dune part twp'nun niye bu kadar beğenildiğini hiçbir zaman anlayamadım. klasik kahramanın sonsuz yolculuğu temasıyla yazılmış bir hikaye var ortada (kitap daha politik ve çeşitlilik içerirken filmler paul'un yolu'ndan ibaret). basamak basamak filmi şablona yerleştirelim:

1. aşama sıradan dünyanın gösterilmesi

part one'da paul caladanda aristokrat bir aile olan atreides hanedanı'nın varisi olarak rahat bir hayat yaşamaktadır. burada sıradan dünyadan kasıt caladan değil paul'un içinde bulunduğu yönetici soylu sınıfıdır.

2. aşama maceraya çağrı

paul, kwisatz haderach (geleceği görebilen kişi) olarak kaderini ima eden kehanetsel bir rüya görür. imparator atreides'leri arrakis'e gönderme emri verir. arrakis, uzay seyahatinde kullanılabilecen tek kaynak olan melange'ın merkezidir ve bu yüzden çok değerli ve tehlikeli bir gezegendir.

3. aşama reddetme

başlangıçta paul tereddütlüdür ve yaklaşmakta olan çatışmadaki rolü konusunda emin değildir. rüyaları neden gördüğünü ve anlamlarını kestiremez.

4. aşama rehberle karşılaşma

paul önce arrakise gitmeden önce gurney halleckle dövüş antrenmanı yapar "ayak seslerini tanıdım ihtiyar". aynı zamanda bene gesserit tekniklerine annesi, kaçırılırken rehberlik yapar. arrakisteki rehberleri de çöl hayatını ve kültürünü öğreten önce liet kynes sonra stilgar olur.

5. aşama ilk eşiği geçiş

paul yeni yönetimi kurmak için calladan'dan ayrılarak arrakis'e gelir.

6. aşama sınavlar, müttefikler ve düşmanlar

paul'un dostlarını (gurney halleck, duncan idaho, stilgar, chani, fremenler) ve düşmanlarını (harkonenler, imparator) tanıdığımız evredir. sınava örnek olarak önce jamis'le dövüşüp fremenlere kabul edilmesi sonra da şeyh hulud'a binme sınavını örnek verebiliriz.

7. aşama mağaranın derinliklerine yaklaşmak

paul, fremenler arasında liderliğe yükselmeye ve imparatora karşı isyanına başlar. paul hedefini belirlemiş(intikam) ve daha kararlı hale gelmiştir.

8. aşama çile

feyd rautha siyeçe baskın yapar. kahramanın şansı dibe vurur, korkularıyla yüzleşir. paul daha önce hiçbir erkeğin içmediği hayat suyunu içer ve komaya girer.

9. aşama ödül

kahraman ölümden kurtulur ve ödül’ünü kavrar. bu ödül somut olmayabilir. paul'un çilesinin ödülü de savaşı kazanabilecek geleceği görebilme becerisidir. paul artık insanüstü(apotheosis) bir aşamaya gelmiştir.

10. dönüş yolu

kahraman ölümden dönüp ödüle kavuşmuştur ama henüz tehlikeli bölgeden çıkmamıştır. düşman henüz yenilmemiştir. kahramanın baştaki konfor alanına dönmesi için yola çıkması gerekir. freemenlerin peygamberi olduğunu ilan eder ve onları toplayarak saldırı başlatır.

11. diriliş

mağaranın en derinlerine inen, düşmanla savaşan kahraman, yaşamın sıradan dünya’sına dönmeden önce son bir kez, ölümün çile’sinde ve diriliş’te yeniden doğmalı ve temizlemelidir. düşman yenilgiye uğramadan önce son bir atağa daha kalkar. ikinci ölüm kalım anı feyd rautha ile dövüşte yaşanır (artık kim burada paul'un öleceğine inandı acaba?). kahraman son kez sınanır.

12. iksirle dönüş

tüm mücadeleden sonra sıradan dünya'ya döner. paul eski feodal sistemine yönetici olarak dönmüş olur. ancak yolculuktan bir iksir getirmediği sürece yolculuğun anlamı olmaz. iksir de bir düşünce ya da fikir de olabilir. yani kahramanın yolculuk sonunda elde ettiği kazanım: paul hem geleceği görebilme yetisi kazanır hem de irulan'la evlenerek imparator olur.

Son yorumlar

- bu şablon o kadar çok filmde karşımıza çıktı ki bir sonraki adımda olacak olanları tahmin edemeyeniniz var mı? bu defalarca denenmiş ve test edilmiş, orijinallik bulundurmayan bir hikaye anlatım tekniği.

- karakter gelişiminin eksikliği: yönetmen arrakis'in görselliğini sunmaya o kadar odaklı ki gurney halleck, liet kynes, duncan idaho gibi vakit ayrılmayan yan karakterlerle bağlantı kurmak imkansız. sadece paul'un hikayesini izliyoruz.

- çok ciddi tempo sorunları var. bazı sahneler ve önemli alt konular geçiştirilmiş. frank herbert bir ekolojik danışman olduğundan hikayesinde ekolojiye son derece yer verirken biz filmde dune'un ekolojisinin değişimine dair tek bir sahne görüyoruz o da duncan idaho liet kynes'in yer altındaki ofisindeyken ucundan iklim çalışması gösteriliyor. halbuki fremenlerin yegane amacı da gezegenlerini suya kavuşturmak. filmde fremenler neden paul'a bu kadar koşulsuz şartsız biat ediyor bu anlatılmıyor.

- atreideslerle harkonenler arasındaki rekabet politik bir rekabet gibi görünmüyor. atreidesler doğal iyi, harkonenler de doğal kötü. bu kadar. bana beast rabban'la feyd-rautha arasında belirgin bir karakterizasyon farkı söyleyebilir misiniz? biri diğerinden daha zayıf ve kısmen daha zeki hepsi bu. vladimir harkonen zaten kötülüğün vücut bulmuş hali. zira soğuk savaş döneminde yazılmış bu hikayede adı vladimir (rus) soyadını da herbert bir telefon rehberinden kendisine rusları çağrıştırdığı için seçmiş.

- tutarlı ve zengin bir hikaye anlatımı ve karakter gelişimi yerine çarpıcı görüntüler ön planda. bu durum, izleyicilerin karakterlerin yolculuklarından çok arrakis'in ihtişamına odaklanması nedeniyle anlatıyla ilgilenmemesine yol açıyor. karakterlerin yapaylığı tartışan konuşan kimsenin umrunda değil herkes görselleri konuşuyor.

şöyle bakıyorum imdb puanına 8.6 top 250'de 29.sırada. hangi filmlerin üstünde peki? pianist, gladiator, the departed, leon, american history x, prestige, django, alien, memento, shining, dark knight rises, joker, la confidental, 1917...

bu filmlerin neredeyse hepsinin hikaye anlatımı çok daha derinlikli.