COVID-19 Tedavisinde Kullanılan İlaç: Remdesivir Hakkında Merak Edilenler
deneysel bir ilacın dünyanın covid-19 hastalığına karşı tedavi umudu olması durumu, bu hastalığın önlenmesinde ve tedavisinin geliştirilmesinde yolun halen başında olduğumuzu gösteriyor.
remdesivir adı verilen ilaç, mevcut pandemiden sorumlu olan sars-cov-2 de dahil olmak üzere bazı virüslerin çoğalmasına müdahale etmesi amaçlanarak üretilmiş. 29 nisan'da, abd ulusal alerji ve enfeksiyon hastalıkları enstitüsü (niaid) müdürü anthony fauci, 1000'den fazla hasta üzerinde yapılan bir klinik araştırmanın, remdesivir verilen kişilerin, ortalama olarak 11 gün içinde iyileştiğini gösterdiğini açıkladı. söz konusu açıklamayı yapan anthoni fauci olunca, dünya sağlık çevrelerinden konuya ihtiyatlı yaklaşanlar da ve ilacı deneyen başka ülkelerden fauci'nin açıklamaları ile çelişen bulgular paylaşanlar da oldu.
aslında fauci'nin açıklaması, açıklamanın satır aralarını okuduğumuz takdirde, remdesivir'in kesin bir tedavi sunduğunu iddia edemiyor. “%31'lik bir gelişme, %100'lük bir nakavt gibi görünmese de bu çok önemli bir kavram kanıtıdır. kanıtlanan şey, bir ilacın bu virüsü engelleyebileceğidir.” itiraf edilen şey şu: "elimizde, remdesivir'den daha iyisi yok, remdesivir kullanan hastalardaki, remdesivir kullanmayan hastalara oranla %31'lik daha yüksek ölçülen iyileşme yüzdesi, remdesivir ile olmasa bile eksikleri giderilerek geliştirilecek bir diğer virüs ilacı ile hastalığı yenebileceğimizi gösterir." (bahsedilen %31'lik iyileşme oranı, plasebo kullanılmadan yapılan abd araştırmasının iddiası. çin araştırmasının iddiasına göre bu oran %5 )
fauci, remdesivir'in covid-19 tedavisi için abd'de standart bir tedavi olacağını söyledi. bu açıklama içimi bir nebze rahatlattı. dünyanın halen deneysel olan bu ilacın araştırılması için kobay aramaya ihtiyacı kalmadı. zira amerikan halkı, fauci'nin resmi açıklaması ile potansiyel kobay haline gelmiş oldu.
bu ilacın üreticisi olan kaliforniya'daki foster city'den gilead sciences, fauci'nin açıklamaları ile aynı gün bir açıklama yaptı. durumu ciddi olan covid-19'lu 400 hastanın yarısından fazlasının, remdesivir ile tedavi gördükten sonraki iki hafta içinde hastalıklarından kurtulduğunu açıkladı. ancak bu çalışma, plasebo kontrollü bir çalışma olmadığından, sonuçların objektif yorumlanması zorlaştı. 29 nisan 2020'de daha küçük hasta grubu ile çin'de yapılan başka bir araştırma, "plasebo ile karşılaştırma yapıldığında, remdesivir'in herhangi bir faydasının görülmediği anlaşılmıştır" sonucuna vardı. fakat çin'deki salgın azaldıkça katılımcı bulmaktaki zorluk nedeniyle bu araştırma erken durduruldu. dileyen, bu araştırma makalesine, linke tıklayarak erişebilir.
ingiltere'nin leeds üniversitesi'nden bir virolog olan stephen griffin'in açıklaması benim bakış açımdan durumu net özetliyor. "remdesivir'e çok fazla odaklanma var çünkü potansiyel olarak elimizde başka bir alternatif yok"
tabii, son birkaç hafta içinde remdesivir ile ilgili hızla akan, çelişkili bilgiler insanları sersemletti. remdesivir ile ilgili tartışmalara en mantıklı açıklamayı yapan ve bana göre konması gereken noktayı koymuş bir bilim adamını dinleyelim: abd'de biyoteknoloji analisti olan geoffrey porges isimli bilim adamı şöyle diyor: " plasebo kontrolü olmayan çalışmaların hepsi beni çok kızdırıyor. remdesivir verilen hastaların % 50-60'ının hastaneden taburcu edildiğine dair veriler güven verici olabilir ancak yapılan araştırmalarda plasebo kontrolü olmadığı için ilacın faydasını anlamak mümkün değil. zira bu hastalığa yakalanıp kendiliğinden iyileşen insanların oranı da %70 lerin üzerinde. iyileşmiş hastaların, birincil iyileşme motivasyonlarının doğrudan remdesivir olduğunu iddia edecek hiçbir net bulgumuz yok!"
abd kurumu olan niaid'ın araştırma sonuçları remdesivir ile ilgili yeni bir umut yarattı. ancak, niaid , araştırma ile ilgili ayrıntılı güvenlik verilerini yayınlamadı. remdesivir ile ilgili "işte bu! ilaç bulundu!" diyebileceğimiz en ufak bir veriye ne abd , ne çin , ne de başka bir ülke sahip. askine çin'de yapılan bir araştırma remdesivir ve plasebo arasında anlamlı bir fark bulamadı. remdesivir alan kişilerin % 12'si, bulantı ve kardiyopulmoner yetmezlik dahil yan etkiler nedeniyle, plasebodaki deneklere göre % 5'lik kıyasla çalışmadan ayrıldı.
üretimi ve güvenlik süreci bitmemiş aşıların kurtarıcı gibi lanse edilmesi ve dünyayı bu aşının dağıtımı haberi gelene kadar kapanmaya zorlamak gibi çok meşhur dsö hataları yapmak yerine, remdesivir ile ilgili, gelin şu değerlendiemeyi yapalım: " remdesivir kesinlikle herkesin aradığı mucizevi ilaç değil, ancak bu ilaç, bazı hastaların ağır hastalanmasını bir nebze önleyebilirse ya da ağır seyreden hastaların bir grubu bu sayede iyileşebilirse , mutluluk verici olabilir."
şubat ayında remdesivir ile ilgili başka bir araştırma yayınlanmıştı. remdesivir'in çalışma prensibi, sars-cov-2 dahil olmak üzere bazı virüslerin çoğalmak için kullandığı bir enzimi yumuşatarak fayda göstermesi ile kısaca açıklanabiliyor. araştırmacılar, ilacın bir laboratuvarda yetiştirilen insan hücrelerinde viral enfeksiyonu azalttığını gözlemlediler.
insanı kıllandıran nokta, ilacın üreticisi gilead'ın, abd otoritesi olan niaid'ın değerlendirme yapmasını beklemeyip, çin'den gelen laboratuvar araştırma sonucunun akabinde remdesivir üretimini artırmaya başlamış olması. kendilerine verilmiş bir garanti olmadan bunu yapmaları mümkün değil. araştırıp güvenliğini ve etkinliğini garanti etmediğin deneysel bir ilacın, halâ yeteri kadar test edilmiş olmadığı halde, insanlığa kurtarıcı olarak lanse edilmesinin kararını şubat ayında vermişler. üretimi şubat ayında arttırmışlar. ve zaten, remdesivir kullanmayan 1 milyon insan hastalığı yenip, taburcu olup, evine doğru yola çıktı.
bir bahane bulup insanlığı herhangi bir etkinliği olmayan veya kanıtlanmamış tedaviler ile, belli ürünlere ya da belli mecburiyetlere kilitlemenin tek açıklaması, gücü, etik olsa da olmasa da , hangi yolla olursa olsun elde tutmaya devam etmek istemekle açıklanabilir. remdesivir'de olduğu gibi, bunu artık saklamadan, gizlemeden abd hükümeti adı ile yapmak, dünyaya "bu alanda da amerika en önde olmak ve pazara hakim olmak zorunda, siz de itaat edeceksiniz" mesajı vermekten başka bir şey değil.
şu an itibarıyla ilacın üreticisi gilead'ın elinde yaklaşık 1 milyon insan üzerinde kullanılabilecek miktarda remdesivir üretilmiş durumda. hızla, yaklaşık 50 milyon insanın kullanımına yetecek kadar miktarda ilacın üretimini yapmaya devam ediyorlar. 500 milyar dolara yakın bir pazar hacmine tekabül ediyor. buna rağmen yapılan en kapsamlı araştırma, remdesivir kullanarak iyileşen hastaların sayısının, remdesivir kullandığını sanarak plasebo ile iyileşen hastalardan sadece %5 oranında daha fazla olduğunu gösteriyor.
bu oran sizce hayat kurtaran bir ilacın oranı olabilir mi? bunun yerine, immün sisteminizi kuvvetlendirecek kolay ve ucuz tedbirlerle sağlığınızın geleceğine bireysel yatırımınızı yaparak, hastalığa yakalandığınızda hazırlıklı olmak, daha iyi, kesin ve rasyonel bir tedavi yolu ve yöntemi bulunana kadar bol bol su içip, güzelce beslenmek, uykunuzu yeteri kadar aldığınızdan emin olmak, her zaman söylediğim gibi, yatırım tavsiyesidir.