Göçmen Kuşların Ters 'V' Şeklinde Uçması
(bkz: kuşların v şeklinde uçması)
pek saygıdeğer sözlük yazarları, bir ufuk çarpıcı entry ile daha karşınızdayım. bugün ufuk çarpanımız kuşların ters 'v' formasyonu şeklinde uçmalarını konu almaktadır. göçmen kuşlar bu şekilde uçarak, daha az enerji harcayarak hareket etmektedirler.
peki bu durumun aerodinamik açıklaması nedir?
kuşlar kanatlarının üzerindeki havanın basıncının, altındaki havanın basıncından düşük olması sayesinde uçabilirler çünkü bu basınç farkının yaratacağı kuvvet kuşun ağırlığına eşit olduğunda kuş sabit irtifada uçabilmektedir. gel gelelim bu basınç farkı kuşun kanadının ucuna kanadın altından üstüne doğru bir akış yaratır ve bu akış kuşu havada tutan lift kuvvetini azaltıcı etki yapar ve bu durum kanat ucu girdabı* olarak adlandırılır. bunları daha önceki entrylerimizde detaylıca incelemiştik.
v formasyonunun en önünde bulunan kuşun sağ cenahında saat yönünün tersine, sol cenahındaysa saat yönünde bir girdap oluşur. bu girdap daha önce de belirttiğimiz gibi istenmeyen bir durumdur ve lift kuvvetini düşürür.
ama eğer, ikinci sıradaki kuşun sağ cenahını öndeki lider kuşun sol cenahına; ikinci sıradaki diğer kuşun sol cenahını lider kuşun sağ cenahına getirecek şekilde dizersek bu girdaplar birbirini sönümleyerek ikinci sıradaki kuşların daha az kanat çırpmasına, yani daha az enerji harcamasına yol açar.
ikinci sıradaki kuşların daha az kanat çırpması nedeniyle, açık taraftaki kanatları daha küçük bir kanat ucu girdabı yaratacak bu da üçüncü sıradaki kuşların ikincilerden daha az yorulması anlamına gelecektir.
Kuşların V şeklinde uçması nasıl açıklanıyor?
hava akimini daha etkili kullanmak için icad edilen uçus sekli. en öndeki kus daha fazla yoruldugu için, kuslar sirayla en öne geçerler. digerleri olusan hava boslugu (türbülans) nedeniyle tek kanatlarinda daha fazla kaldirma kuvveti ve daha az sürtünme elde ederler.
edit: bu uçuş düzeninin, kuşların kanat biçimleriyle ilgili olabileceğine ilişkin iddalar var. (bkz: aspect ratio) mesela albatros ve kartal gibi uzun süreler havada kalan kuşlar ince-uzun* kanatlara sahiptir. böylece uçarken kanat ucunda oluşan vortisleri minimize ettiklerinden daha az sürtünme kuvvetine* maruz kalırlar. bunlar kadar fazla havada kalmaları gerekmeyen kuşların ise bu kadar büyük kanatlara ihtiyaçları yoktur. daha kısa-kalın* kanatlar, uçarken biraz daha fazla enerji tüketse de daha kıvrak manevra yapabilmeyi sağlar. (yırtıcılardan kaçmak için falan)
yaban kazları gibi, normalde uzun süre havada kalmaları gerekmeyen ancak göç sırasında buna ihtiyaç duyan kuşlar ise kısa-kalın kanatlara sahiptirler ancak göç sırasında v şeklinde dizilerek, tek bir ince-uzun kanat şekli oluştururlar. böylece arkadaki kuş, bir öndekinin yukarı yönlü kanat ucu vortislerini, kendisi için kaldırma kuvvetine dönüştürebilir.
(bkz: winglet) (bkz: http://en.wikipedia.org/wiki/image:c17-vortex.jpg)