Hristiyan Geleneğinde Gerçekten Dört Tane Farklı İncil mi Mevcut?
türkiye'de o kadar hristiyan var. onu geçtim, o kadar ilahiyat okulu, onca hacı hoca var. düşmanlık için bile olsa, "gavur dini"ni öğrenmeye hiç niyetlenmemişler, yıllardır bize "dört incil vardır" deyip dururlar. halbuki öyle bir şey yok; anlatalım.
islam'ı diğerlerinden ayıran, "kuran tanrı'nın sözüdür" demesi. bizim tevrat ve incil dediğimiz kitaplar çoklukla öyle değil, roman gibi, şahitlik eden kitaplar. içlerinde tanrı sözü olarak görülen yerler var, ama kuran'da müellif kendisinin tanrı olduğunu söylüyor, bu kitaplarda ise böyle bir iddia-vurgu yok, sanılanın aksine.
gelelim dört incil meselesine. hristiyan kanonu bu kadar basit değil ve "masayı salladık üzerinde kalan dört incili kabul ettik" diye bir şey yok, dört incil diye bir şey hiç yok zaten. klasik-katolik hristiyan kanonu şöyle:
eski ahit, tevrat dediğimiz şey
musa'nın on emrinden, yeremya gibi peygamberlerin öykülerine, birkaç yüzyıl boyunca işlenen bütün yahudi metinlerini içeren bir kitap. bizim zebur dediğimiz de aslında bu eski ahitte bir alt bölüm, "psalm"lar kitabı, yahut tehilim: ilahiler. bunlar davud'un yazdığı düşünülen ilahilerdir, sayısı mezhebinize göre biraz değişir. hristiyan teolojisinde bu temel metinlerden biridir, yaratılış (genesis) vs konusunda yahudilerin doktrini birebir kabul edilmiştir.
yeni ahit, bizim incil dediğimiz şey
içinde dört gospel ve başka "kitap"lar var, belki dört incil hikayesi literatürde bu alt bölümlere "kitap" dendiği için karşımıza çıkıyordur. dört gospel, meşhur, "matta, markos, luka, yuhanna" diye din kültürü derslerinde öğrendiğimiz, matthew, mark, luke ve john diye anglikanize edilen adamların isa'ya dair kitapları. (asıl isimleri mattityahu, marqos, loukãs ve yohanan) bu kitaplar ya da bölümler birer biyografi, isa'nın işleri, mucizeleri ve öğretilerini, havari yahut havarilerin yakın öğrencisi olduğu düşünülen bu isimlerin kendi açılarından anlattıkları kısımlar. dört farklı kitap yok yani, hepsi tek bir kitabın içinde, aralarındaki farklılıklar da "normal" karşılanıyor zira "allah yapısı değil".
diğer bölümler daha ilginç
havarilerin işleri, isa'dan sonrasını ele alan bir bölüm. mektuplar bölümü, çoğunluğu aziz paul tarafından farklı gavur milletleri hristiyanlığın hidayetine çağırmak için kaleme alınan mektuplardan oluşuyor. bu bölüm teolojik açıdan çok önemli zira "dünyaya dair meseleler" burada değerlendirilip çözüme kavuşturuluyor. örneğin gospellerde isa "ben benden önceki şeriatı neshetmek için gelmedim" der, bu da domuz etinin haram olduğu anlamına gelir zira eski ahit'te domuz açıkça haramdır. ama mektuplar bölümünde, romalılar kısmında domuz helal kılınır, zira hiçbir şeyin doğası gereği pis olmadığı belirtilir, isa'yı mevzuya karıştırmadan bu iş çözülür. sonraki bölüm, esinler bölümü, yahut vahiyler, bu kısım da kıyamet ve öbür taraf açısından önemlidir, bir başka john tarafından kaleme alınmış:
yani hristiyanlığın "allah'ın sözlerinin dört farklı versiyonu var" diye bir iddiası yok
islam'a gelene dek hiçbir kutsal dinde, tek başına allah'ın sözü kabul edilip, bizzat allah ağzından yazılmış bir metin yegane kutsal metin olmamıştır zaten. yahudilerin "kanon"u da, hristiyanların "kanon"u da, belirli bir tarihsel süreçte olgunlaşmış bir "metinler toplamı"ndan oluşur. bu açıdan bizim hadis kitaplarına benzerler.