alışveriş merkezlerini düşündüğümüzde, aklımıza modern çağın çok sayıda mağaza ve olanaklarla donatılmış gösterişli kompleksleri gelir. antik roma'nın kalbinde, dünyanın ilk alışveriş merkezi olarak kabul edilen trajan pazarı yer almaktadır.

trajan, m.s. 98-117 yılları arasında roma imparatoru idi ve o dönemde başka hiçbir şeye benzemeyen bir miras bırakmak istedi. trajan, hem bir toplumsal forum olarak hizmet verebilecek, hem de satıcıların ve tüccarların roma halkına mallarını satmalarını sağlayacak devasa bir yapı inşa etmeyi hayal ediyordu. m.s. 113 yılında, mükemmel roma mimarisi ve birçok işçinin emeği sayesinde trajan pazarı hayata geçirildi.

trajan pazarı, üst kısım ve alt kısım olmak üzere iki bölüm halinde düzenlenmiş olup toplamda altı farklı seviyeden oluşuyordu. birkaç sokak ve merdivenle donatılmış bu pazar, her seviyenin kolayca birbirine bağlanmasını sağlıyor ve romalıların rahatça hareket edebilmesine olanak tanıyordu. üst kısım, idari bir işlev taşırdı ve burada ofisler bulunurdu. alt kısım ise ticaret için ayrılmıştı; burada imparatorluğun en uzak bölgelerinden gelen ürünler satın alınabilirdi.

trajan pazarı'nın alt seviyeleri kompleksin en hareketli bölümleri olmasına rağmen, üst seviyeler de birçok önemli işlevi barındırıyordu. bu üst seviyelerde, pazarın yönetildiği ofisler, malların depolandığı ambarlar ve hatta apartman kompleksleri bulunuyordu. kompleksin üst seviyesi, adını latince "içki" anlamına gelen "biber" kelimesinden alan biberatica adlı caddeye yakındı. bu da üst seviyede, alışveriş yapanlara içecek servisi yapan dükkânlar olabileceğini düşündürmektedir. trajan pazarı, yaklaşık iki yüzyıl boyunca alışveriş merkezi, ofis alanı, apartman kompleksi ve toplumsal buluşma yeri olarak kullanılmıştır.

tüm kompleks, büyük bir kule olan torre delle milizie'nin eklenmesiyle 12. ve 13. yüzyıllarda bir ortaçağ kalesinin parçası haline geldi. ilk olarak 1920'lerde ve 1930'larda düzgün bir şekilde kazılan alan, hızla trajan pazarı adını aldı ve sadece roma imparatorluğu'nun en heybetli kalıntılarından biri olarak durmakla beraber, aynı zamanda imparatorluk forumları müzesi'nin şu anki evi.

trajan'ın pazarı bugün hala duruyor ancak artık orijinal amacı için kullanılmıyor. ömrü boyunca birçok amaca hizmet etmiştir. şu anda, ziyaretçilerin roma mühendisliğinin inanılmaz bir başarısına hayran kalabilecekleri bir turistik cazibe merkezidir.