koko... bu iki heceden oluşan kelime -ya da isim diyelim- bir gorile ait. belki de kendisi dünyanın en meşhur gorili idi. fakat kendisini 46 yaşında, 19 haziran 2018 tarihinde kaybettik. birçoğumuz bu arkadaşı tanımıyoruz ve neden bu kadar ünlü olduğunu bilmiyoruz. kısaca kendisi hakkında bilgi vereyim ve beni bu kadar etkilemesinin nedenini anlatayım.

koko, 4 temmuz 1971'de san francisco hayvanat bahçesi'nde doğdu. daha sonra psikolog francine patterson adlı kişiyle tanıştı.  işte beni etkileyen tarafı bundan sonra başlıyor; psikolog francine patterson ile işaret dili öğrenmeye başlamış, söylenene göre karmaşık şekilleri olan olan 1000 den fazla işaret dili kelimesi öğrenmiş. bir veteriner olarak hep hayvanlarla konuşabilsek derdim.

tarihler boyu hayvanlara insan tasvirleri hep yerleştirmişizdir. bir çok edebiyat yapıtında veya yazılı metinlerde konuşan hayvanlara tanık oluruz. insanlaştırdığımız bu hayvanlar her daim bize öğütler akıllar veya saygı duyulası kurnazlık veya çeşitli insani duygularla cevaplar sunar. işte koko'da tam hayal dünyamızı 1978'de national geographic dergisinin kapağında yer alarak kendini bize yani insanlara tanıttı. bu kapakta kendisini bir fotoğraf makinesiyle aynadan çektiğini görmekteyiz.

kendini bir ayna karşısında tanıyabilen hayvan, acaba bizleri nasıl canlı olarak görür ve meraklı sorularımıza nasıl cevaplar verirdi? şimdi size kayıt altına alınmış bazı konuşmalardan bazı örnekler sunacağım: (kaynak 1, kaynak2)

koko'ya bir poster gösterildiğinde: (bakıcı: b, koko: k)

b- bu nedir?
k- "gorilla," diye işaret etti.
b- kim goril?
k- "kuş," diye cevap verdi. *
b- kuş musun?
k- "sen," diye karşılık verdi.
b- ben kuş değilim, sen kuşsun(“kuş” kelimesi koko'nun sözlüğünde bir hakaret olabilirmiş.)
k- "ben goril," diye iddia etti.
b- peki kim kuşu?
k- "delirdin," diye cevapladı.
b- peki neden deliyim?
k- "fındık, fındık," diye işaret etti.(fındık kelimesi de kuş kelimesi gibi hakaret olabilirmiş.)
b- fakat sen delirdin, ben değil.
k- sonunda koko pes etti. açıkça “lanet olsun bana” işaretini ve “kötü” işaretini attı.

koko, psikolog francine patterson'ı ısırmış ve bu olay üzerine konuşuyorlar:

b- penny'ye ne yaptın?
k- “ısır.” işareti yaptı.
b- kabul ediyorsun yani?
k- “üzgünüm ısırık çizik.” -“yanlış ısırık.”
b- neden ısırdın?
k- “çünkü deli.”
b- neden kızgınsın?
k- “bilmiyorum.”

başka bir konuşma, ölümle ilgili:

b-bu canlı mı yoksa ölü mü?( bakıcı kokoya bir iskelet resmi gösterir)
k-“ölü, örtülü”
b-hayvanlar öldüğünde nereye gidiyor?
k-“rahat bir delik”(sonrasında öpücük vererek uzaklaştı)
...

koko belki bir çocuğun aklına sahip, belkide davranış bilimcilerin dediği gibi; bir hayvan bir insan gibi duygusal düşünce yapısına sahip değildir, hatta karşılaştırmalı anlama yetisi bile hiç yoktur. öyle olsa bile bu videoda insanlığın ufkunu iki katına çıkardığı kesindir:

(videoda söyledikleri: ben gorilim. ben çiçek, hayvanım. ben doğayım. adam koko aşkı. dünya koko aşk. ama insan aptal. aptal! koko üzgünüm. koko ağlıyor. acele et! dünya'yı tamir et! dünya'ya yardım et! acele! dünya'yı koruyun. doğa görüşürüz. teşekkür ederim.)

saygılarımla....

Goriller Vücut Çalışmamasına Rağmen Neden Kaslılar?