Halkının Çoğunluğu Şamanist ve Budist Türklerden Oluşan Devlet: Tuva Cumhuriyeti
tuva cumhuriyeti, başkenti kızıl (ya da kyzyl) kenti olan, güney sibirya'da bir özerk devlet. altay ve hakas cumhuriyetleriyle de komşudur. halkı tuvalılar bir sava göre moğollaşmış türk, başka bir sava göre ise türkleşmiş moğollardır. tuva halkının büyük bölümü şamanist veya budisttir.
1900'lerin ilk çeyreğinde bir yıl ile 1944 arasında "tannu-tuva" adında bağımsız bir ülke olmuştu, o zamandan beri rusya'ya bağlıdır. ötüken'in bulunduğu yer, büyük olasılıkla bu ülkededir.
sovyetler'in dağılmasından sonra tuva'daki şamanlar, dini ibadetlerini daha özgür bir şekilde gerçekleştirmeye başladılar. tuva şamanlarında evin ateşini, ocağını yakmak çok önemlidir ve bu, annenin ödevidir; bu yüzden anne, güneş'i temsil eder. baba ise daha çok ay ile özdeşleştirilir çünkü dışarıdadır, avlanır, kimi zaman eve gelmez. ay gibi; bir vardır, bir yoktur.
pek bahsedilmez ama orhun kitabelerinin ilk bulunduğu yerdir tuva. ayrıca başkenti kyzyl'da orta asya'nın tam ortası olarak kabul edilen bir yer bulunmaktadır. orada bir anıt vardır. iklimi klasik karasal iklimdir. yer yer tundra iklimi de yaşanır. kışları ortalama sıcaklık -35 derecedir. yazları ise 24-25 derece.
bu ülkeyle ve insanlarıyla ilgili biraz araştırma yaptığımda, tarih boyunca rusya, moğolistan ve çin baskısı altında kaldıklarını, bir türlü bellerini doğrultamadıklarını gördüm. ancak bu bile özlerini kaybetmelerine yetmemiş. moğol işgali esnasında tuva'lılar, adını şu an net hatırlayamadığım bir ormana sığınıp tam 200 sene orda yaşamışlar. bunu asimile olmamak için yaptıkları düşünülüyor. lakin canını kurtarmak için de olabilir gayet tabii.
ve çok ilginç bir duygu veriyor... orta asya'dan geldik de şöyle de böyle de der dururuz. ne kadar türk'üz tartışılır ama şu an orta asya'nın tam ortasında hala gök tengri'ye inanan türkler'in olması gerçekten beni duygulandırıyor.
tuva... kadim türk topluluklarının anayurdu, türklerin yeniden doğuşunu anlatan ergenekon destanının anavatanı... yenisey nehrinin çağladığı bu topraklar, gök tanrı inancının ve orta asya şaman geleneğinin filizlendiği coğrafya aynı zamanda.
burası anadolu'dan 5000 kilometre uzakta, güney sibirya'nın çin ve moğolistan'la buluştuğu sınırda dünyanın en iyi korunmuş kadim kültürlerinden birisine ev sahipliği yapıyor.
kadim türklerin müziği olan gırtlak şarkıları, işte bu ıssız bozkırların vatanında yankılanıyor.
şaman ritüellerinden kaynağını alan büyük bir kültürel zenginlik gırtlak şarkıları. farklı coğrafyalarda da karşımıza çıkan bu geleneksel müzik türü, altay ve tuva türkleri arasında çok yaygın.
tuva türkleri ve kadim türk müziği "khömey": http://bugraderci.blogspot.com/…im-turk-muzigi.html