Endonezya'da Yaşayan ve Birbirinden İlginç Ritüelleri Bulunan Etnik Gruplar
çok değişik ve bol katmanlı etnik grupların yaşadığı bir ülkedir endonezya. 2010 yılında bu ülkede bps isimli kurumun sayımına göre 1340 etnik grubun yaşadığı tespit edilmiş.
cava (java) , endonezya'daki en büyük etnik gruptur ve toplam nüfusun% 41'ini oluşturur. cava halkı çoğunlukla java adasında yaşıyor. bu etnik grubun üyeleri artan nüfus ve hayat şartları dolayısı ile diğer takımadalara yahut malezya , singapur ve hatta surinam gibi ülkelere bile göçmüş. renkli ve bir o kadar acayip adet ve törelerle bezeli, görülesi, tanınası bir etnik gruptur. ve ayrıca belirtmek gerekir ki, endonezya'da gelmiş geçmiş tüm başkanlar java bölgesinden çıkmıştır.
endonezya, borneo adasını malezya ile paylaşır. adanın endonezya tarafında kalan kısma kalimantan denir. aynı şekilde papua bölgesinin de bir tarafı papua yeni gine'ye, diğer tarafı endonezya'ya aittir. papua ve kalimantan'daki birçok uzak kabilenin sadece yüzlerce kişilik küçük nüfus grupları vardır. bölgesel dillerin çoğu austronesian dil ailesine aittir ancak papua'daki çok sayıda kabile papuan veya melanezya dil ailesi olarak sınıflandırılır.
endonezya'daki etnik grupların bölünmesi, nüfusun yerinden edilmesi, kültürlerin karışması ve karşılıklı etki nedeniyle mutlak ve belirsiz değildir; örneğin, bazıları cirebon halkının özel bir lehçeye sahip ayrı bir kabile olduğunu iddia ederken, diğerleri onların bir bütün olarak cava kabilesinin alt etnik grubu olduğunu savunuyor. aynı şekilde, diğer yandan onları tüm sundan kabilesinin bir parçası olarak gören baduy ve banten kabileleri var. etnik grupları karıştırmanın bir başka örneği de batavia'ya gelip yaşayan çin ve arap takımadalarından çeşitli etnik göçmenlerin bir karışımının sonucu olan betawi kabilesidir.
cava kabikesinden sonraki bir diğer devasa etnik grup sundan kabilesidir. 275 milyon nüfuslu ülkenin nüfusunun yüzde 14'ünü oluştururlar. cava adasının batısında konuşludurlar.
batak isimli etnik grup sumatra adasının kuzeyine aittir. halen eski geleneklerini koruyarak yaşarlar. ülkenin genel nüfusuna oranları yüzde 3.5 dur.
madura takım adalarının sakinleri madurese etnik grubu olarak adlandırılır. heyecanlı yapılarıyla en fazla cinayet işleyen etnik endonezya grubu bunlar olabilir. endonezya nüfusunda oran olarak yüzde 3 yer kaplarlar.
betawi isimli etnik grup yine cava adasının batısında konuşludur ve genel nüfusa oranları yüzde 2.8 dir. endonezya'nın en meşhur iki çorbasından bir tanesi bu kabilenin geleneksel çorbası olan betawi çorbasıdır.
minangkabau bir diger etnik gruptur. sumatra adasının batısı ve riau takım adalarında yaşarlar. ilginç mimarileri ile ülke kültürüne renk katmışlardır. malezya ve singapur'a olan coğrafi yakınlıktan dolayı bu ülkelere göçmüş çok sayıda minangkabau yerlisi vardır.
değişik bir diğer etnik grup ise bugis kabilesidir. endonezya nüfusunun yüzde 2.6 sını oluştururlar. her büyük hasattan sonra ölülerinin cesetlerini alıp sehirde gezdirme, onların elbiselerini değiştirme ve evde birkaç gün onlarla beraber vakit geçirme gibi garip adetler bu gruba mahsustur. sulawesi adası sakinleridirler.
malay kabilesi sumatra ve kalimantan ; özellikle jambi , bengkulu , güney sumatra , lampung , doğu sumatra , riau , riau adaları , bangka-belitung ve batı kalimantan'da karşımıza çıkarlar ve yüzde ikilik bir nüfus oranına sahiptirler.
arap asıllı bir etnik grup da vardır tüm endonezya'ya yayılmış durumda olan. sömürge dönemlerinde gelip çeşitli adalara yayılmışlar ve kadim bir etnik grup haline gelmişler. jakarta , batı java , orta java , doğu java , kalimantan ve sumatra adalarında kendilerine rastlanılır. geneli yemen asıllıdır. yüzde 2 gibi bir nüfusa oranları vardır. arapça'dan devşirilmiş kelimeler ile endonezce'nin paçal edildiği bir dil konuşurlar.
banten kabilesi yine batı java bölgesi etnik unsurlarındandır ve renkli bir gruptur. genel nüfusun yüzde 2 kadarını oluştururlar.
bir diğer bilindik etnik grup banjar kabilesidir. nüfusa oranı yüzde 1.7 olan bu kabile güney borneo'da yaşar. günümüzün endonezya'daki en radikal islamcı gruplarındandırlar. bölgedeki elmas, altın ve kömür rezervlerinden dolayı epeyce zengin olmuşlardır.
ve bali... bu kadar etnik grubun içinde dünya güzeli bali'yi ve bali kabilesini saymazsak olmazdı. günümüzün en popüler tatil beldelerinden birisi olan bali adası sakinleri aynı zamanda bali kabilesi diye adlandırılır. nüfusun tamamına yakını hindu'dur. 2020 yılında bile geleneklerinden vazgeçmeden her gün ayinlerine devam ederek yaşarlar. genel nüfusa oranları yüzde 1.6 dır.
bir diğer kabile sasaklardır. sasak etnik grubu lombok ve sumbawa bölgesinde yaşayanlardan oluşur. genel nüfusa oranları yüzde 1.3 olarak gerçekleşti 2010 yılı verilerine göre. özellikle manda hayvanı günlük hayatlarında önemli yer tutar. kız alıp vermede, hediyeleşirken, mal ve hizmet karşılığı ödeme yapmada bile mandayı kullanırlar.
kalimantan bölgesinin sakinlerinden dayak kabilesi hayatlarını halâ eskisi gibi geleneksel ve ilkel birçok inanışı devam ettirerek sürdürürler. büyü ve sihir bu kabilenin günlük hayatının tamamında yer eder. endonezya'nın diğer unsurları , dayaklar ile karşılaştıklarında sorun yaşamamak ve büyüye maruz kalmamak için dikkatli davranırlar. genel nüfusa oranları yüzde 1.20 dir.
endonezya'da sömürge dönemlerinde oluşmuş arap etnik grubu gibi bir de çin etnik grubu bulunur. aynen arap asıllı endonezya unsurları gibi çin asıllı endonezyalı etnik grup da, mandarin ile paçal edilmiş kendi dili, çin kültürü tandanslı disiplinli iş ve günlük hayatları ile başarılı insanların bir arada bulunduğu ve geneli katolik hristiyan , az bir kısmı da budha dinine mensup , yemek kültürü olarak da çin mutfağını tercih eden insanlardır. hemen hemen endonezya'nın tüm coğrafi bölgelerine yayılı olarak yaşarlar. genel nüfusa oranları yüzde 1.2 dir.
güney sulawesi bölgesinde yerleşik makassar kabilesini de saymadan olmaz. endonezya mutfağına ismini kazımış birçok yemek bu etnik grubun kültüründen çıkagelmiştir. aynı zamanda balıkçılık ile uğraşırlar. genel nüfusa oranları yüzde 1 kadardır ve tarih boyunca deprem, tsunami gibi felaketlerden çok etkilenmişlerdir.
bütün bunlardan sonra , ülkemizin de bölücü unsurlardan başının çok ağrıdığı bir konjonktürde, ülkemizin sahip olduğu etnik unsurların kat kat fazlasına sahip olan endonezya'da , bu etnik grup çeşitliliğinin özerkleşme ya da bölünme-ayrılma gibi taleplere ve ülke genelinde oluşturdukları siyasi-sosyal krizlere de değinmeden geçemeyeceğim.
endonezya gibi çok kültürlü, coğrafi olarak büyük bir alana yayılmış 17 binden fazla adadan oluşan bir ülkede, altyapının eşitsiz gelişimi, eğitim, sağlık ve teknoloji imkanlarının yahut tesislerinin gelişimi ve paylaşımı düzensiz , özensiz ve adaletsiz olunca sorunlar kaçınılmaz oluyor. çoğunlukla sosyal kıskançlıklar çatışmalar başlatıyor ve ordu bu çatışmaları bir şekilde bastırıyor.
kimi bölgelerdeki doğal kaynakların sermaye sahipleri yahut merkezi yönetim tarafından alınması, lakin bu kaynaklardan yerel halkın bir fayda elde edememesi gibi bazı ekstra konular halk ile yönetimin arasının açılmasına katkı sağladı. halk ve hükümet arasındaki karşıt emellerden biri, halkın kendi toprakları için bağımsızlık talep etme hareketidir. eski başkan habibi'nin yönetimi döneminde endonezya, topraklarından birini, yani şu anda doğu timor ülkesi olarak bildiğimiz doğu timor eyaletini kanlı çatışmalardan sonra kaybetti. bundan sonra, birkaç yıl geçti ve endonezya'dan ayrılmayı ve kendi hükümetini kurmayı talep eden başka bölgesel hareketler de ortaya çıktı.
popüler hareketlerden biri gam (serbest aceh hareketi). bu hareket sonunda özerk bir aceh eyaletinin ortaya çıkmasına sebep oldu ve aceh kendisini şeriat ile yönetmeye başladı. hafif cezaların tamamı cambuk isimli kırbaçla halka açık şekilde verilmeye başlandı.
ek olarak, bölgeleri için bağımsızlık talep eden diğer bir ayrılık hareketi , batı papua olarak bilinen iriyan jaya bölgesindeki yerel papua topluluğu tarafından yürütülen papua hareketidir. batı papua, endonezya'nın geniş bir alana sahip illerinden biridir. papua, geniş yüzölçümünün yanı sıra doğal kaynakların bol olduğu bir yer aynı zamanda. sadece ormanlar çok yoğun değil, aynı zamanda çok bol ve güzel olan deniz zenginliği de var. bunun dışında papua toprakları bol miktarda altın madeni barındırıyor. bazı diğer çeşitli madenlerin içeriği de hiç bitmeyecekmiş gibi çok bol.
ancak bunun dışında papua bölgesinin gelişimi diğer bölgelere göre daha yavaş görünüyor. batı papua, endonezya'nın yoğun nüfuslu bölgelerinden düzenli göçmen akışı nedeniyle kendisini dezavantajlı hissediyor. papualılar, komşu papua yeni gine ve doğu pasifik'teki diğer ülkelerle endonezya'ya nazaran daha güçlü bir kültürel ilişkiye sahip olduklarını düşünüyorlar. bölgelerindeki bol doğal zenginliklerle kendilerini bağımsız olarak idare edebileceklerini düşünüyorlar.
endonezya'dan bağımsızlık ve ayrılma talebinde batı papua'yı destekleyen nedenlerden bazıları bunlar. ancak, bu çabanın birleşmiş milletler tarafından reddedildiğini biliyoruz ve endonezya da batı papua topluluklarıyla, bir zamanlar ülkemizde de görülen çözüm süreci benzeri birtakım görüşmeler sürdürüyor. fakat her tür çabaya rağmen bölgede sıklıkla çatışmalar yaşanıyor.
enteresan bir ülke endonezya. bu ülkeyi yakından tanıdığım için çok mutluyum. bir yandan bu ülkenin dehşetengiz kültürel zenginliğine şapka çıkarıyor, diğer yandan gelişmeleri de takibe devam ediyorum.