Celal Şengör'ün Teke Tek Özel Yayınında Maraş Depremi Hakkında Söyledikleri
kısaltmalar
c, ş, cş: celal şengör
a, fa: fatih altaylı
g, ng: naci görür
kaf: kuzey anadolu fayı
eaf, daf: doğu anadolu fayı (east anatolia fault)
yayın akışı
- gölcük depreminden yaklaşık 2.5 kat büyük bir deprem yaşanmış. beklenen bir depremdi.
- naci görür ve celal şengör buraya çok dikkat çekti? neden?
- depremi önceden bilen adam nasıl bilebildi? burada deprem bekleniyordu, 3 gün öncesine denk gelmesi tesadüfi.
- bu deprem doğu anadolu fayında olmadı. ölü deniz fayında ilk deprem meydana geldi. ikincisi doğu anadolu fayıyla adana havasının kesişiminde
- iki deprem arasındaki mesafe takribi 110 km.
- ölü deniz fayı ve eaf birbirinin devamı değil. eaf karlıova'da başlıyor ve maraş'ta bitiyor.
- hala hatay'a dikkat. neden? (şekil üzerinde anlatıyor) bu iki deprem oluşurken arap levhası kuzeye bindirme yaptı. kuzey anadolu fayı o boşluğu doldurdu bugün. enerji bingöl ve adana tarafına aktarıldı. ama bu enerjinin ne zaman boşalacağı belli değil.
- artçılar 1 hafta sürebilir. bize çok bilgi verecek bu artçı depremler.
- varto depremi de böyle bir depremdir. kaf'ın devamı sanılan bir depremdir. (kendisi çok gençken farklı bir fay olduğunu ispat etmiş)
--- ufak bir ara verdim. arada konuşulanları kaçırmış olabilirim ---
- japonya bir deprem ülkesi. orada 9'a kadar depremler olur. biz de deprem ülkesiyiz ancak bizde 6.5-7 aralığında depremler olur. peki bu kadar büyük olması neden? cevaben, erzincan'ın 8 olduğu söyleniyor. ama 7 üzerindeki deprem olmaz değil, nadiren olur. yana atımlı faylarda doğası gereği 8 üzerinde deprem olmaz.
- deprem esnasında çıkan mavi ışık nedir? cevap: bir elektrik çıkışı olabilir ama araştırmadım, bilmiyorum. (işte bilim insanı ya, bilmiyorsa da bilmiyorum diyor.)
- hatay belediye başkanı yayına katıldı. fatih altaylı ağlıyor. belediye başkanı ihtiyaçları anlatıyor. insanlara ulaşma konusunda büyük bir ihtiyaç var. yağmur yağıyor. yerel imkanlarla ihtiyaçlarımızı karşılayamıyoruz. insanların bu gece hipotermiden vefat etme ihtimali var. bizim personellerimizin de kendi dertleri var, göçük altında kalanlar var. bulabildiğimiz insanlarla kurtarma çalışması yapıyoruz. dışarıdan gelecek daha şuurlu insanlara ihtiyaç var.
- kente ulaşan yollarda sıkıntılar var. ama ana yollar sağlam.
- (7 günlük milli yas ilan edildi. zannediyorum ilk kez bu kadar uzun süreli bir yas ilan edildi)
- depremlerde yer altı suları fayların arasına girip kırılganlığı artırabilir. ancak bu çok sık yaşanmaz.
- enkaz altındaki kişilerle dalga geçenlerin bulunması lazım. ş: ve onları o enkaza sokmak lazım. a: ne yapmak lazım canlı yayında söyleyemiyorum. ben söyleyeyim altaylı, anasının .mına sokmak lazım.
- adapazarı'nda deprem oldu söylentileri varmış. safsata.
- yeni binaların çökmesine isyan ediliyor. 3-4 günlük süreler, bu binaların deprem tespiti ve güçlendirilmesi için yeterlidir (özellikle kamu binaları için)
- (10 il afet bölgesi ilan edildi)
- adana ve antakya için riske tekrar dikkat çekildi.
- (can kaybı 1651 oldu)
- (kadıköy belediye ekipleri 3 kişiyi enkazdan çıkarmış)
- coğrafya dersini kaldırmak cinayettir. bizim lisede jeoloji dersi vardı. kaldırdılar. jeoloji ve coğrafya dersi verilmeli.
- bir kadın, fatih altaylı'ya, celal şengör tarihçi, ne işi var orada demiş.
- zeydan karalar yayında: adana bir maraş gibi hatay gibi etkilenmedi. 8 apartman çöktü, 10 katın üzerinde. 78 vefat 1010 yaralı var. bütün arkadaşlarımız teyakkuzda. 77 makina 1009 personel çalışıyor. yıkılan binaların hepsi 2000 yılından önce. kamu binalarında sorun yok. adana kendi imkanlarıyla sorununu çözebiliyor mu? afad desteğiyle soeunlarımızı çözüyoruz. battaniye ısıtıcı ve çadır ihtiyacımız var. ikinci deprem insanları sokağa döktü. 3 milyon insan sokakta. 2. deprede 2 bina daha yıkıldı. hasarlı binaları tespit etmeye çalışıyoruz. birileri 5-8 arası deprem olacak diye yaydı, kontrol eidlmeyen evlere halk girmek istemiyor. cş ve ng adana'ya dikkat çekti, çalışmanız var mı? zk: ben de bunu sormak istiyorum. riskli binaları hızlıca tespit etmek istiyoruz. bu hızlı yapılacak bir iş değil, 2007'den sonra yapılan binalarda hiç sorun yok. (sorusunu sormadı). adana halkına hitaben: elimizden gelen yardımı yapmaya çalışıyoruz. herkese yetişmemiz şu an mümkün değil. ulaşamadıklarımızdan özür diliyorum. ölü sayısı artacak diye endişe ediyoruz ama inşallah çok artmaz.
- şu an deprem olan yerde 6.7, 6.6 civarı deprem olabilir. 1 yıl içinde, hazırlıklı olunsun.
- dokunulmamış enkazlar var. biliyoruz. enkaz altından bile arayanlar var. afrin'den elbistan'dan arayanlar var.
- celal şengör uyumak üzere. çok yorgun.
- kandilli'den özgür ile konuştum: bu ömrümüzde gördüğümüz en büyük deprem olabilir dedi, ben de dur daha istanbul var dedim.
- marmara denizindeki amerikan gemisi ve haarp silahı sorusu: bundan güzel bir saçmalık duymadım. gemiyle bunu yapamazsın yerin 11 km altına ulaşacak enerjiyi nereden üreteceksin?
- atom bombası ölçüsü nedir: hiroshima'ya atılan bomba ölçü olarak alınır. (yerin altında atom bombası patlatsan tetikleyemez misin?) hayır. ancak kırılacak fayı üflesen de tetiklersin.
(yayın bundan sonra kendini tekrar edecek gibi. jeoloji eğitimine dönüldü. önemli bir konu olursa ekleme yaparım)
- 1 trilyon küsur kilo kütle çarpı 3, deprem süresinde 6 matre hareket etmiş. (ben o hesabı yapamıyorum)
- buna levha kinematiği adı veriliyormuş. ilgilenen kişiler araştırabilir.
- enerji dalgası ne kadar büyükse etkilenen faylar o kadar artar.
- izmir ve istanbul'dkai riske dikkat çekildi. ege'de bir çok yer riskli. her fayın deprem haritasını incelemedim. en çok kaf'ın tarihini inceledim diyor.
-ahmet ercan irkitilmiş deprem dedi, bu ne demek? - ilk defa duydum.
- büyük barajların olduğu yerler küçük depremler yaratır. fa: barajlar bölgesi burası, ng barajların etkilenmiş olabileceğini söyledi. cş: bu barajları çatlatmak zor. kolay kolay çatlamazlar. ince şekilli olan barajlar için mümkün.
- hakemli uluslararası dergilere güvenebilirsiniz. citation indexlerine bakın. ciddiye alınmışsa güvenin.
- yollarda ve havaalanlarında ciddi hasarlar var. normal mi? normaldir. rapor gelecek onu bekliyorum (net bir şey söylemek için). genel olarak yolun zarar görmesi normal. heyelandan zarar gören yollar da var.
(celal şengör gözünden ameliyat olmuş o yüzden sağ gözüne botoks yapılmış, kapağı düşüyormuş diye bantlamış.)
- boğaz köprüleri sağlam mı? mustafa diyor ki, depremde köprüde olmaya gayret et. o kadar sağlam.
- japonya depremleri yerin 100-200-600 km derinde oluyor. bizimkiler çok daha sığ depremler. bizimkiler dar alanda büyük hasar veriyor. onlar geniş alanda az hasar veriyor.
- kobe'deki deprem çatlak mı yana atım mı bilmiyorum. hiç bakmadım. (büyük hasar verdiğine göre yana atım olabilir)
- ay gelgitleri zemine yapıyor mu? yapıyor ama daha az yapıyor. aleut adalarındaki volkanlar bundan etkileniyor. aydaki depremler bundan etkileniyor. ama olan depremi ay mı tetikledi, zamanı mı doldu bilemezsin. hesap edemezsin. ama çok küçük bir etkidir.
- bu deprmein ivmesi belli mi? değil, birkaç güne çıkar.
- 1 hafta sonra bu deprem hakkında net bilgiler verebiliriz. bütün artçıları da izlemek lazım.
- her gezegenler dizildiğinde deprem olmaz. ama her deprem olduğunda da gezegenler dizilmez.
- avrupa'da deprem neden olmuyor? oluyor. italya'da muazzam depremler oluyor. ama türkiye'deki kadar aktif bir levha üzerinde değil avrupa. çok fay var ama küçük faylar. büyük fay bir karpatlardan baltık'a, bir de alplerden geçen fay var.
- türkiye'deki büyük faylar. batıda, ege boyu her dağ arasında bir fay ismi saydı, doğuda grabenler var. sıkışma havzaları var. ramp havzaları, iki taraftan bindiriyor.
- marmaris'te deprem riski söyleniyor. buradan bir alakası var mı? yok.
- kaf kendi üzerinde 250 senede bir büyük depremler üretir, kendi segmentinde. eskiden bir periyodik olduğu söylenirdi. ben ona çok inanmıyorum.
- iran'da olan deprem bunu tetiklemiş olabilir mi? hayır.
(naçizane fikrim, seyirci yine fatih altaylı'nın programını sabote etmiştir. saçma sapan soruları eleyecek, mantıklı soruları sana ulaştıracak bir kpntrol mekanizması, ne bileyim bir editör falan lazım altaylı bey)
adam 2 saattir su istiyor. sonunda suyunu içti ya.
- ege dünyanın en deprem yoğun bölgesi
- ege'de her zaman volkanik deprem riski var.
- bazı yorumları (ışık patlaması) tehditler sebebiyle söylemeidğine cevaben, "beni tehdit edecek güç henüz dünyaya gelmedi" (helal olsun hocam be. bir kere daha sevdim seni) - o konuda bilgim yok şöyle şöyle olabilir demişti- yukarıdadır.
akkuyu ne olur? deprem dikkate alınırsa hiçbir şey olmaz. sadece ekstra tsunami önlemi de alınması lazım.
daf boyunca artçılar yoğun. diğer fayda da artçılar var.
iki depremi şekil üzerinde tekrar gösteriyor. yukarıda ayrıntıları var.
kandilli'deki jeologlara da bu konuyu çalışmasını istemiş
bitti. reklamsız ve dolu dolu bir program oldu
umarım yarınki naci görür programına izleyici yorumları katılmaz da sabote edilmez program.
dünyanın en önemli jeologlarından birini izledik. memleket insanının ne kadar sığ olduğunu öğrendik. celal şengör, aptala anlatır gibi anlattı. bendeniz de özetleyerek izleyemeyenlere, sonradan katılanlara ve merak edenlere, program akışını daha sonradan bulmak isteyenlere kılavuz olsun diye listeye döktüm.