Einstein'ın Genel Görelilik Kuramının Güneş Sistemi Dışı Ölçeklerde de Kanıtlanması
einstein'ın genel görelilik teorisinin, güneş sistemimiz dışındaki galaktik ölçeklerde de geçerliliğin kanıtlanması ufkunuzu açabilir. ayrıntılar aşağıda mevcut.
bir astronom ekibi, güneş sistemimizin dışında en hassas yerçekimi testini gerçekleştirdi.
nasa'nın hubble uzay teleskobu ve avrupa güney rasathanesi'nin büyük bir teleskopu ile elde edilen veriler bir araya getirerek, araştırmacılar bu galaksideki yer çekiminin albert einstein'ın genel görelilik teorisinin öngördüğü şekilde davrandığını ve teorinin galaktik ölçekler üzerindeki geçerliliğini doğruladığını gösteriyor.
1915'te albert einstein, yerçekiminin nasıl işlediğini açıklamak için genel görelilik teorisini (gr) ortaya koydu. o zamandan beri gr, güneş sistemindeki bir dizi yüksek hassasiyet testinden geçti, ancak büyük astronomik ölçeklerde gr'nin kesin testleri yapılmadı.
1929'dan beri evrenin genişlediği bilinmektedir, ancak 1998'de iki astronom ekibi, evrenin geçmişte olduğundan daha hızlı genişlediğini gösterdi. 2011 yılında nobel ödülü kazanan bu şaşırtıcı keşif, evrenin çoğunlukla karanlık enerji denen garip bir bileşenden oluştuğu varsayılmadığı sürece açıklanamaz. ancak, bu yorum, gr'nin kozmolojik ölçeklerde doğru bir yerçekimi teorisi olmasına dayanır. yerçekiminin uzun mesafelerde (ölçeklerde) özelliklerini test etmek, kozmolojik modelimizi doğrulamak için önem arz eder.
portsmouth üniversitesi'nden dr. thomas collett tarafından yönetilen bir astronom ekibi, astronomik uzunluk ölçeklerinde kesin bir yerçekimi testi yapmak için yerçekimsel merceklenme- kırılma (büyük kütleli nesnelerin çekim kuvveti nedeniyle uzaktaki nesnelerin görüntüsünün kırılmış ve bozulmuş gibi görünmesi) olarak yakın bir galaksi kullandı.
dr. collett'e göre
"genel görelilik (gr), devasa nesnelerin uzay-zamanı deforme ettiğini öngörür, bu da ışığın bir başka galaksinin yanından geçerken yolunun saptırıldığı anlamına gelir. eğer iki galaksi bizim görüş alanımız boyunca hizalanırsa, bu güçlü kütleçekimsel merceklenme (uzaktaki bir kaynak ile gözlemci arasındaki madde dağılımını ifade eder. bu kaynaktan gelen ışığın, gözlemciye doğru yolculuk ederken, kütleçekimsel merceklenme olayı sayesinde bükülmesi yeteneğidir) denilen bir fenomene neden olur, böylece arkaplandaki galaksinin çoklu görüntülerini görebiliriz. ön plandaki galaksinin kütlesini biliyorsak, çoklu görüntüler arasındaki ayrılma miktarı, genel görelilik'in galaktik ölçeklerde doğru yer çekimi teorisi olup olmadığını bize gösterir."
yüzlerce güçlü kütleçekimsel merceklenme-kırılma bilinmektedir; ancak bunların çoğu, kütlelerini tam olarak ölçemeyecek kadar uzaktır, bu yüzden gr'yi doğru bir şekilde test etmek için kullanılamazlar. bununla birlikte, eso325-g004 galaksisi, dünya'dan 500 milyon ışık-yılı uzaklıkta en yakın merceklenmelerden biridir.
dr. collett
"yıldızların e325'te ne kadar hızlı hareket ettiklerini ölçmek için şili'deki büyük bir teleskop'tan gelen veri kullandık. bu yıldızları yörüngede tutmak için e325'te ne kadar kütle olması gerektiğini bize verdi. hubble uzay teleskobu ile gözlemlediğimiz güçlü merceklenme görüntüsü arasındaki ayrımlar ile bu kütleyi kıyasladık. bu, genel göreliliğin (gr) yüzde 9 hassasiyetle öngördüğü sonuçtu. yani bu, gr'nin bugüne kadarki güneş sistemi dışındaki en hassas testi oldu."
profesör nichol, "einstein’a meydan okumak için dünyanın en iyi teleskoplarını kullanmak, çok tatmin edici" diye ekliyor.
bu araştırma, 22 haziranda science dergisinde yayınlandı.
hubble uzay teleskobu geniş alan kamerası ile çekilen lrg 3-757 galaksisinden kütleçekimsel merceklenme
kaynaklar:
https://www.sciencedaily.com/…8/06/180621141043.htm (21 haziran 2018)
ana kaynak:
thomas e. collett, lindsay j. oldham, russell j. smith, matthew w. auger, kyle b. westfall, david bacon, robert c. nichol, karen l. masters, kazuya koyama, remco van den bosch. a precise extragalactic test of general relativity. science, 2018; 360 (6395): 1342-1346 doı: 10.1126/science.aao2469
kütleçekimsel merceklenme hakkında ayıntılı okuma için: