ilk önce denizcilik, gemicilik, kaptanlık nedir, nasıldır, kim ne yapar falan anlatayım da insanlar öncelikle ne olacaklarına karar versinler.

kamarot

bu zat-ı muhteremler her gemide çalışamasalarda, ki bunun sebebi armatörlerin yani gemi sahiplerinin en az maliyetle işimi döndüreyim kafasında olduklarından mütevellit, çok fazla gemide karşımıza çıkmazlar. ancak aslında onlara o kadar ihtiyaç vardır ki, size nasıl anlatayım, bilemedim. genelde bu arkadaşlara uzun okyanus seferi yapan büyük tonajlı ve bundan kaynaklı çok fazla eleman olan gemilerde rastlarız. aynı şekilde yolcu gemilerinde de rastlanır. yani hacı ben kamarot olucam ama kısa seferlerde takılayım diyen varsa iş bulması cidden güç. şahsen ben çok rastlamadım ve de duymadım. ancak vardır illaki. 

bu arkadaşlar geminin yaşam mahali dediğimiz yani biz gemi personellerinin gemide iş haricinde yaşantımızı idame ettirdiğimiz yerin bakımından sorumludur. ancak burada bir parantez açılmalı ki, sadece yemek salonu, mutfak, yatacak yerleri kapsamaz. köprü üstü dediğimiz geminin idame ettirildiği yerde, makina dairesi girişi, çeşitli depoların da bulunduğu yerdir aslında.

peki bu kamarot arkadaşlar ne yaparlar? kamara dediğimiz bizim yattığımız odaların temizliğinden, çamaşırlarımızın yıkanması, çarşafların değiştirilmesi, odanın havalandırılması gibi şeyleri yaparlar. yemek saatinde yemekhaneyi ayarlar ve yemek servisi, aşçıya yardım ve bulaşıkların yıkanması gibi işleri yaparlar. aynı şekilde toplantı odaları, holler, köprüüstü temiziliği gibi işleri yaparlar. kısaca tam bir housemaid olurlar. maaşları da şu an tam emin olmamakla birlikte tabi firmadan firmaya değişmekle birlikte 750-1500 dolar arası değişir. artı eksi günahı benim boynuma.

peki nasıl olunur. öncelikle herkesin alması gereken 5 adet stcw sertifikası ve bunlara geçen sene eklenen 3 yeni güvenlik sertifikalarını almak zorundadır. ekstra olarak alacakları bir kaç sertifika ve eğitim kursları var. bunları tamamladıktan sonra buyurun, dünya sizin.

gemici - usta gemici

bu arkadaşlar geminin demirbaşıdırlar. gemi 2 kısma ayrılır genelde güverte ve makina diye. bu arkadaşlarda güverte bölgesinde ki buralar (köprüüstü-ambarlar, gemi güvertesi-güvertedeki depolar, zincirlik, demir mevkiisi- başaltı,üstü,kıçüstü,altı- ve bilimum depo ve yerlerin bakım ve buradaki olabilecek operasyonların amelelik işlerini yaparlar. yani bir ikinci kaptandan siz halat operasyonu yapmasını bekleyemezsiniz. genelde 3. kaptan gözetiminde bu arkadaşlar yaparlar. tabiki de iş başa düşünce köprüüstünden uçarak demirleme yapan bir ikinci kaptan tanıyorum. (çaktırmayın o bendim) bu arkadaşlar aynı zamanda köprüüstünde serdümenlik ve gerekli görülürse gözcülük görevleri de yaparlar. hatta yükleme sonrası yorgunluktan dolayı oluşan çöküş sebebiyle bir usta gemiciyi yanıma çekip benim için el kulak olmasını istediğimi biliyorum. kısacası bu adamlar olmasa yatacak yerimiz yok siz öyle anlayın.

peki nasıl olunur? stcw belgeleri, güvenlik belgeleri, ekstra gemicilik evrakları ve eğitimleri gerekir. buna müteakip gemici olduktan sonra belli bir süre sonra önce usta gemici ardından da lostromo olunur. 

maaşları da şu an tam emin olmamakla birlikte tabi firmadan firmaya değişmekle birlikte 1000-2000 dolar arası değişir. artı eksi günahı benim boynuma.

güverte lostromosu

usta gemiciler belli bir zaman sonra sınavlar ile lostromo olurlar. ve tayfa sınıfının kontrolünü ele alırlar. 3. veya 4. kaptana doğrudan bağlı olarak iş yürütürler ve süvari veya 2.den alına emirleri 3. veya 4.cüler silsile halinde lostromoya iletir o da usta gemici ve gemicilere aktarır. ve onlarda işi yaparlar. kısacası ustabaşıdırlar. ve kaptanların aslında bir nevi eli kulağıdırlar.
maaşları da şu an tam emin olmamakla birlikte tabi firmadan firmaya değişmekle birlikte 1500-2500 dolar arası değişir. artı eksi günahı benim boynuma.

yağcı

nasıl ki gemiciler güvertenin işlerini yaparlar bu arkadaşlarda makina dairesindeki tüm pis işleri yapan kişidirler. olmak içinde gemiciler ile aynı yolu takip ederler. maaşları da gemiciler ile hemen hemen aynıdır. belli bir sene sonra da makina lostromosuna terfi ederlerler.

makina lostromosu

güverte lostromosu ile aynı görevi makina dairesinde yapar. maaşları da hemen hemen aynıdır.

4. kaptan

aslında kendileri bir 3.kaptandır. ancak büyük tonajlı gemilerde veyahut orta ölçekli olmasının yanı sıra tanker ise bu arkadaşları burada görürüz. tankerler iş yükü bakımından daha zor ve deniziliğin en tehlikeli gemileridir. sıvı-gaz maddeler taşıyan bu gemiler başlıca tanıdıkları yükler ise şunlardır:

- lng
- lpg
-petrol ve petrol türevi sıvılar
- tatlı su veyahut atık su
- kimyasal olan her türlü madde
- kısacası sıvı veyahut yarı sıvı olan diğer her şey (yarı sıvı ne derseniz mumun ana maddesi parafin. sıvı desen sıvı değil, katı desen katı değil. öyle pis bir şeydir ki tarif edemem.

bu arkadaşın en önemli görevi joker kartı olmasıdır. kim nerede isterse orada çalışır. seyir planlamasını yapar veyahut eğer şirket prosedürü 2.kaptan yapacak derse gider 2.ciye yardım eder. 2.ciye yük operasyonu için yardım eder. yükleme boşaltma öncesi stabilite ölçümleri yapar. genel olarak tayfalarla aha bu zat ilgilenir. bir nevi subayın emir eridir aslında. köprüüstünde vardiya da tutar, limanda bekçilikte yapar. hatta tüm kaptanlar gemiden limandan çıkıp giderken aha bu arkadaş bazen piç gibi bırakılıp gidilir. dedim ya işte bu arkadaş bildiğin joker kartıdır.

üniversite bitirerek olabileceğiniz gibi lise, ön lisans ve hatta eğitim kursları ile de olabilirsiniz. ancak lisans mezunu değilseniz size bir 3000grt sınırı konur. kurtulmak için 3 sene hizmet şartı vardır. ha yakında onu da kaldıracaklar 3000grt de çakılı kalınılacak neyse. maaşları iyidir 2000-3000 dolar alırlar. ancak tabiki de azıda var çoğu da. 1200 dolar alan 4. tanıyorum. ki şu an denizdedir kendisi. allah selamet versin.

3. kaptan

bildiğiniz yetimdir. hatta piçtir. her işe koşar. her şeyin sorumlusu gibidir. 2. vardiya mı tutmayacak kafası mı attı hoopp 3. tutar, 2. gemiden mi gitti hooopp yeni ikinci gelene kadar 2. kaptansın. birde yük operasyonu mu var. geçmiş olsun bu arkadaşa. kısacası gariptir aldığı para da para değildir. gemi seyir planlamasının müdürüdür genelde, bütün ülke giriş çıkış işlerininde ayarlayıcısıdır, gemide biri mi hasta, hastaneye mi gidilecek bu adam koşuşturur peşinden. telsiz zabiti yok mu telsizlerin bakım tutumundan sorumludur. yetmedi mi, köprüüstünün bakım tutumundanda sorumlu. haritaların gerekli işlerinden, gemide ki kitapların işlerinden kısacası adam yer şeye koşturur. eczacı, hemşire, avukat, memur, gemiye yeni gelenle ilgilenme gemiyi tanıtma gibi işleri yapar. aslında yeni mezun adama gemi işlerini öğretmek için sürekli bir şeyler öğretilmesi için koşturtulur ama aslında olan 2. ve süvarinin yapmak istemedikleri işleri kitleyebilecek birisin olmak zorunluluğundan dolayı bu arkadaş kurbandır. (3. iken çok çektim, bir şekilde kinimi kusmam gerekiyordu affedin.)
maaşı 2500-3500 arasıdır. üniversite bitirerek olabileceğiniz gibi lise, ön lisans ve hatta eğitim kursları ile de olabilirsiniz. ancak lisans mezunu değilseniz size bir 3000 grt sınırı konur. kurtulmak için 3 sene hizmet şartı vardır.

2. kaptan

kendileri aslında gemide varlığı ile yokluğu birdir. makamı hissedilir ancak adamı görebilene helal olsun. o kadar işlerle başı yoğundur ki adam bir dakika olsun yerinde duramaz. öyle ki bu zat-ı muhteremler diğer tüm personellere rağmen bulunması en zor olanıdır. 3.kaptan 2.liği alır çıkar denize bakar ki olmuyor mesleği bırakır. öyle pis bir rütbedir bu aslında. kısacası bu adam her şeydir gemide. personelden bu sorumlu, geminin yükleme boşaltma, yanaşma kalkma, telsiz muharebeleri ve tüm telsiz teçhizatlarının bakım tutumundan da sorumludur. ism denen illet, jurnal kontrolü, ekipman kontrolleri kısacası bütün evrak işlerinde(yalnız şirket yazışmaları ve alıcı taşıyıcı taşıtan evrakları hariç o süvarinin işi) bu adam at koşturur. süvari ve 3. limanda gece yatar ama bu adam çalışır. bütün stabilite hesaplamalarını yapar. gemide birisi mi hastalandı. doktor yok, hiçte olmadı ki, sanki adam tıp fakültesi mezunu bir bakmışsınız doktor olmuş. gemideki her türlü olayda bu adam başta gelir. ilk bunun haberi olur. bu gerekli tedbirleri alır ve yapılacak her türlü işi bu adam yaptırır ve bunun hesabını süvariye verir. velhasıl gemideki en çok çalışan zat budur. (stajyer hariç, eğer stajyer iyi bir gemiye düşmediyse yardır allah yardır stajyere bir ton iş kilitlenir.)

3. kaptan 3 sene hizmetten sonra 2.lik alır. ek eğitimler falan ile birlikte. 3000-5000 arası alır. artı eksi değişir. (en son çalıştığım gemide 2.lik yaptım. alman bir firmaydı. kimyasal gemi ve 90.000 dwt idi. maaşım ise 5600 dolardı. maaşlara en çok etki eden şey şirketteki çalışma süreniz ve işteki performansınızdır.)

1. kaptan - süvari - master

sanılanın aksine kendisi bir gemi çalışanı değildir. aksine kendisi şirket çalışanıdır. hatta acil durum çağrısı yapılırken (mayday) personel sayısı söylenirken +1 master dersiniz. gemideki genel görevleri ise sanılanın aksine kaptan her şeyi yapar değil. kesinlikle gemiyi kullanmaz. gemide dikiz aynası da yoktur.(bu başka bir hikaye) gemide olan her şeyin raporlandığı adamdır. kuş uçsa reis sıçsa bunun haberi olur. olmak zorundadır. yaptığı işler ise birincisi vardiya tutar. şirketle olan her türlü iletişimi sağlar haftalık verilmesi gereken raporları şirkete iletir. şirketten gelen emirleri uygulatır. kıyı otoriteleri ile olan her türlü yazışmayı yapar. kumanya alımını organize der. talimleri düzenli olarak yapılmasını sağlar. gerekli gördüğünde personel ile birebir iletişim kurup geminin huzurunu sağlamaya çalışır. her türlü yapılacak olan operasyonun izinini verir. 

yani reis sıçacaksa önce süvariden sıçabilir miyim diye izin alır. nasıl yapacağını anlatıp gerekli önlemlerin alınması için 2.ciye emir verip 2. reisi sıçtırır kısacası. adam öyle sanılanın aksine boş değildir. ha fiziksel olarak iş yapmaz belki ama adamın sürekli kafası meşguldür. aslında büyük bir sorumluluk gerektirir. gemi bir başka gemi ile çarpışsa, hatta süvari uyurken bu olsa ilk süvariyi tutuklarlar. (şekil a: titanik. adam uyuyordu ama sorumluluk bendeydi diyip intihar etti.) maaşları da buna göre iyidir. 6000-8000 bandında alırlar ama 4-5000 alan da var. kısacası net bir maaşı yoktur. yapılacak sefere ve geminin tipine göre maaşlar artar veya azalır. tabii ki türk bayraklı gemilerde durum çok daha farklıdır. dolar bir artsın, bakın maaşlar ne oluyor. 

makine dairesinde ise durum aslında aynı 3. ve 2. mühendisler makinenin her türlü işleri ile ilgilenir ve bu konuda yağcı ve lostromo'ya işler verir. çarkçıbaşı ise süvari gibi makine dairesinin her türlü işlerinden baş sorumludur. 

elektrik zabiti

gemideki bütün elektrik ve elektronik işlerini yapar. arıza durumlarında tamir bakım hatta gerekli ise o cihaza muhtelif olabilecek bir cihaz bile yapması gerekir. maaşları konusunda ise 2000-4000 arası.

maaşlar konusunda eminim ki hatalar vardır

son 3 senedir gemiye çıkmadım. çalıştığım şirketteki kaptanların söylemleri ve kendi maaşları ile orantılı bir tutarlar girmeye çalıştım. ancak illaki hata vardır. çünkü benim çalıştığım firma, personeline karşı iyi bir tutum sergiliyor. zaten bütün kimyasal gemi çalıştıran armatörler bunu yapar. keza kimyasal madde taşımacılığı şakaya gelmiyor. bir aşçımız vardı, gerçekten fransa'daki aşçılık okulunu bitirmiş birisiydi. bir kuru fasulye yapmıştı, dillere destan. elin almanı hayatımda yediğim en iyi kuru fasulyeyi yapmıştı. hala daha iyisini bulamadım. 

gemi yaşantısı zor

gerçekten zor. aylarca deniz üstünde bir grup abaza erkekle birliktesin. hayatının en güzel yıllarını üç kuruş para için heba edersin. ama gel gör ki karşılığında senden çok şey alır ya gemi, neyse. denizde iken "şu kontrat bitsin s*kseler denize çıkmam" dersin. karada bir ay durunca delirir gemiye çıkasın gelir. eve geldiğinde toprağı öpersin, ailene sıkıca sarılır, onların kıymetini anlarsın. evde annene bana naz yapar, bağırırsın ama gemide elin y......'na ses edemezsin. böyle boktan bir meslek ama inanın öyle güzellikleri de var ki saymakla bitmez. velhasıl uzunca bir yazı oldu. umarım birilerinin işine yaramıştır. hatalarım varsa da affola...

Mürettebatı Esrarengiz Şekilde Ölü Bulunan Hollanda Gemisi: Ourang Medan