Büyük Sahra Çölü Hakkında Tatlı Tatlı Okuyacağınız Ansiklopedik Bilgiler
büyük sahra... tarihin en büyük tanığı, kurumuş bir ana yurt, dünyanın en sıcak ve en büyük çölü.
sahra, 9,4 milyon kilometre kare, yaklaşık amerika birleşik devletleri büyüklüğünde. adını arapça çöl anlamına gelen صحراء (sahra benzeri bir okunuşu var) kelimesinden alır. batıda atlantik okyanusu, doğuda kızıldeniz, kuzeyde akdeniz ve güneyde sahel savanası ile çevrilidir. cezayir, çad, mısır, libya, mali, moritanya, fas, nijer, batı sahra, sudan ve tunus gibi 11 ülkeyi kapsar.
içerisinde birçok toprak arazisi vardır ancak en meşhurları, tepeleri yaklaşık 600 feet'e (183 metre) ulaşabilen kum tepeleridir. ancak bunlar, tüm çölün yalnızca yaklaşık yüzde 15 oranıdır. diğer topografik özellikler arasında dağlar, platolar, kum ve çakıl kaplı ovalar, tuz düzlükleri, havzalar ve çöküntüler bulunur. çad'da sönmüş bir yanardağ olan koussi dağı, 3.415 m ile sahra'nın en yüksek noktasıdır ve mısır'daki qattara depresyonu, deniz seviyesinin 133 m altında sahranın en derin noktasıdır. çöl bölgesinin tamamında su kıt olmasına rağmen, sahra çölünde 90'dan fazla büyük çöl vahasında, birincil su kaynakları olan iki kalıcı nehir (nil ve nijer), en az 20 mevsimlik göl ve devasa akifer dediğimiz içinde su barındıran yeraltı kayaçları içermektedir.
çölün sert ve kurak koşullarına rağmen, birçok bitki ve hayvan bölgeyi yuva olarak adlandırıyor
kaynağa göre sahra çölünde yaklaşık 500 bitki türü, 70 bilinen memeli türü, 90 kuş türü ve 100 sürüngen türü, ayrıca birkaç örümcek, akrep ve diğer küçük eklembacaklı türleri var...
ancak bunlardan en meşhur olanı vardır ki bunlar, hepimizin bildiği üzere develerdir. çöl gemisi olarak nitelendirilen bu hayvanlar, sıcak ve kurak ortama iyi adapte olmuşlardır. bir devenin sırtındaki hörgüçler, öğünler arasında enerji ve sıvı alımı için kullanılabilen yağı depolar. develer enerjiyi o kadar verimli bir şekilde depolar ki, susuz bir haftadan fazla ve yiyeceksiz birkaç ay geçirebilirler. ayrıca sahra koruma fonu çölde ceylanlar, addax (bir tür antilop), çitalar, karakulaklar, çöl tilkileri ve vahşi köpekler yer aldığını doğruluyor...
sahra'daki bitki türleri, gömülü su kaynaklarını bulmak için yeraltının derinliklerine ulaşan kökleri ve nem kaybını en aza indiren dikenlere dönüşen yapraklarla kurak koşullara uyum sağlamıştır. çölün en kurak kısımları bitki yaşamından tamamen yoksundur, ancak nil vadisi gibi vaha alanları zeytin ağaçları, hurma ağaçları ve çeşitli çalılar ve çimenler dahil çok çeşitli bitkileri barındırır.
arkeologlar, bir zamanlar yeşil olan sahra'da hayatın nasıl olduğuna ışık tutan tarih öncesi mağara resimleri ve diğer arkeolojik kalıntıları keşfettiler
çömlek parçaları, yaklaşık 7.000 yıl önce, eski çobanların şu anda kurak bir çöl olan bölgede çiftlik hayvanları yetiştirdiğini ve bitki hasat ettiğini gösteriyor.
çölde, kuzeydoğu rüzgarları çölün üzerindeki havayı kurutur ve sıcak rüzgarları ekvatora doğru sürer. bu rüzgarlar olağanüstü hızlara ulaşabilir ve yerel görüş mesafesini sıfıra düşürebilecek şiddetli toz fırtınalarına neden olabilir. sahra'dan gelen toz, ticaret rüzgarlarıyla dünyanın dört bir yanına dağılır. sahra'daki yağışlar, yılda sıfır ila yaklaşık 3 inç yağmur arasında değişir ve bazı yerlerde bir seferde birkaç yıl yağmur görmez. bazen kar, daha yüksek rakımlara düşer. gündüz yaz sıcaklıkları genellikle 38 santigrat derece üzerindedir ve geceleri donma noktasına yakın sıcaklıklara düşebilir.
iklim değişikliğinin etkisi
journal of climate'da yayınlanan makaleye göre sahra çölü bölgesi 1920'den bu yana yaklaşık yüzde 10 büyüdü. sahra dahil tüm çöller kurak mevsimde alan artarken ve yağışlı mevsimde azalırken, doğal iklim döngüleriyle birlikte insan kaynaklı iklim değişikliği sahra çölünün daha fazla büyümesine ve daha az küçülmesine neden oluyor. çalışmanın yazarları, çölün genişlemesinin yaklaşık üçte birinin insan yapımı iklim değişikliğinden kaynaklandığını tahmin ediyor. science dergisinde yayımlanan bir makaleye göre sahra'da büyük ölçekli rüzgar ve güneş çiftlikleri kurmak, temiz enerji sağlayacak ve atmosfere giren sera gazı miktarını azaltacak ve ayrıca civardaki yağışların artmasını destekleyebilir . simülasyonlar, rüzgar çiftliklerinin bulunduğu bölgelerde, özellikle geceleri, atmosferin yükseklerinden yüzeye ılık hava getiren rüzgar türbinlerinin neden olduğu daha yüksek sıcaklıkların olacağını gösterdi. araştırmacılar ayrıca rüzgar çiftlikleri üzerindeki yağışların ortalama olarak iki katına çıkacağını ve böylece bitki örtüsünü tahmini olarak yüzde 20 artıracağını tahmin ettiler. güneş çiftliği simülasyonları da benzer sonuçlar verdi...
bireysel olarak, dünyamızı kirletmeyerek yaşam alanımızın tamamen bir çöl olmasını engelleyebiliriz...