çin, hindistan gibi kendi başına açık bir laboratuvar olduğundan ötürü bakterinin virüsün özel şartlar altında geliştirilmesine lüzum yok. gelin, ben size çin'deki ortamları anlatayım, gerekirse fotoğraflar ve videolar ile destekleyeyim. kalanına kendiniz karar verin.

çin'de her şeyden öncelikle kocaman bir sağlık/hijyen standardı sorunu var

pazarların büyüklüğü ve günlük sirkülasyonları göz önüne alındığında hiçbir gıdanın test edilmediğini, hiçbir şekilde gıda güvenliğinin kontrol altına alınmadığını kolayca fark edebilirsiniz. zaten ağaç kurbağası ve rakun gibi çiftlikte yetiştirilmeyen türlü vahşi canlının satıldığı bir yerde kontrol sağlamanın imkansız olduğunu anlamak için bilimsel veriye de ihtiyaç yok.

evvela bizzat çinlilerin çektiği videolardan pazarların durumuna bir göz atalım. konu çinlilerin kendi tabirleriyle jie shi. yani giyim kuşam, teknoloji vb. dışında et, süt, sebze vs. satılan ıslak marketleri. buralara ıslak market diyorlar çünkü hayvanlar orada müşteri önünde kesiliyor. ingilizcesiyle wet market. genel olarak bunlar nasıl yerler bilmek istiyorsanız aşağıdaki linkleri takip edin.

bu, foshan'daki en büyük canlı hayvan pazarı

videodan görebileceğiniz üzere kedi, rakun, yılan, sıçan, kurbağa, tür tür kuş vs. ne ararsanız var. satılması bir yana hepsi canlı ve ufacık kafeslerde birbirinin üzerine yığılmış şekilde duruyorlar. bu hayvanların bazılarının yan yana durması dahi kendi başına risk. şimdi kim buraya gıda güvenliği garantisi verecek? resmi bilgilere göre çin, gıda güvenliği konusunda türkiye'den daha iyi durumda. türkiye'de pazardan canlı yılan, rakun alıp evde yemeyi bırak bunları kanlı canlı kaç insan görmüştür? hayvanları doğadan kafesledikleri gibi satıyorlar işte. hangi gıda güvenliğinden bahsediyoruz.

pazarların durumuna dair başka bir örnek görmek isterseniz sizi şuraya alayım

bütün etler aynı tezgahta aynı bıçaklarla kesiliyor. bütün müşteriler etleri tek tek elleriyle kurcalayıp satıcıya veriyorlar. bone, ağız maskesi, eldiven hak getire. bir diğer videoda dalyarak pazarcı, sigara içtiği elinin parmağını yalayıp poşet alıyor sonra eti o poşete koyuyor. beyaz kırmızı, mor, ejderha eti ne varsa hepsi birbirine karışmış halde. hayvanların can çekiştiği, sopayla vura vura öldürdükleri videoları hassas bünyeler için koymuyorum buraya.

bu arada aklıma gelmişken çin'in troll ordusu hakkında da birkaç kelam etmek istiyorum

zira bunlar gerçekten büyük algı operasyonları yapıyorlar. hem virüs hem genel olarak çin hakkında bir sürü saf insanı kolayca manipüle edebiliyorlar. batıdaki sjw akımından sonuna kadar faydalanıyor at hırsızları. virüs ile birlikte iyice azdılar. dikkat edin, ingilizce bütün popüler sitelerde ve tiktok gibi kendi ellerinde olan uygulamalarda sürekli çin güzellemesi yapıyorlar. negatif bir başlık gördükleri an saniyeler içinde ad hominem dolu yanıtlar döşüyorlar. özellikle reddit'e dikkat edin. ak trollerden daha düşük zekalı trolleri var. lan oğlum ne diye rakun yiyorsunuz? diye soruyorsun. sanki batıdakiler "egzotik hayvan" yemiyorlar şeklinde yanıt veriyorlar. herif rakunu egzotik zannediyor. işin kötü tarafı bunlara destek veren inanan batılıların olması.

örneğin, köpek eti yeme meselesi son yıllarda çok revaçta. üç beş tiktokçu çinli kadın ağlayarak çin'de köpek yenmez, köpekler bizim en yakın dostlarımız temalı sürüyle video paylaştılar. daha sonra buna destek olarak köpek sadece kuzey kore sınırında korelilerin restoranlarında tüketiliyor. yok efendim sadece kıtlıkta köpek yedik gibi bir sürü zırvayla desteklemeye çalıştılar:

bunların hepsi anti-çin temalı emperyalist güçlerin uydurması vs. akla hayale sığmayacak argümanlar sıktılar. türkiye'de dahi bu yalanlara inanan geri zekalılar türedi.

o yüzden aradan bu yalan dolanı çıkaralım da başımız ağrımasın. geçen başka birine anlatırken kullanmıştım, buyrun siz de kendi gözlerinizle şahit olun:

burası meşhur yulin şehri. hani her yıl yulin dog meat festival adıyla anılan şehir. birincisi burası güneyde. kuzey kore ile alakası yok. ikincisi hui yani müslüman çinliler ve uygurların yoğun yaşadığı batı bölgeleri hariç çin'in bütün her şehrinde köpek eti satılır. her şehirde onlarca köpek eti restoranı bulabilirsiniz. şuraya çin'in en popüler sosyal medya aracı qq ve hoakan'dan bir kaç video ekleyeyim. açılmazsa yeşilendirin bir yerlere yüklerim. öncelikle köpek yemeyen milletin menü zenginliğine bir bakın. sonra kaniş kavurma nasıl yapılır onu izleyin. bu da kuçu kuçu yahni tarifi. pezevengin koyduğu müzik de ayrı olay. sanki japonya'yı istilaya gidiyor.

şurada çin hakkında pek bilgili bir elemanın köpek eti hakkında kendi çektiği videolar ve detaylı açıklaması var:

bir de kendiniz gerçeği öğrenmek istersiniz diye şöyle basit bir kılavuz hazırladım

öncelikle https://map.baidu.com/ adresine girelim. bildiğiniz gibi çin'de google yok. kendi arama motorlarına sahipler. sistem google ile aynı şekilde işliyor. tıpkı google da olduğu gibi buraya da kobe bifteği, adana kebabı vs. yazarsanız size haritada bu yiyeceklerin satıldığı işletmeleri gösteriyor.

siteye girelim ve google translate üzerinden arayacağımız kelimeyi yazarak çinceye çevirelim. ben "dog meat restaurant" yazdım. siz ister ingilizceden ister türkçeden çevirin. sonuç aynı gelecek.

bu çeviriyi kopyalayıp baidu haritasındaki arama kısmına yapıştırıp "enter" tuşuna basalım. ne oldu? karşımıza çin'de köpek eti satan ve baidu'ya kayıtlı olan bütün işletmeler çıktı değil mi?

gördüğünüz genel harita. yakınlaştırdıkça sayısının ne kadar çok olduğunu kolayca idrak edebilirsiniz. hatta gelin sağlamasını yapalım. rastgele bir kümeye tıklayıp içinden bir işletme seçelim. karşımıza mekanın bütün bilgileri yanı sıra google gibi fotoğraf da çıkarıyor baidu. 

tamam görsele ulaştık ama belki burada kanatçı haydar yazıyor ne biliyoruz değil mi? o yüzden google abimizden bir destek daha alıyoruz. google translate uygulamasında dilleri çince-ingilizce olarak ayarlayıp kamera ile anlık çeviri modunu açıyoruz. kamerayı tabelaya tuttuğumuz vakit bakın ne yazıyor? 

bunu neden anlattım? çünkü bazılarının kafasına girmiyor. akşam sofrasında zehirli yılan, kirpi, ne bileyim kokarca tüketen adamların topluca "köpek kavurma" yapabileceğini nedense o bozuk zihinleri almıyor. 

neyse, ıslak market konusuna geri dönelim

eşi abd vatandaşı bir çinli var şu videoda. pazarın ne durumda olduğunu ve kişisel hijyen konusunu uzun uzadıya anlatıyor. siz ilk beş dakikasını izleyin yeter.

özetle anlattığı şey, çin halk cumuriyeti başlığı altında yazdığım yazının biraz yumuşatılmışı:

et konusunu geçelim

sebze, meyve, endüstriyel ürünlere bir göz atalım. çünkü bu ülkede ambalajlı hiç bir ürünün standardı yok. gıda güvenliği konusunda etten daha kötü durumda. hindistan gibi çin'de de bitkiler bin türlü farklı hormonla yetiştiriliyor. hızlıca büyümeleri için oksitosin, daha parlak gözükmeleri için yıkadığınızda dahi gitmeyen türden silikon sıkılıyor üzerlerine. şu videoda bir çok konuyu açıklanıyor.

daha fazla detay için al jazeera'nın konuyla ilgili mini belgeseline göz atabilirsiniz.

bu mini belgeselde sahte gıdaların nasıl üretildiği inceleniyor. çin'de sokak yemeği olarak satılan en popüler ürünlerden birisi domuzlu noodle. herifler bunu yaparken maliyetten kaçmak için un yerine içinde formaldehit bulunan bir toz kullanıyorlar ki bu akciğer kanserine yol açıyor. hamuru hazırlamak için yumurta yerine kullandıkları tozdan ise kurşun, kadmiyum, arsenik hatta boraks çıkıyor. bunların da insan bünyesine vereceği tahribatı az çok tahmin edersiniz.

türkiye'de temizliğinden şüphe duyduğumuz döner, bunların gıda hileleri yanında organik kobe bifteği kalır

kanalizasyondan süzülme yağ (bkz: gutter oil) konusunu zaten hepiniz biliyorsunuz. atık yağları kanalizasyondan süzüp tekrar yemek pişirmekte kullanıyorlar. buna mukabil sahte bira, sahte kola, sahte viski gibi onlarca farklı ürün de cabası. öyle saçma bir hale gelmiş durumda ki sahte yumurta dahi üretip satıyorlar bu ülkede.

hem gıda sağlığı hem toplumsal hijyen konusunda ise finali şununla yapalım. 

bu videoda sahte gıdalar, tuvaletlerin durumları gibi bir çok konuya değiniyor. sahte alkolden ölen insanlardan, sahte ilaçlardan ve halk sağlığının ne kadar kötü durumda olduğundan bahsediliyor.

Koronavirüsün Kaynağı Olduğu Düşünülen İlginç Hayvan: Pangolin