Freud'a Göre İnsanın Gelişirken Geçtiği Psikoseksüel Evreler
freud'a göre insan gelişimi muhtelif psikoseksüel evrelerden geçer. her evrede bedenin belli bir bölümü erojen bölgeye dönüşür; o zaman dilimi boyunca libidinal enerji burada yoğunlaşır. freud, cinselliği tahliye yolu arayan içgüdüsel bir güç olarak görüyordu. çoğu insanda bu evreler arasındaki geçiş büyük oranda sıradan bir seyir izler. gel gelelim bazı insanlar aşırı mahrum bırakılır veya aşırı şımartılır; bu da cinsel enerjinin o evreye özgü meselelere takılmasına neden olur, kişiliği büsbütün etkiler. örneğin oral evrede cinsel enerji ağızda yoğunlaşmıştır. oral ihtiyaçların aşırı doyurulması oral bir karakterin, yani günümüzdeki bağımlı kişiliğin psikodinamik karşılığının ortaya çıkmasına yol açabilir.
çocuklar yavaş yavaş yürümeyi öğrendikçe oral evreden çıkıp 18 ay civarında başlayan anal evreye, yani tuvalet eğitimi dönemine girerler. freud'un (1908) belirttiği üzere, oral evre her bebekte doğal olarak bulunan emme refleksinden başka bir şey gerektirmezken, anal evrede doğal olanın ketlenmesini mecbur kılan bir anal erotizm baş gösterir. anal evre özellikle de kendi kendini kontrol edebilmeyi, dışkının anında dışa atılmasıyla yaşanan içgüdüsel doyumun ertelenmesini şart koşar. idin haz dürtüsü böylelikle doğrudan ebeveynlerin arzusuyla karşı karşıya gelir. haliyle anal evre süperegonun oluşumunda ve saldırgan dürtülerin kontrolünde önemli rol oynar.
anal evrenin kişilik gelişimine tam olarak nasıl bir etkisinin olacağı, ebeveynlerin tuvalet eğitiminde sergiledikleri tutuma göre değişir. katı, sabırsız veya talepkâr tutumlar anal tutucu kişilik özelliklerinin oluşumuna, yani kompülsif kişiliğin karakterolojik kısmına sebep olabilir. çocuk kendini tutarak, kendisinden beklenen performansı yerine getirmeyerek ebeveynlerine tepki gösterir, bu da yetişkinlikte dik başlılık, cimrilik ve gizli öfke gibi görüntüler verir. anal tutucuların ayrıca dakik, düzenli, disiplinli ve temizlik düşkünü oldukları düşünülür, ki tüm bunlar ebeveynlerinin onların beklenen performansı vaktinde, ortalığı kirletmeden gerçekleştirmesini istemeleriyle bağlantılıdır. aşırı derecede kontrol altında tutulan çocukların buna verebileceği diğer bir tepkiyse anal atıcı olmaktır. bu seçenekte çocuklar saldırganlaşır; dışkı silaha dönüşür. anal tutucu stratejide sadece ret söz konusuyken, bu defa strateji ebeveynlerin arzularının aktif olarak yok edilmesine yöneliktir; kendisi üstünde en ufak kontrol sahibi olan herkesi buna pişman etme arzusu barındırır. haliyle yetişkinlikte de anal tutucunun tam tersi özellikler görülür. bu özellikler arasında yıkıcılık, dağınıklık ve sadistçe gaddarlık sayılabilir.
kaynak: modern yaşamda kişilik bozuklukları - carrie millon, rowena ramnath, sarah meagher, seth grossman & theodore millon