'in arabası olarak kitleler tarafından hor görülen vw beetle 1959'da 10.000 adet satmıştı. 1963 de ise bu ülkedeki toplam vw satışları 100.000'i buldu. benzer şekilde peugeot ve renault pazar paylarını arttırmaya başladılar. japonların bu pazarda görünmeye başlaması 1960'larda olsa da, özellikle petrol krizi sebebiyle, 70'lerden sonra piyasada ciddi satış başarıları elde ettiler.
1970'li yıllarda austin ve morris marka araçların beklenen satış rakamlarını elde edememesi, kalite sorunları, tedarikçi problemleri ve yüksek birim maliyetler sebebiyle blmc (british leyland motor co) yatırım planlarını gerçekleştirmekte zorlandı. üretimi devam eden eski modeller pazarda satsa da, artık ingiliz otomobillerini dış pazarda satmak çok zordu. bunun dışında ingilizler arkadan çekişli otomobil imalatından vazgeçmeseler de, nissan-datsun, vw golf, renault 5 önden çekişli hatchback modelleri, pazarda ciddi bir satış başarısı elde ettiler.
ingilizlerin ilk önden çekişli hatchback modeli olan vauxhall chevette ise, rakiplerinden yıllar sonra üretildi.
blmc'nin tüm bu sebeplerle iç pazarda payı gittikçe düşmeye başladı. bu yıllarda özellikle ucuz, güvenli, sorun çıkarmayan, donanımı zengin ve işletme maliyetleri ucuz japon otomobilleri, tüm dünyada olduğu gibi ingiliz pazarını da ele geçirdi.
1974'de ingilizler dünya üretiminde 6.'lığa geriledi
blmc ve chrysler hükümetten yardım talep etti. chrysler'e kredi veren hükümet, blmc'yi ise kamulaştırdı. chrysler uk, bir süre sonra peugeot'a satıldı.
bu gelişmelerin dışında emek piyasasını da etkileyen gelişmeler oldu. artan maliyetler sebebiyle ford, capri ve granada üretimini almanya'ya, vauxhall ise corsa üretimini ispanya'nın zaragoza şehrine taşıdı. leyland'ın dış pazardaki faaliyetleri kapatıldı.
1980'de triumph'un coventry fabrikası kapandı ve binlerce insan işsiz kaldı. bu yıllarda özellikle artan petrol fiyatları sebebiyle spor otomobillere ilginin azalması yüzünden, leyland triumph ve mg bu alandaki üretimlerini noktaladılar. aynı yıl abingdon'daki mg fabrikası kapandı. 1984'de morris markası faaliyetlerini durdurdu. 1988'de ise austin aynı kaderi yaşadı. bu yıllarda ülkeye yatırım yapan firmalar ise japonlardı. 1986'da nissan sunderland'e, toyota 1992'de derby'de fabrika açtı.
1994'de rover, bmw'ye 800 milyon sterline satıldı. artık ingiltere'de ingiliz sermayeli üretici kalmamıştı. 2000'de bmw land rover'ı ford'a satarken, miniyi kendine bıraktı.
ford 1987'de aston martin'i ve 1989'da jaguar'ı aldı. 1998'de ise rolls royce ve bentley gibi markaları 780 mio usd'ye vw'ye sattı. 2003'de ise bu markalar bmw'ye geçti.
2000'de ford, dagenham'daki montaj fabrikasını kapattı. böylelikle ingiltere'deki 90 yıllık montaj serüveni bitti. bu tarihten sonra ford, sadece dizel motor üretimini ingiltere'de yaptı.
vauxhall 2003'de luton fabrikasını kapattı. jaguar ise 2004'de coventry fabrikası için aynı kaderi seçti. 2005'te mg-rover, çin'li nanjing auto tarafından satın alındı. 2006'da peugeot ryton tesisini kapattı ve 206 üretimini slovakya'ya taşıdı.
2007'de ford, aston martin'i ortadoğulu yatırımcıların desteklediği bir ingiliz konsorsiyumuna sattı. 2008'de ise tata 1,15 milyar sterline land rover'ı satın aldı.