Dağ Bisikleti Alacakların İşini Çok Kolaylaştıracak Tavsiyeler
tıpkı bundan yaklaşık 25 sene önce benim yaptığım gibi sizler de maceraperest tarafınıza söz geçiremeyerek dağ bisikleti dünyasına girmeye karar verdiyseniz ve an itibarı ile bu konu ne kadar karmaşık olabilir, dağ bisikleti kalın tekerli bir bisiklettir işte, diye düşünüyorsanız bu kısa yazı bisiklet seçiminizde size yardımcı olabilir.
baştan berlitmek isterim, tıpkı kayak ya da snowboard’da olduğu gibi, farklı biniş stilleri ve parkurlar için farklı tip dağ bisikletleri bulunur ve hayalinizdeki sürüş için doğru bisikletin seçilmesi son derece önemlidir.
dağ bisikleti sporu 1970'lerde ilk kez ortaya çıktığında tek tip bir bisiklet tipolojisi ile var olurken günümüzde, bundan neredeyse yarım yüzyıl sonra, teknoloji ve mühendislik çözümlerinin gelişmesi ile artık farklı sürüş ihtiyaçlarına uygun olarak tasarlanan daha spesifik ürünleri de piyasada bulabilmek mümkün hale gelmiştir.
(thomas genon'un 2018 redbull ramage de kullandığı canyon sender bisikleti)
bu noktada ilk olarak dağ bisikleti kadrolarından yola çıkarak hardtail ( arka süspansiyonsuz) ve tam süspansiyonlu bisikletlerden kısaca bahsedelim:
hardtail dağ bisikleti
hardtail tanımı arka süspansiyonu olmayan dağ bisikletlerini ifade etmek için kullanılır ve bu tip bisikletlerin genelde yanlızca ön maşalarında süspansiyon sistemi bulunur. bunun yanında en ham ve en sert sürüş deneyimini arayan bisiklet severler için de herhangi bir süspansiyon sistemi bulunmayan son derece agresif birkaç seçenek de halen piyasada bulunabilmektedir.
örneğin kona unit rigid:
hardtail dağ bisikletileri, hem üretici hem de tüketici için paradan tasarruf etmenin mantıklı bir çözümüdür; keza arka süspansiyonun olmaması sebebiyle nispeten basit yapıda tasarlanan kadrolar, maliyetin düşük tutulmasına yardımcı olabilmektedir.
hardtail dağ bisikletleri, ilk bakışta biraz daha yumuşak araziler için uygun bir seçenekmiş gibi gözükse de, aşağıda bahsedeceğim sürüş kategorilerinin herhangi birisi için de tasarlanabilirler. hardtail ile zorlu ve teknik parkurlarının üstesinden gelmek, üstelik bunu yaparken de çok eğlenmek mümkündür; ancak tam süspansiyonlu bir bisikletin bu zorlu parkurlarda gezinmeyi çok daha kontrollü hale getirdiği gerçeğini de değiştirmek mümkün değildir.
tam süspansiyonlu dağ bisikleti
aslında, burada anlatmak istediğim her şey başlığın içerisinde yer alıyor; tam süspansiyonlu bir dağ bisikleti, zorlu parkurlarda rakiplere üstünlük sağlamaya yardımcı olmak ve kullanımı daha kontrollü hale getirebilmek adına süspansiyonlu bir ön maşaya ve bir de arka amortisöre sahiptir; bu durum aslında teknik olarak, hem kadronun hem de kullanıcının tekerleklerin üzerinde tamamen asılı olduğu anlamına gelmektedir, gerçekten farklı bir sürüş deneyimidir.
amortisörlerin yaylanma mesafesi ve kalınlığı ile kadro tasarımı ve malzemesi bisikletin kullanım amacına bağlı olarak değişmektedir; örneğin genel arazi kullanımına odaklı bisikletler için 80-100 milimetre yaylanma mesafesi olan bir ön amortisörden bahsederken, downhill olarak tabir edilen ve tamamen yokuş aşağı sürüşler için tasarlanmış bisikletlerde 200 milimetrenin üzerinde yaylanma mesafesine sahip dev amortisörler kullanılır. bunun yanında hız odaklı dağ bisikletlerinde hafiflik önemli bir konu olduğundan son teknoloji karbon fiber ürünlerle karşılaşılırken, red bull rampage tarzi en agresif freeride yarışlarda rijid yapısından dolayı aliminyum kadroların kullanımı daha yaygındır.
dağ bisikleti kategorileri ve tanımları
dağ bisikleti kadro tasarımlarından yola çıkarak denklemin biraz daha içerisine, yani bisikletin ne tür bir sürüş için dizayn edildiği konusuna varılır ve bu doğrultuda artık beklentlerin yavaş yavaş şekillenmesi gerekir.
yazımın bu kısımında temel kategorilerle başlayıp ardından bisiklet mağazalarında ya da internette ismini son zamanlarda sıkça duymaya başladığımız e bike’lara değinmek istiyorum. her kategorinin sonunda bisikletin performans odağını ifade eden bir 'tırmanma / iniş' analizi olacak; örneğin bir xc bisiklette tırmanma kabiliyeti önceliğe sahiptir ve bu nedenle tırmanma/iniş oranı 100 üzerinden 70/30'dur. bunun yanında tırmanma performansı downhill bisiklet denkleminin bir parçası bile değildir.
cross-country bisiklet (xc)
xc bisikletler hız makineleridir, dağ bisikletleri arasında en hafif olanlarıdır ve en hızlı sürüşlerde yol tutuşu sağlamak için dizayn edilmişlerdir. mümkün olduğunca çok sayıda farklı zemin tipinde kullanılabilabilirler ve genellikle 100-120 milimetrelik bir ön süspansiyona ve yaklaşık 100 milimetrelik arka süspansiyona sahiptirler.
bu özellikleriyle xc bisikletler, çok engebeli olmayan arazi şartlarında bisiklet kullanan, bisikletlerinin hızlı ve hafif olmasını isteyen tüm amatör ya da profesyonel sürücüler için mükemmel bir seçenektir. bu kategori aynı zamanda hardtail kadronun en mantıklı olduğu kategoridir, keza arka amortisörün olmaması ağırlıktan tasarruf sağlar.
xc bisikletler, teknik ve farklı yapıdaki iniş parkurları yerine uzun ve zorlu bir tırmanışın üstesinden gelmeyi tercih eden, etraftaki tüm zıplanabilecek potansiyel noktaları yakalamak yerine her iki teker de yerdeyken son sürat ilerlemeyi tercih eden kullanıcılar için dikkate alınması gereken bir bisiklet türüdür.
en sahane orneklerinden bazilari: trek procaliber, scott scale, canyon lux, specialized epic
tırmanma / iniş performansı: 70 / 30
trail bisikletler
trail bisiklet olarak adlandırılan alt tür, tartışmasız dağ bisikletlerinin en büyük kategorisidir ve tabiki bunun iyi de bir nedeni vardır; trail bisikletler farklı tipolojideki arazilerin tamamı ile başa çıkabilmek için tasarlanmışlardır ve hemen hemen tamamının üstesinden gelebilecek çok yönlü bisikletlerdir; süspansiyon hareket mesafesi genellikle 125 ila 150 milimetre arasında değişir ve genellikle biraz daha yokuş aşağı sürüşe odaklanma eğilimindedirler.
trail bisikletler için ideal arazi neredeyse her yerdir, hemen hemen her türlü parkurun üstesinden gelebilecek bir bisiklet isteyen kullanıcılar için ilk bakılacak ürünler trail bisikletlerdir; günümüzde bisiklet tasarımlarında kullanılan modern geometri çözümleri ile, bu kategoride yer alan bisikletler hem inişlerde her zamankinden daha güven verici hale gelmişlerdir hem de tırmanış gerektiren arazilerde çok daha kolay idare edilebilirler.
lastik seçimi bu bisikletlerden birinin size nasıl hissettirdiği konusunda büyük rol oynayabilir; daha hafif ve ince lastikler onu uzun sürüşler için uygun hale getirebilirken dişli ve agresif lastikler ile dik arazilerde daha fazla çekiş ve iyi yol tutuş sağlanabilir.
bu türden bazı şahane örnekler: trek fuel ex, norco fluid, cube stereo (kisa inceleme yazim #156130803 ), canyon neuron, santa cruz tallboy
tırmanma / iniş performansı: 40/60 ya da 60/40 (modele göre değişebilir)
enduro bisikletler
teknik olarak enduro, birden fazla etaba sahip yokuş aşağı parkurun birbirine bağlandığı bir dağ bisikleti yarışı formatıdır.
enduro bisikletler, net bir şekilde yokuş aşağı sürüş performansına odaklansa da bunun yanında hala bir tırmanışın zirvesine kadar da pedal çevirmenize imkan verecek bisikletlerdir. süspansiyonların yaylanma mesafesi 150-170 milimetre arasında değişir ve bisikletlerin geometrisi genel olarak downhill bisikletlerden çok farklı değildir.
enduro bisikletler, atlamalar sonucunda oluşan kuvvetli darbeleri kaldırabilecek tasarım ve teknik donanıma sahip oldukları için özellikle bisiklet parklarındaki eğlenceli sürüsler için harika birer seçenektirler. inişler onların odağındadır; bu da enduro bisikletlerin kullanıcılarına tırmanışlarda, onlaradan daha uzun yol yapabilme kabiliyetine sahip kardeşleri kadar hızlı veya verimli hissettirmedikleri anlamına gelmektedir.
yine de birçok modern enduro bisiklet etkileyici pedal çevirme performansına sahiptir ve kesinlikle ekstra uzun görevlere de rahatlıkla çıkarılabilirler.
enduro bisiklet için ideal sürücü adayları, dik ve engebeli arazide kendi limitlerine meydan okumakla ilgilenen kişilerdir; bu kategorideki bisikletlerin birçoğu yüksek hızlarda sürüş yapan profesyoneller için tasarlansa da, amatör kullanıcılar için dahi bu kadar süspansiyon ve teknolojiye sahip bir bisiklet ile eğlenmemek için hiç bir sebep yoktur.
en şahane örneklerinden bazıları: orbea rallon, yeti sb160
tırmanma / iniş performansı : 30 / 70
downhill bisikletlere geçmeden önce enduro bisikletler ile dh arasında konumlandırılan ve freeride olarak adlandırılan küçük bir nişten de bahsetmek istiyorum; bu bölgede ağırlık ve yüksek süratin dayanıklılık ve stabilite kadar önemli olmadığı makineler bulunur, benim de kişisel favorim freeride bisikletlerdir. (görsel | canyon torque cf 29)
en şahane örneklerinden bazıları: canyon torque cf ( kisa inceleme yazimi buradan okuyabilirsiniz), santa cruz nomad, yt capra
downhill bisikletler
sadece yokuş aşağı sürmek ve bunu en hızlı biçimde yapabilmek için bakılacak yer burasıdır; downhill (dh) bisiklet ürün skalası ve popülerliği, trail ve enduro bisikletlerin yetenekleri arttıkça azalsa da, yokuş aşağı hız yapmak söz konusu olduğunda dh bisikletler ile aşık atabilecek bir seçenek yoktur.
bu bisikletler bir çift ekstra yağlı kayağın dağ bisikleti ile eşdeğeridir ve eğer doğru bir yerde kullanmıyor iseniz, muhtemelen aşırıya kaçacaktır; ayrıca onları inişe başlayacağınız tepe noktasına çıkarmak için, ya bir servis aracına ya da uzun süreli bir itme performansına ihtiyaç duyulabileceğiniz unutulmamalıdır. bunun yanında yer çekimi kontrolü ele aldığında, en zorlu arazileri ve etraftaki en büyük sıçramaları aşmak için tasarlanan geometri ve süspansiyonları ile bu makinelerin üstünde bir bisiklet alternatifi yoktur.
downhill bisikletin tadını çıkarmak için illa ki profesyonel olmanız gerekmez; dh bisikletler, bisiklet parkı kullanımları ya da pedal çevirmenin gerekmediği ekstra engebeli araziler için süper eğlenceli seçeneklerdir. ( görsel | scott gambler)
en şahane örneklerinden bazıları: canyon sender , santa cruz v10, trek session, scott gambler
tırmanma / iniş performansı: 1 / 99
e bike'lar
yukarıda bahsettiğim trail ve enduro bisikletleri son yıllarda popüler hale gelen elektrik destekli bisiklet olarak da satın almak artık mümkün.
e bike’lar , motosiklet mantığı ile çalışmayıp siz pedal çevirdikçe motorun gücünü aktive ederler; pedala binen yük arttığında ve siz fazla efor harcamaya başladığınızda pedal desteği artar; tam tersi durumlarda ise pedal desteği azalır. piliniz olduğu sürece yokuş yukarı tırmanmak bu bisikletler için çocuk oyuncağıdır,görsel sizi normal bisiklet ile tırmanamıyacağınız noktalara taşıyabilirler.
e bike’ lar, tam güçlü ve orta güçlü olarak iki grupta değerlendirilir; tam güçlü versionlarında daha büyük batarya ile güçlü bir motor bulunur ve bunun sonucunda ise ağırlıkları 20 kg in üzerine çıkar. orta güçteki e bike ların ağarlıkları ise 18kg'in altındadır ve fakat daha ufak bir motor ve daha küçük bir batarya ile gelirler, dolayısıyla pil ömürleri büyük abileri kadar uzun değildir.
e bike'ların en bütçe odaklı modelleri için bile önemli bir yatırım yapmak gerekebilir; bu da, bir satın alma yapmadan önce mümkün olduğunca fazla bilgi toplamayı ve çok seçeneği değerlendirmeyi önemli hale getirir. ayrıca elektronik aksamlarından ötürü teknik bakımlarının da standart bisikletlere göre çok daha pahalı olacağı unutulmamalıdır.
aliminyum ya da karbon fiber kadro
bisiklet seçimi için son değinmek istediğim konu kadro malzemesidir; dağ bisikletlerinde yaygın olarak kullanılan iki malzeme aliminyum ve karbon fiberdir.
görsel | aliminyum kadro, nicolai ion g1
görsel | karbon fiber kadro, intense tracer 279
karbon bisikletler alüminyum kardeşlerinden daha hafiftirler ve titreşimleri daha iyi emerler. ayrıca estetik açıdan da birçokları tarafından daha hoş bulunurlar. karbon kadroların negatif özelliği ise taş sıçraması da dahil olmak üzere herhangi bir çarpışmada çatlama eğilimlinde olabilmeledir.
alüminyum ise genellikle karbondan daha ucuzdur ve daha geri dönüştürülebilir bir malzemedir. bunun yanında arazi kaynaklı titreşimleri karbondan daha çok sürücüye aktarır ve malzeme özellikleri göz önüne alındığında sürücülerin daha fazla efor sarfetmesine ve yorulmasına yol açar.
ben son birkaç yıldır karbon fiber ve tam süspansiyonlu dağ bisikletleri kullanıyorum görsel; kendi deneyimimden yola çıkarak karbon ve aliminyum kadroların kısa kullanımlarda farkını algılayabilmenin çok zor olduğunu söyleyebilirim; bunun yanında uzun süreli bisiklet kullanımlaında bu farkı anlamamak bence mümkün değil.
tercihimizi hangi bisikletten yaparsak yapalım, güvenliğimizi sağlayacak ekipmanlar edinmeden bisiklet kullanmayalım.
yazı vesilesiyle şimdiden herkese sağlık, mutluluk ve huzur dolu güzel bir yıl dilerim.
halis saygı, aralık 2023