Gidenlerin Temizliğine Hayran Kaldığı Japonya Sokakları Nasıl Bu Kadar Temiz?
japonlar deyince herkesin aklına önce o zamana meydan okuyan dinginlikleri, öte gezegen insanlarıymışçasına hayatlarına entegre ettikleri ritüelleri ve temizliğe -hijyene- olan hassaslıkları geliyor. japonya nasıl bu kadar temiz bir ülke olabiliyor?
japonya’da temizlik algısı bireyler daha çocukluk yaştayken başlıyor. aile içerisinde kendi alanlarını ve kullandıkları her şeyi toplu ve temiz bir şekilde korumayı öğreniyorlar.
japonya'yı ilk kez ziyaret edenlerin çoğu, ülkenin temiz olmasından etkilenir. daha sonra, çöp kutusu ve sokakları süpüren görevliler olmadığını fark ederler. akıllarına şu soru gelir: peki japonya nasıl bu kadar temiz kalabiliyor?
sorunun kolay yanıtı: ülke halkı temiz tutuyor. hiroşima valiliği'nde görevli maiko awane, "12 yıllık okul yaşamı boyunca, ilkokuldan liseye kadar, temizlik öğrencilerin günlük programının parçasıdır" diyor ve ekliyor: "ev yaşamında da anne ve babalarımız, eşyalarımızı ve mekanımızı temiz tutmamanın kötü olduğunu öğretir."
sosyal bilincin bu unsurunu okul müfredatına eklemek, çocukların çevrelerinin farkında olmalarını ve temiz olmasından gurur duymalarını sağlıyor. japonya’daki birçok kapalı mekana girerken ayakkabılar çıkarılıyor. (ev, tapınak, bazı restoranlar vs.) okul da bu yerlerden biri. okula girer girmez ayakkabılar dolaba konuluyor ve spor ayakkabılar giyiliyor. (her okulda aynı olmayabiliyor tabii.)
çocuklar büyüdükçe, kendilerine ait olarak görmeye alıştıkları bu okul büyüyüp mahalle, şehir ve ülke oluyor…
brezilya 2014 ve rusya 2018 dünya kupaları’nda japonya’nın maçlarından sonra tribünler tertemizdi. çünkü takımlarını desteklemeye gelen taraftarlar yani japonlar maç sonunda stadyumdaki çöplerini temizleyerek ayrılmışlardı tribünlerden… ve bu olay o dönem dünyayı hayrete düşürmüştü. milli takım oyuncuları bile kullandıkları soyunma odalarını tertemiz geride bırakmıştı.
fifa genel sekreteri priscilla janssens, "tüm takımlar için ne güzel bir örnek" diye tweet atmıştı. maiko awane, "biz japonlar, diğerlerinin gözündeki itibarımız konusunda çok duyarlıyız. diğerlerinin temizlik yapmayacak kadar eğitim almadığımızı, böyle yetiştirilmediğimizi düşünmelerini istemeyiz" demişti.
japonya'daki fuji rock festivali'nde bile neredeyse hiç çöp görülmüyor. bunu aksine 1969 woodstock festivali'ndeki görüntü ile karşılaştırınca, japonlardaki temiz toplum bilincinin de ne kadar üst düzeyde olduğu görülebiliyor.
sosyal bilinç önemli bir kavram ve de her alanda görülebiliyor. mahalle sakinleri düzenli olarak sokaklarında temizlik yapıyor.
peki japonlar nasıl bu kadar temiz bilinçli hale geldi?
onlara göre iyi hijyen, iyi sağlık demektir. temizlik, 6. ve 8. yüzyıllar arasında çin ve kore'den gelen budizm'in merkezi bir parçasıdır. aslında 12. ve 13. yüzyıllarda çin'den japonya'ya gelen budizm'in zen versiyonunda temizlik, yemek pişirme gibi günlük işler meditasyondan farksız ruhsal egzersizler olarak kabul edilir.
japon anlayışı şöyledir: "kirleri hem fiziksel hem de ruhsal olarak yıkamak günlük pratikte önemli bir rol oynar." zen budizminde temizlik ve yemek pişirme gibi günlük işler ruhsal egzersizler olarak kabul edilir. örneğin; bir şinto tapınağına girmeden önce, tapınanlar girişteki bir taş su havzasında ellerini ve ağızlarını yıkarlar.
zaten şu görüşte olan insanların temiz olmamaları mümkün değildir: "biz japonlar, tembellik ederek ve yaptığımız çöpleri ihmal ederek başkalarını rahatsız etmememiz gerektiğine inanırız."
hiroşima'daki kanda tapınağı'ndaki shinto rahibi yardımcısı noriaki ikeda, "birey kegare'den etkilenmişse, bu bir toplumun tümüne zarar verebilir" sözleriyle açıklıyor: "dolayısıyla temizlik hayati önemde. sizi de arındırıyor ve topluma kötülüklerin gelmesini önlüyor. japonya bu nedenle çok temiz bir ülke."
sonuç olarak, japonya'nın seto iç denizi'ndeki çöpler gibi henüz tam olarak anlamadığı ve çözemediği bazı çevresel sorunları olsa da, genel olarak oldukça temiz bir ülke.